بسمه تعالی

پدافند غیرعامل یا همان دفاع بدون اسلحه یکی از بخش‌های مهم و نوین الگوی دفاع در جمهوری اسلامی است که متولی صیانت از مردم و حفاظت از زیرساخت‌های حیاتی در برابر تهدیدات است.  پدافند غیرعامل چه در سطح مفهومی آن و چه در سطح نگاشت نهادی تلاشی است برای ایجاد لایه‌های دفاعی در برابر سیل از تهدیدات مدرن. سازمان پدافند غیرعامل ایران در سال 1382 بر اساس فرمان مقام معظم رهبری به عنوان عالی‌ترین مقام در جمهوری اسلامی ایران تشکیل گردیده است. 

به طور کلی منظور از پدافند غیرعامل مجموعه اقداماتی است که بدون بکارگیری سلاح و تجهیزات نظامی باعث کاهش آسیب‌پذیری، افزایش پایداری ملی، تسهیل مدیریت بحران، تداوم کارکرد فعالیت های ضروری و تولید بازدارندگی دفاعی در برابر تهدیدات و اقدامات نظامی دشمن می گردد.

   مهمترین رسالتهای سازمان پدافند غیرعامل ایران را می‌توان در موارد ذیل خلاصه کرد:

• رصد، پایش و تشخیص تهدیدات
• حفظ، پایدارسازی، کاهش آسیب پذیری و مصونسازی زیرساخت های کشور
• صیانت و حفاظت از مردم
• آموزش عمومی مردم و ارتقای آمادگی‌ها
• دفاع سایبری در برابر تهاجمات سایبری دشمن
• دفاع در برابر تهدیدات نامتعارف دشمن
• تضمین و استمرار خدمات ضروری دستگاه ها در برابر تهدیدات
• ارتقای تاب آوری و انسجام ملی
• مقابله غیرنظامی با تهدیدات دشمن

این سازمان مهم در ایران که ذیل ستاد کل نیروهای مسلح فعالیت می کند در دو سطح ستادی و عملیاتی ماموریت‌های خود را پیش می‌برد. در سطح ستادی مهمترین ماموریت‌های این سازمان عبارت است از:

 1.تبیین و برآورد تهدیدات دشمن در حوزه های مختلف

2.راهبری و هدایت و اجرای طرحهای پدافند غیرعامل

3.ارزیابی فنی پدافندی طرح های پدافند غیرعامل دستگاه های اجرایی

4.نظارت بر اجرای پدافند غیرعامل دستگاه های اجرایی

5.تصویب ضوابط، استانداردها و دستورالعملهای عمومی و تخصصی در حوزه پدافند غیرعامل

6.تعیین مصادیق تاسیسات زیربنایی، ساختمانهای حساس و شریانهای اصلی و حیاتی کشور

7.تصویب طرح های پدافند غیرعامل دستگاه ها و تایید اعتبار مورد نیاز آنها

8.بررسی و تایید نتایج ارزیابی‌ها از اجرای طرح های پدافند غیرعامل

9.ایجاد هماهنگی لازم بین دستگاه های اجرایی در حوزه پدافند غیرعامل

10.نهادینه سازی اصول و الزامات و ملاحظات فنی و مهندسی پدافند غیرعامل در ذات طرح های توسعه ای کالبدی کشور

11.تعامل سازنده با نهادهای قانونگذار و تنظیم کننده برنامه های موضوعی و 5 ساله کشور در جهت نهادینه سازی پدافند غیرعامل در آنها

12.تهیه و تدوین و ابلاغ نظامات فنی و اجرایی طرح های پدافند غیرعامل کشور

همچنین در سطح عملیاتی نیز این سازمان متولی ماموریت‌های مهمی از جمله:

1-سازماندهی، طرح ریزی، هدایت و راهبری عملیات پدافندی مقابله با تهدیدات نوین دشمن

2-هدایت و راهبری مقابله با تهدیدات نوین (سایبری، زیستی، پرتوی، شیمیایی)

