87 درصد منابع آب گلستان به بخش کشاورزی اختصاص داده شده است

به گزارش پایداری ملی،مهندس «حسین دهقان» اظهار کرد: وزرات نیرو متولی تامین و تخصیص آب در کشور است و در قالب نظام نامه‌ای میزان آب مورد نیاز به متقاضیان را اختصاص می‌دهد. 

وی افزود: تاکنون نظام‌نامه تخصیص آب سه بار بازنگری شده که این کار آخرین بار در سال 1387 صورت گرفته است. در حال حاضر در صورت وجود انواع تقاضا در مورد یک منبع آب اولویت تخصیص به ترتیب اهمیت با آب شرب، محیط زیست، صنعت و کشاورزی است.

دهقان با اشاره به فرآیند احداث سدها، ‌گفت: همزمان با انجام مطالعات فنی، زیست محیطی و غیره و اخذ مصوبات مربوطه، در خصوص مقدار آب قابل بهره‌برداری از هر رودخانه، مطالعات لازم انجام و همچنین پس از تعیین میزان حقابه‌ها، آب مازاد و قابل تخصیص با رعایت ملاحظات زیست محیطی در محل اجرای طرح مشخص می‌شود. 

وی در ادامه بیان کرد: تمامی سدها علاوه بر اخذ مجوزهای لازم از قبیل فنی، زیست محیطی، پدافند غیر عامل و غیره باید مجوز تخصیص آب را از کمیسیون تخصیص آب وزارت نیرو اخذ کنند و سپس اجرا شوند. 

  

دهقان تصریح کرد: گلستان دارای اقلیم های سرد و خشک کوهستانی با میانگین ریزش جوی 300 تا 350 میلیمتر در سال، معتدل و نیمه مرطوب با میانگین بارش 450 تا 700 میلیمتر در سال و گرم و خشک نیمه بیابانی با میانگین بارش 250 تا 300 میلیمتر در سال است. این اعداد بیانگر این واقعیت است که استان گلستان دارای محدودیت منابع آب است.

وی در ادامه به تخصیص آب زیرزمینی اشاره کرد و گفت: تهیه بیلان منابع آب هر پنج سال یک بار در تمامی 609 محدوده مطالعاتی کشور انجام می‌گیرد و براساس آن ظرفیت تولید آب در بخش آب زیرزمینی و سطحی در هریک از محدوده‌های مطالعاتی مشخص می‌شود. 

وی افزود: در استان گلستان پنج محدوده مطالعاتی ساری-نکا، هراز-قره سو، گرگان، داشلی برون-اینچه برون و مراوه تپه داریم که بیشترین ظرفیت منابع آب استان در محدوده گرگان قرار دارد. 

معاون حفاظت و بهره‌برداری شرکت آب منطقه ای گلستان اظهار کرد: با هدف پایش تغییرات کمی منابع آب زیرزمینی، چاه هایی با این هدف درهرمحدوده مطالعاتی درخارج ازحریم تاثیر چاه های بهره‌برداری حفر شده اند که ماهانه سطح آب در آنها اندازه‌گیری می شود. با محاسبه متوسط سطح آب اندازه‌گیری شده در هر محدوده مطالعاتی، میزان افزایش یا کاهش سطح آب و نهایتا تغییرات حجم مخازن آب زیرزمینی  مشخص می شود.  

 

دهقان ادامه داد: در شرایط حاضر تقریبا در تمامی دشت‌های کشور امکان توسعه بهره‌بردرای از آب زیرزمینی وجود ندارد و براساس ماده 35 قانون برنامه ششم توسعه باید با انجام مجموعه ای از اقدامات توسط دستگاه‌های ذی‌مدخل در بخش‌های مختلف و ایجاد تعادل در سفره های آب زیرزمینی، کسری حجم مخازن آب زیرزمینی بهبود شود.

 

وی با بیان اینکه وزارت نیرو تخصیص آب زیرزمینی را هر پنج سال یکبار به تفکیک هر یک از مصارف در هریک از محدوده های مطالعاتی اعلام می‌کند، تاکید کرد: در حال حاضر به‌دلیل برداشت بی رویه از منابع آب زیرزمینی در استان، با محدودیت جدی کمی و کیفی مواجه هستیم و توسعه بهره‌برداری از منابع آب زیرزمینی صرفا برای تأمین آب شرب مقدور است و برای ایجاد تعادل در منابع آب زیرزمینی و نیز تأمین آب صنایع کم آب طلب در استان بایستی به مقوله بهره وری بطور جدی بپردازیم. یقینا بخش کشاورزی با توجه به تخصیص 87 درصدی منابع آب استان نقش موثری در این خصوص دارد. 

 

معاون حفاظت و بهره برداری شرکت آب منطقه‌ای گلستان با اشاره به کاهش سطح آب زیرزمینی و آبدهی رودخانه‌ها در استان، تصریح کرد: از دلایل عمده این وضعیت افزایش درجه حرارت هوا و افزایش بهره‌بردرای بیش از حد از منابع آب است. با افزایش درجه حرارت هوا میزان تبخیر و تعرق گیاه نیز افزایش می‌یابد و آب کمتری نیز پس از بارندگی به بارش مفید که نهایتا آب در دسترس در قالب سطحی و زیرزمینی است، تبدیل می‌شود. 

