طرح‌های توسعه شهری بدون رعایت ملاحظات پدافند غیرعامل تصویب نمی‌شود

به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی پایداری ملی، پنجمین همایش ملی پدافند شهری به همت سازمان پدافند غیرعامل کشور و میزبانی وزارت کشور با حضور، سردار دکتر غلامرضا جلالی؛رئیس سازمان پدافند غیرعامل کشور، سید مجید میراحمدی معاون امنیتی و انتظامی وزارت کشور، مهدی جمالی نژاد، معاون وزیر و رئیس سازمان شهرداری ها و دهیاری های کشور، مهندس چمران، رئیس شورای شهر تهران، دکتر فرزانه صادق‌، معاون شهرسازی و معماری وزارت راه و شهرسازی و دبیر شورای عالی شهرسازی و معماری ایران و با حضوری مجازی شهرداران، روسای شورای اسلامی و مدیران کل پدافند غیرعامل استانداری‌ها برگزار شد.

دکتر فرزانه صادق‌، معاون شهرسازی و معماری وزارت راه و شهرسازی و دبیر شورای عالی شهرسازی و معماری ایران در این همایش، ابتدا به ارائه توضیحاتی پیرامون سابقه شورای عالی شهرسازی و معماری ایران و ماموریت های آن پرداخت.

وی همچنین در ادامه به تبیین مفاهیم و تعاریف حوزه پدافند غیرعامل اشاره کرد و توضیح داد: اگرچه موضوع و مقوله پدافندغیرعامل در ادبیات شهرسازی ما قدمت زیادی ندارد اما وقتی به پیشینه معماری و شهرسازی شهرهای ایران مراجعه می‌کنیم به کرات اثراتی از توجه به این مقوله می‌بینیم. شهرهایی که در دل ارتفاعات، در کوهستان‌ها بنا به موقعیت و ویژگی خاص شهرها بنا شده‌اند و اصول دفاعی و پشتیبانی به درستی در آن به کار گرفته شده است.

وی با اشاره به ارتباط پدافند غیرعامل با طرح‌های توسعه و عمران خاطرنشان کرد: تمام تلاشی که در طرح‌های توسعه و عمران انجام می‌گیرد انتخاب عرصه‌های ایمن در شکل‌گیری و توسعه شهرهای ماست. تثبیت این عرصه‌های ایمن در شهرهای موجود، مهمترین موضوع مدنظر است تا در طرح های توسعه و عمران و طرح های جامع برآن تاکید شود.

نتیجه رعایت الزامات پدافند غیرعامل تسهیل اداره کشور است

صادق با بیان اینکه ارکان اساسی پدافند غیرعامل، الزاماتی است که در کاهش آسیب پذیری و افزایش پایداری این شهرها و تداوم خدماتی که اساسا عمومی هستند، موثر است، تصریح کرد: نتیجه رعایت این الزامات تسهیل اداره کشور است.

معاون وزیر راه و شهرسازی با بیان اینکه در چندسال اخیر در شرح خدمات طرح های توسعه و عمران اساسا پیوست و بندهایی داریم که باید به الزامات پدافند غیرعامل پاسخگو باشد، تصریح کرد: در انواع شهرهایی که به لحاظ پدافند غیرعامل باید به آنها توجه داشته باشیم، قطعا شهرهایی که در پیشانی کشور و مرزها داریم نوع اقدامات و ملاحظات متفاوتی دارند. بنابراین شهرهایی در دسته بندی‌ها داریم که شهرهای مرزی هستند. کلانشهرها و شهرهای با جمعیت بیش از 200 هزار نفر و بعد باقی شهرها دارای ملاحظات متفاوتی هستند.
به گفته دبیر شورای عالی شهرسازی و معماری ایران قطعا در شهرهای مرزی نوع توسعه و گسترش شهرها نسبت به بقیه شهرهایی که مرکز کشور هستند و نوع ملاحظات متفاوت است.

وی با بیان اینکه ما در پدافند غیرعامل تعاریفی به نام مراکز کلیدی، حساس و خطرزا داریم، توضیح داد: مراکزی در شهرها که حمل و نقل عمومی شهرها و مراکزی که این حمل و نقل را به هم متصل می‌کنند شامل می‌شود. مراکز کلیدی سیاسی که در اقصی نقاط کشور وجود دارد و صرفا در شهرتهران و پایتخت نیست نیز جزو این مراکز به حساب می‌آید. این شامل بانک‌های اصلی، مراکز تجاری بزرگ که جمعیت زیادی آنجا رفت و آمد دارد و نیاز به تنظیم ملاحظات مربوطه دارد نیز می‌شود. پراکنش جمعیتی و اینکه جمعیت در چه جاهایی بیشتر از خدمات استفاده می‌کند.