3-هدایت، راهبری، مدیریت و کنترل سامانه های مرتبط با پدافند غیرعامل کشور در برابر تهدیدات نوین

4-ارتقای آمادگی دستگاه‌های اجرایی برای تداوم چرخه تولید و خدمات در مقابله با انواع تهدیدات

5.بکارگیری ظرفیتها و منابع کشور در حوزه های مختلف برای انجام تمهیدات لازم پدافند غیرعامل

6-فرهنگسازی و آماده سازی دستگاه های اجرایی و استانهای کشور برای کمک، اداره و هدایت مردم در شرایط بحرانی می‌باشد

به طور خلاصه؛ این سازمان از طریق سیاست گذاری، برنامه ریزی و راهبری و هدایت و سازماندهی و نظارت، موضوع مصونسازی زیرساختهای کشور و صیانت از مردم را از طریق فرهنگ سازی و آموزش عمومی و تخصصی، آمادگی و ارتقاء مقاومت ملی، پایش تهدیدات، طبقه بندی و سطح بندی مراکز و حوزه ها، کاهش آسیب پذیری‌ها، نهادینه سازی اصول، الزامات و ملاحظات فنی مهندسی پدافند غیرعامل در ذات طرح و پروژه های ملی ، استانی کشور ، تسهیل مدیریت بحران و تداوم کارکردهای ضروری کشور،  راهبری می کند.

سازمان پدافند غیرعامل اگرچه زیر مجموعه ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران تعریف می شود ولی حوزه عملکرد آن فراگیر و همه دستگاه های اجرایی، نهادها و سازمان های عمومی و غیردولتی و همچنین زیرساختهای کشور را در برمی‌گیرد. از همین رو، برای تعامل بهتر با دستگاه های اجرایی، متناسب با ویژگی‌های دستگاه‌ها، معاونت‌های متناظری در سازمان پدافند غیرعامل کشور پیش بینی شده است.

همچنین این سازمان برای پاسخگویی به انواع تهدیدات احتمالی، قرارگاه های تخصصی را با موضوعات خاص تشکیل داده است که بر بررسی دائمی تهدیدات انسان ساخت و ایجاد آمادگی لازم برای مقابله با آنها تمرکز دارند.

این قرارگاه های عبارتند از؛

قرارگاه پدافند سایبری؛ برای دفاع از فضای سایبری و زیرساختهای کشور در برابر تهدیدات سایبری

قرارگاه پدافند الکترونیک؛ این قرارگاه مطابق سند راهبردی پدافند الکترونیک، وظیفه دارد تا با احصای تهدیدات با استفاده از ظرفیت‌های علمی و صنعتی کشور طرح های خود را در جهت مصون سازی مراکز حیاتی و حساس کشور از منظر دفاع الکترونیک پیاده سازی نماید. 

قرارگاه پدافند زیستی؛ برای دفاع از مردم در برابر تهدیدات زیستی و ممانعت از انتقال آلودگیهای انسان ساخت به مردم، محصولات کشاورزی و دامی، مواد غذایی و دامی، منابع آب، محیط زیست و منابع طبیعی

قرارگاه پدافند شیمیایی؛ برای دفاع و محافظت از مردم و کنترل و کاهش پیامدهای ناشی از هرگونه نشت شیمیایی، صنعتی و تهدیدات شیمیایی دشمن

قرارگاه پدافند پرتوی؛ برای دفاع از مردم و کنترل و کاهش پیامدهای ناشی از هرگونه نشت هسته ای و حوادث پرتوی

قرارگاه پدافند کالبدی؛ برای مصونسازی، مستحکم سازی، پایداری سازی و حفاظت از زیرساختهای کشور با اعمال ملاحظات فنی و مهندسی در طرحها و پروژه های کشور

قرارگاه پدافند مردم محور؛ با شعار مردم یاری، مردم بانی و مردمداری، برای حفاظت از مردم در برابر حوادث و تهدیدات و همچنین ایجاد آمادگی برابر تهدیداتی که مردم را مورد هدف قرار می دهد.

