طرح کلان ملی طراحی و ساخت رله های حفاظتی شبکه های برق توسط محققان و متخصصان دانشگاه صنعتی امیر کبیر و با حمایت معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری بومی سازی شد.
رله ها در سیستم برق رسانی وظیفه شناسایی و برخورد با انواع خطا را برعهده داشته و مهم ترین جزء شبکه های برق هستند بطوریکه متخصصین صنعت برق آن را مغز متفکر سیستم های قدرت می دانند.
اگرچه قبلا فعالیت هایی در زمینه طراحی و ساخت رله در کشور انجام شده است، اما تاکنون رله ای که دارای فانکشن های مختلف و پرکاربرد شبکه های برق (در حوزه حفاظت جریان زیاد) باشد، در کشور تولید نشده بود و از دیگر کشورها به ایران وارد می شد.
روند بومی سازی دانش High Tech رله های حفاظتی از سال 1370 به همت متخصصین آزمایشگاه تخصصی-تحقیقاتی حفاظت دانشگاه صنعتی امیرکبیر آغاز شد و دانشجویان کارشناسی ارشد و دکتری بسیاری در این زمینه در این آزمایشگاه تربیت شدند.
نتایج تلاش های بی وقفه متخصصین آزمایشگاه حفاظت دانشگاه صنعتی امیرکبیر منجر به بومی شدن دانش ساخت انواع رله های حفاظتی و نمونه های نیمه صنعتی آن ها ساخته شد.
با اعمال تحریم های غرب علیه کشور، فروش و ارائه خدمات تعمیرات و نگه داری انواع رله های حفاظتی به کشور در صدر فهرست تحریم ها جا گرفت و بر این اساس تولید صنعتی این رله ها از سوی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری مورد حمایت قرار گرفته شد.
براین اساس در سال 91 توسط این معاونت تولید صنعتی رله های استراتژیک و پرکابرد کشور که نمونه های نیمه-صنعتی آن ها در آزمایشگاه حفاظت دانشگاه صنعتی امیرکبیر اجرایی شده بود، در دستور کار قرار گرفت و مقرر شد در فاز اول رله های پرکابرد اضافه جریان (با فانشکن های مختلفی چون جهتی، زمانی، اضافه بار و ...) با همکاری آزمایشگاه تخصصی-تحقیقاتی حفاظت دانشگاه صنعتی امیرکبیر و شرکت دانش بنیان مرتبت با امیرکبیر صنعتی شد.
دکتر حسین عسکریان ابیانه مجری طرح گفت: با شروع حمایت های معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری از سال 91، به میزان 35 میلیارد ریال ، طرح کلان ساخت رله ملی دیجیتال و هوشمند و تستر آن به مرحله نیمه صنعتی و صنعتی شدن رسید که این کار در سه فاز تعریف شد که تا امروز فاز اول صنعتی شدن رله های اضافه جریان با فانکشن های مختلف به اتمام رسیده است و رله های دیجیتال تولیدی در این فاز در حال تجاری شدن هستند.
به گفته مجری طرح، در واقع رله ها نقش سربازان و مغز سیستم هستند این رله ها در شبکه های برق نصب می شوند تا در زمان بروز بحران های احتمالی مانع ایجاد مشکل در سیستم برق رسانی شوند.
وی یادآور شد: رله های طراحی و ساخته شده در فاز اول طرح کلان ساخت رله ملی دیجیتال و هوشمند پس از گذراندن موفق کلیه تست های آزمایشگاهی مطابق استاندارد های بین المللی (استاندارد IEC 60255)، به منظور ارزیابی عملکرد آن در شبکه های برق، برای مدت شش ماه در شبکه تحت پوشش شرکت برق منطقه ای زنجان (فیدر پادگان در استان قزوین) به صورت آزمایشی نصب شده است و نتایج عملکرد آن در این مدت حاکی از عملکردی صحیح و مشابه رله های معتبر خارجی بوده است.
وی یادآور شد: به منظور تست بیشتر این رله ها، مقرر شده است که در شبکه هایی با حوادث بیشتر نصب و مورد ارزیابی قرار گیرند، براین اساس این رله ها به زودی در دو پست پرخطر تهران نصب خواهد شد و در صورت مثبت بودن نتایج، در تمام مناطق نصب خواهند شد.
مجری طرح خاطرنشان کرد: معاونت علمی با ارائه وام به دانشگاه از تولید این رله ها حمایت کرده است و مبلغ تعیین شده را در سه فاز مختلف به دانشگاه ارائه می کند، البته فاز اول این حمایت ها از سوی معاونت پرداخت شده است.
عسکریان ابیانه افزود: علاوه بر بومی کردن دانش ساخت رله های حفاظتی در کشور، متخصصین آزمایشگاه تخصصی-تحقیقاتی حفاظت دانشگاه صنعتی امیرکبیر و نیز شرکت دانش بنیان ویونا امیرکبیر موفق به بومی کردن دانش High Tech تسترهای حفاظتی و اندازه گیری شده اند که تاکنون در ایران ساخته نشده است و برای اولین بار توسط دانشگاه صنعتی امیرکبیر تولید شده است.
وی گفت: این تسترها به منظور انجام امورات تست و سرویس و نگه داری انواع رله های حفاظتی و تجهیزات اندازه گیری کاربرد دارند و تاکنون کلیه تسترهای مورد نیاز صنعت برق کشور و صنایع وابسته به آن، از خارج از کشور تهیه می شد.
با تولید این تستر در کشور، نیاز صنعت برق کشور و صنایع وابسته به آن در این مقوله حیاتی به شرکت های خارجی از بین رفته است بطوریکه امروز شاهد هستیم با توجه به کیفیت تستر طراحی و ساخته شده در آزمایشگاه حفاظت دانشگاه صنعتی امیرکبیر و شرکت دانش بنیان ویونا امیرکبیر، بسیاری از شرکت های برق کشور تمایل خود را برای خرید این تستر ابراز کرده اند.
وی افزود: با توجه به حضور متخصصین کارآمد که در آزمایشگاه تخصصی-تحقیقاتی حفاظت دانشگاه صنعتی امیرکبیر تربیت شده و موفق به بومی کردن دانش High Tech انواع رله های حفاظتی و تستر آن ها در این آزمایشگاه شده اند لذا این آزمایشگاه پتانسیل تبدیل به آزمایشگاه مرجع حفاظت کشور را دارا و قادر است تمامی خدمات لازم در حوزه حفاظت را به تمامی شرکت های برق کشور و سایر صنایع به بهترین نحو ارائه کرده و براین اساس نیاز این شرکت ها را از شرکت های خارجی منقطع کند.
رله به دستگاهی گفته می شود که در اثر تغییر کمیت الکتریکی مانند ولت، جریان و یا کمیت فیزیکی مثل درجه حرارت و حرکت روغن (در رله بوخهولس) تحریک شده و دستور قطع مدار را به کلید قدرت (در سیستم تولید و انتقال و توزیع ) یا دژنکتور می دهد.
بنابراین به وسیله رله محل وقوع عیب از شبکه جدا سازی شده و باعث می شود که سایر قسمت های سالم شبکه همچنان به کار خود ادامه دهند و پایداری و ثبات شبکه به همان حالت قبلی محفوظ بماند، تجهیزات و دستگاه ها در مقابل عیوب و اتصالی ها محافظت شده و میزان خسارات وارده به آنها محدود شود.