صادق ادامه داد: مفهوم بعدی مراکز خطرزا هستند. این مراکز هم در داخل شهرها و هم در بیرون از شهرها وجود دارند. جایگاه‌های سوخت رسانی و پمپ بنزین ها مراکزی هستند که ایمنی بیشتری را می‎‌طلبند. در خارج از شهرها می‌‎توانم به پالایشگاه‌ها و مراکز هسته‌ای اشاره کنم. به هرحال اینها نیازمندی‌هایی هستند که وجودشان بسیار لازم است اما چند و چون ارتباطشان با محیط شهری مستلزم ملاحظات ویژه است.

به گفته وی قطعا مکانیابی این مراکز کلیدی بسیار مهم است. مکان‌یابی مراکزی است که یا الان وجود دارند یا بعد از پالایش‌های انجام شده اگر سطح ایمنی یا ملاحظات پدافندی کافی نباشد باید اصلاحاتی انجام بدهند. یا اینکه این مکانیابی به تازگی می‌خواهد صورت بگیرد. در هر دو حالت طرح های شهری بسیار پاسخگو هستند. در خصوص مراکز خطرزا هم همینطور است. یا در محدوده های شهری وجود دارند که نوع توزیع جمعیتی پیرامون اینها با طرح‌های جمعیتی و نوع کاربری های پیرامونی می‌تواند کاملا تسهیل شود. نوع برخورد و دادن ایمنی به افراد در شهرها تسهیل شود. یا در خارج از محدوده شهرها این کار صورت بگیرد.

معاون شهرسازی و معماری وزارت راه و شهرسازی با بیان اینکه بعضا در طرح‌های شهری مراکزی وجود دارند که در داخل محدوده‌های شهری هستند و بعد به بیرون از شهر هدایت می‌شوند، گفت: آنچه که در شهر باقی می‌ماند به فضاهای فرهنگی و قابل سکونت تبدیل می‌شود.

توجه به پدیده فرونشست در بررسی طرح‌های توسعه و عمران شهری

وی با بیان اینکه موضوع دیگر درباره مکان‌یابی شهرهای جدید و شهرک‌هاست، توضیح داد: مهمترین مواردی که در بررسی‌های فنی مد نظر قرار می‌گیرد این است که حداقل، نزدیک به مراکز پرخطر مستقر نباشند. البته به این نکته نیز باید توجه داشت که نوع توسعه و گسترش شهرهای مرزی با توسعه و گسترش شهرهایی که در مرکز کشور وجود دارند کاملا متفاوت است. قطعا در توسعه شهرهای مرزی توجه به گسترش به سمت مرکز یکی از مواردی است که در طرح های توسعه عمران بسیار مدنظراست.

معاون وزیر راه با بیان اینکه کشور ما از موقعیت‌های جغرافیایی متنوعی برخوردار است و بعضا شاید لازم باشد مراکز کلیدی با توپوگرافی که در شهرهای مختلف وجود دارد به جهت ایمنی این اتفاق بیفتد که مکان‌یابی در این توپوگرافی‌ها با این بستر هماهنگ باشد، تصریح کرد: شورای عالی شهرسازی و معماری در بررسی‌های اخیر خود در طرح‌های توسعه و عمران، یکی از مواردی که به شدت مورد توجه قرار داده، پدیده فرونشست است که بیشتر در مناطق مرکزی کشور، شاهد آن هستیم.

صادق با بیان اینکه اینها مواردی است که در مصوبه شورای عالی شهرسازی و معماری، در مورد رعایت الزامات، ملاحظات پدافند غیرعامل و چگونگی انعکاس آن در طرح‌های توسعه و عمران مصوب و ابلاغ شده است، خاطرنشان کرد: سازمان پدافند غیرعامل کشور با بیش از 60 مشاور تهیه کننده طرح‌های توسعه و عمران، جلساتی را برای توجیه آن در سالهای گذشته برگزار کرده است. می‌توانم بگویم از زمانی که مصوبه شورای عالی ابلاغ شد، هیچ طرح جامعی که به دبیرخانه شورای عالی شهرسازی و معماری می‌برسد امکان ندارد که ملاحظات پدافند غیرعامل در آن دیده نشود. این ملاکی عملی است که اگر همت پیشنهاد و پایش موارد آن از طرف سازمان پدافند غیرعامل نبود مسلما شاهد مشکلاتی بسیار بیشتری در حوزه پایداری طرح‌های توسعه و عمران شهری بودیم.