سازمان پدافند غیرعامل ایران طی دو دهه گذشته توانسته است به دستاوردهای بسیار مهم و قابل توجهی در عرصه‌های مختلف دست یابد. این دستاوردها در شرایط تحریم همه جانبه از سوی دشمنان هم در عرصه ستادی شامل تولید اسناد راهبردی و دانش بومی و هم در عرصه عملیاتی از جمله توسعه صنایع بومی مرتبط و اجرای انواع نظام‌های عملیاتی مقابله با بحران و اقدام در شرایط اضطراری به دست آمده است که ثمره آنها تولید بازدارندگی و افزایش پایداری بوده است. از جمله مهمترین دستاوردهای این سازمان را می‌توان در موارد ذیل خلاصه کرد:

• ساخت و پیاده سازی اولین سامانه دیسپچینگ بومی گاز در ایران
• امن سازی و مصون سازی سایبری زیرساختهای هسته ای
• ارائه و تهیه 20 طرح مصونسازی سایبری زیرساختهای حیاتی، حساس و مهم
• ارائه و بکارگیری نزدیک به 300 محصول پایه و اساسی سایبری با استفاده از ظرفیت شرکتهای دانش بنیان
• هدایت، راهبری و حمایت از ساخت دو آزمایشگاه سطح 3 ایمنی زیستی در نظام سلامت (BSL3)
• طراحی، تولید و پیاده سازی سامانه جامع پایش و مراقبت تهدیدات زیستی در حوزه دام، طیور، شیلات
• تدوین ساختار و سازمان و الگوی پدافند شیمیایی کشور، استان و شهرستان
• راه اندازی قطب آموزشی، پژوهشی و درمانی آسیبهای شیمیایی کشور
• راه اندازی اورژانس درمان مصدومین شیمیایی بیمارستان بقیه الله الاعظم
• ایجاد مرکز آموزش و مهارت آموزی CBRNE در دانشگاه علوم پزشکی یزد
• تدوین طرح مدیریت بحران پدافند شیمیایی مناطق سه گانه نفتی
• راهبردی ایجاد قطب درمانی پدافند پرتویی در سطح ملی
• پیگیری، طراحی و ساخت اورژانس های هسته ای در بیمارستانهای منتخب استانهای اصفهان، بوشهر و کاشان
• تهیه طرح عملیاتی پدافند پرتوی استانهای هسته ای (تهران، اصفهان و بوشهر) و آماده سازی تا مرحله رزمایش میدانی
• اجرای رزمایش پدافند پرتوی در حوزه مردم با سناریوی احتمال نشت هسته ای
• راه اندازی آزمایشگاه مرجع هسته ای
• طراحی و تولید سامانه پیش بینی انتشار آلودگی هسته ای استانی

 در پایان باید گفت پدافند غیرعامل به عنوان یکی از ارکان منظومه‌های دفاعی در ایران با استفاده از توان نخبگان و دانشمندان جوان ایرانی و علی رغم تحریم‌های متعدد در عرصه‌های مختلف توانسته است توان و ظرفیت کشور در برابر تهدیدات و آسیب‌پذیری ها را به نحوی افزایش دهد که در بسیاری از موارد اثر تهدید بر دارایی‌ها و سرمایه‌های کشور صفر گردد. همین عامل نیز سبب شده است دشمنان ملت ایران اسلامی همواره این نهاد مهم را به عنوان یکی از کانون‌های اصلی دفاعی ذیل تحریم‌های سنگین و انواع فشارها قرار دهند.

با این حال این سازمان آمادگی دارد تا موفقیت‌ها و دستاوردهای خود را در اختیار جبهه آزادی‌خواهان و مبارزان با جبهه استکبار جهانی قرار دهد و در این مسیر ارتقای همکاری‌ها در سطوح و لایه‌های مختلف با کشورها و ملت های آزاده را یک اصل راهبردی برای خود قلمداد می‌کند.

به امید جهانی عاری از خشونت و توام با صلح و پایداری برای همه جهانیان....