عربستان از ترس ورود نفت ایران به بازار پس از لغو تحریمها در حال تولید روزانه 1.5 میلیون بشکه نفت مازاد و امضای قراردادهای صادراتی بلندمدت با قیمتهای پایین در تلاش برای به دست آوردن نقدینگی و اجتناب از ورشکستگی است.
پایگاه خبری برتبارت در گزارشی درباره ورود قریبالوقوع ایران به بازار جهانی نفت و نگرانی عربستان از این بابت نوشت: با حرکت کشتی باری روسی میخاییل دودین از ایران که حامل 25 هزار پوند اورانیوم غنیشده ایران بود، تحریمهای اقتصادی غرب علیه این کشور اساسا به پایان رسیدند.
جان کری وزیر امور خارجه آمریکا در وبسایت رسمی خود نوشت: این محموله شامل خروج تمام مواد هستهای غنی شده 20 درصدی ایران بود که هنوز بصورت صفحههای سوختی برای راکتور تحقیقاتی تهران در نیامده بودند.
پایان تحریمهای ایران یک تهدید علیه موجودیت سلطنت عربستان است. جمعیت این کشور از شش میلیون نفر در سال 1972 به حدود 31 میلیون نفر رسیده است و ساکنان این کشور به دلیل پرداختهای دولتی از رفاه اجتماعی برخوردار هستند.
شهروندان سعودی تمایلی به کسب مهارتهای شغلی ندارند و به لحاظ فرهنگی دنبال کار نیستند. از 5.5 میلیون نفری که به طور رسمی در عربستان شاغل هستند چهار میلیون نفر بهطور مستقیم برای دولت کار میکنند. بخش خصوصی کوچک در عربستان تمایل دارد تنها کارکنان خارجی را جذب کند.
از سال 1972 تا 2001 قیمت نفت خام عربستان در محدوده 20 دلار در هر بشکه داد و ستد میشد، اما پس از حملات تروریستی 11 سپتامبر 2001 در آمریکا متوسط قیمت نفت این کشور به حدود 63 دلار در هر بشکه و سپس در سالهای 2011 تا 2014 به 102 دلار در هر بشکه افزایش یافت.
خانواده سلطنتی 15 هزار نفری عربستان برای به دست آوردن وفاداری مردم یک سری برنامههای رفاه اجتماعی گسترده و پرداخت یارانهها را به اجرا در آورده است. در نتیجه افزایش قابل توجه قیمت نفت بخش نفت و گاز طبیعی عربستان 45 درصد تولید ناخالص داخلی، حدود 80 درصد بودجه دولت و 90 درصد کل صادرات این کشور را تشکیل میدهد.
یارانههای نفت و گاز سالانه برای این کشور چیزی حدود 61 میلیارد دلار و یارانه های آب و برق سالانه رقمی در حدود 10 میلیارد دلار هزینه در بر دارد.
با توجه به بودجه 294 میلیارد دلاری عربستان در سال 2014 این کشور دچار کسری بودجه 14.4 میلیارد دلاری (پنج درصد تولید ناخالص داخلی) شد، اما با توجه به اینکه هزینههای عربستان تقریبا تغییر نکرده و قیمت نفت خام از بالای 100 دلار در هر بشکه به متوسط بشکهای 49 دلار در سال 2015 سقوط کرد، کسری بودجه عربستان به رقم قابل توجه 98 میلیارد دلار افزایش یافته است.
عربستان اعلام کرده که انتظار دارد برای کاهش کسری بودجه خود به 87 میلیارد دلار هزینههای خود را در سال 2016 به 224 میلیارد دلار برساند، اما این کشور برای این منظور باید یارانههای پرداختی را 15 میلیارد دلار کاهش دهد که باعث افزایش 50 درصدی قیمت بنزین و افزایش قیمت آب و برق خواهد شد.
صرفهجویی واقعی صرفا زمانی رخ خواهد داد که این کشور بودجه نظامی 81 میلیارد دلاری خود را که سومین بودجه بزرگ بین تمام کشورها محسوب میشود و با سهم 28 درصدی بیشترین سهم تولید ناخالص داخلی را در جهان به خود اختصاص میدهد، پایین بیاورد. اما با توجه به حضور نظامی عربستان در یمن و سوریه و اعدام شیخ نمر روحانی برجسته شیعه برای تلافی اعتراضات شیعیان در بحرین و شرق عربستان، کاهش هزینههای نظامی عربستان تقریبا بعید به نظر میرسد.
در شرایطی که مازاد عرضه جهانی نفت خام حدود دو میلیون بشکه در روز است به گفته الکساندر نواک وزیر انرژی روسیه عربستان تولید نفت خود را 1.5 میلیون بشکه در روز افزایش داده است.
عربستان مشخصا سعی دارد قبل از لغو تحریمهای ایران و ورود نفت این کشور به بازار(با توجه به ذخیره نفتی 30 تا 50 میلیون بشکهای ایران در نفتکشها) تا جایی که میتواند جیب خود را پر کند.
علی النعیمی وزیر نفت عربستان یک روز پس از خروج محموله اورانیوم غنی شده از کشور گفت: ما تقاضای مشتریان خود را تامین خواهیم کرد. ما دیگر تولید را محدود نمیکنیم. اگر تقاضایی وجود داشته باشد ما به آن پاسخ خواهیم داد. ما ظرفیت پاسخ به تقاضای بازار را داریم.
صندوق بینالمللی پول اعلام کرده ذخایر ارز خارجی 750 میلیارد دلاری عربستان رسما با 115 میلیارد دلار کاهش در 15 ماه گذشته به 635 میلیارد دلار رسیده است. صندوق بینالمللی پول پیشبینی کرده که با این روند عربستان تا سال 2020 ورشکست خواهد شد. این در حالی است که پایگاه خبری برتبارت برآورد کرد اگر قیمت نفت کمتر از 40 دلار بماند ذخایر ارزی عربستان در پایان امسال به 623 میلیارد دلار خواهد رسید و سالانه حدود 150 میلیارد دلار کاهش مییابد. با توجه به اینکه عربستان برای ادامه دادن به تجارت نفتی خود به دستکم 250 میلیارد دلار احتیاج دارد، این کشور ظرف سه سال ورشکست خواهد شد.
عربستان میداند که قیمت پایین نفت در حال تخریب اقتصادهای دیگر اعضای اوپک و همچنین آسیب رساندن به روسیه است، اما این کشور تلاش دارد که فروش نفت خود را به حداکثر برساند تا قادر به پرداخت هزینه های خود باشد.