 

وی با انتقاد از چند نوبت کشت کردن در سال در مناطق جنوب و میانی دشت، اظهار کرد: چند نوبت کشت کردن در طول یک سال در گذشته‌های دور صورت نمی‌گرفت. در کشت پاییزه با وجود اینکه از منابع آب زیر زمینی و سطحی استفاده نمی‌شود، لکن وجود پوشش گیاهی در سطح دشت بدلیل کشت پائیزه، موجب می‌شود آب حاصل از بارش، ابتدا نیاز آبی گیاه را برطرف کند و در صورت وجود آب مازاد بر نیاز زراعت، به سفره‌های آب زیر زمینی منتقل می‌شود. 

 

دهقان افزود: پوشش گیاهی پر آب طلب یا کم آب طلب در این میان نقش موثری دارند. یکی از اقداماتی که دراستان در حال انجام است، توسعه کشت چغندر قند است. این گیاه نیاز آبی زیادی دارد و حجم زیادی از بارش‌های پاییزه و زمستانه را مصرف می‌کند. این کار باعث کاهش تغذیه آب سفره های زیر زمینی و کاهش آبدهی چاه‌ها و حتی در برخی مناطق موجب کاهش آبدهی رودخانه ها شده و در نهایت مشکلات منابع آب را افزون می کند. 

 

وی در بخش دیگر گفت و گو به موضوع تخصیص آب دریا اشاره و اظهار کرد: در سال‌های اخیر مطالبات زیادی در این بخش بوجود آمده و بر این اساس وزارت نیرو دستورالعملی را تنظیم کرده که در آن برای استفاده از آب دریا سه حالت در نظر گرفته شده است. در این دستورالعمل اخذ مجوز از سازمان محیط زیست، سازمان بنادر و دریانوردی و سایر دستگاههای ذیمدخل نیز دیده شده است. 

 

معاون حفاظت و بهره برداری شرکت آب منطقه‌ای گلستان تاکید کرد: اولویت ما برای ورود به این عرصه در استان، بحث تامین آب شرب و صنعت از آب دریا است که پیگیر آن هستیم. 

 

دهقان خاطرنشان کرد: با تشکیل یک کمیته راهبردی متشکل از تمامی دستگاه های ذینفع، تأمین آب شرب و صنعت استان برای افق 1425 مطالعه شده است. در این سند کمبودها و نیازهای استان و چگونگی برطرف کردن کمبود آب شرب استان مشخص شده است. در حال حاضر با توجه به تغییر نرخ رشد جمعیت و نیاز های آبی، طرح مذکور بازنگری و آماده شده است. 

 

وی بیان کرد: نمک‌زدایی از آب دریا یکی از پروژه‌هایی است که در قالب طرح جامع آب شرب استان در افق 1425 لحاظ شده و مطالعات آن در استان شروع شده است. 

 

وی به موضوع سازگاری با کم آب اشاره کرد و گفت: قانون این اجازه را به ما داده تا در شرایط خشکسالی و کم آبی، پروانه‌های صادره در بخش آب را بازنگری کنیم. جهادکشاورزی نیز در این شرایط با اصلاح الگوی کشت متناسب با شرایط جدید اقلیم و منابع آب استان و نیز توجه به مقوله اقتصاد کشاورزی می‌تواند در مدیریت منابع آب نقش بسزایی داشته باشد.

 

معاون حفاظت و بهره‌برداری شرکت آب منطقه‌ای گلستان در ادامه تصریح کرد: طرح تعادل بخشی و تغذیه مصنوعی آب زیرزمینی از سال‌های گذشته شروع شده است و آگاهی‌بخشی و اطلاع رسانی به عنوان یکی از پروژه‌های ذیل این طرح، نقش بسیار زیادی در همراهی و مشارکت مردم دارد و در این زمیه نیز استفاده از ظرفیت سازمان‌های مردم نهاد مورد توجه است.

 

وی با بیان اینکه مدیریت آب صرفا برعهده وزارت نیرو نیست، گفت: امروز مدیریت آب یک مدیریت اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و فنی است و همه ذینفعان بخش آب باید به اندازه سهم مصرف خود از آب، در مدیریت آب نقش ایفا کنند. 

دهقان خاطرنشان کرد: برای مدیریت چالش‌ها، افزایش آگاهی جامعه نسبت به شرایط منابع آبی استان و کشور یک ضرورت و الزام است و هنوز بخش زیادی از جامعه تغییر اقلیم را باور نکرده‌اند. 

معاون حفاظت و بهره‌برداری شرکت آب منطقه‌ای گلستان گفت: کسانی که برداشت غیرمجاز آب انجام می‌دهند بدانند که در شرایط فعلی با ادامه این رفتار، آینده خود، خانواده و جامعه را در معرض خطر بزرگی قرار می‌دهند.