روش‌هاى جنگ نرم

سه. روش هاى شبکه اى
در روش هاى مبتنى بر شبکه، هدف اصلى اطلاعات و ارتباطات بر روى شبکه است. بنابراین اینترنت ها، مخازن و پایگاه هاى اطلاعاتى و سایت هاى کنترل و فرمان از بخش هاى مهم و مورد توجه در این روش اند. روش هاى شبکه اى را به دو دسته مى توان تقسیم کرد:
.1 دیجیتالى؛ روش هاى دیجیتالى به روش هایى گفته مى شود که از طریق فعالیت در فضاى دیجیتالى اهداف جنگى را پى مى گیرد و یا به دنبال اختلال در ارتباط، سرقت اطلاعات و یا اختلال در سامانه هاى مدیریت در شبکه هاى اینترنت و اینترانت هستند؛ از این اقدامات به جنگ رایانه اى هم تعبیر مى کنند. حمله هاى هکرى را مى توان مشهورترین روش دیجیتالى دانست.
.2 الکترونیکى؛ روش هاى الکترونیکى مجموعه روش هایى است که از طریق وسایل الکترونیکى مانند ماهواره و رادیو و تلویزیون اهداف کشور مهاجم را پى مى گیرند و یا به دنبال اختلال در این وسایل و امواج مربوطه شان هستند.[15]

ابزارهاى جنگ نرم
وسعت ابعاد و زمینه هاى جنگ نرم سبب مى شود که دایره وسیعى از ابزار مدرن را در زمره ابزارهاى این جنگ بگنجانیم. به علاوه که خصلت ابتکارى و ابداعى در این جنگ سبب مى شود این دایره هم چنان وسعت بیشترى یابد و ابزارهاى جدید و ابداعى هم به این فهرست افزوده شوند. این ابزارها را در یک تقسیم بندى مى توان در سه عنوان گنجاند: «صنایع فرهنگى»، «رسانه ها»، «فن آورى هاى نوین ارتباطى و تبلیغاتى». که همگى ارتباطى تنگاتنگ و پیچیده با هم دارند.
یک. صنایع فرهنگى
.1 سینما؛ جذابیت فراوان و قدرت تأثیرگذارى و نیز قابلیت بالاى تکثیر محصولات صنعت سینما، سبب شده است که دنیاى غرب به عنوان مخترع و صاحب اولیه این صنعت، بیشترین استفاده را از آن در جهت تبلیغ و ترویج فرهنگ و ارزش هاى خود در جوامع دیگر ببرد و سهمى ویژه را در این راستا به این صنعت اختصاص دهد. تأسیس تشکیلاتى چون هالیوود از بزرگترین گام ها در این راستا است.
سینماى آمریکا، به اقتضاى دیگر مصنوعات سرمایه دارى، بر پایه سکس و خشونت و ترس شکل گرفته است و ترویج کننده فرهنگ غربى و در موارد بسیار حاوى هجمه هاى صریح و غیرصریح به فرهنگ ها و نظام هاى ارزشى مخالف و مقابل غرب، از جمله ارزش هاى دینى مى باشد. در کشور ما نیز بخش قابل توجهى از برنامه هاى شبکه هاى داخلى به دوبله و پخش همین فیلم ها البته با اعمال پاره اى ممیزى هاى اخلاقى اختصاص دارد که موارد بسیارى این ممیزى ها اصلاحى در خصلت ترویجى آن ها نمى تواند تغییر ایجاد کند. به علاوه که امروزه با گسترش ماهواره ها طیف وسیعى از فیلم ها قابل دسترسى است.
2 .کارتون انیمیشن؛ در کنار سینما، صنعت انیمیشن سازى (پویانمایى) هم صنعت مستقلى است که هواداران بسیارى را خصوصاً در بین مخاطبان کودک و نوجوان به خود جذب کرده است.
شخصیت هاى ساده و دوست داشتنى دنیاى کارتون براى مخاطبان و دوستداران کودک و نوجوان شان به آسانى به عنوان الگو پذیرفته مى شوند و کودکان سعى مى کنند از رفتارها و برخوردهاى آنان تقلید کنند.
وجود همین قابلیت مهم است که سبب شده کارتون ها در فرآیند هجوم نرم جهان غرب علیه دیگر فرهنگ ها و کشورها نقشى ویژه را به خود اختصاص دهند. این رویکرد را خصوصاً در نسل جدید کارتون ها مى توان دید. در برخى موارد دامنه بهره بردارى از کارتون ها به بیان مضامین سیاسى نیز کشیده مى شود و شخصیت هاى محبوب کارتون ها به نمایندگان و مبلغان فرهنگ و سبک زندگى و ارزش هاى جامعه غربى به سراسر جهان اعزام مى شوند.
.3 ماهواره؛ ماهواره امکانات بى نظیرى را پیش روى صاحبان رسانه و دولت ها و قدرت ها گذاشته است که رسانه هاى پیشین در تأمین آن ها ناتوان بودند. شاید بتوان کار ویژه ماهواره در جنگ نرم را به جهت فضاى آزاد و رها از چارچوب و قانونى که بر آن حاکم است انتشار برنامه ها و مطالبى دانست که مخالف و مغایر با ارزش ها و اصول کشور مورد هدف اند.
.4 اسباب بازى؛ یکى از کالاهاى فرهنگى مؤثر که با توجه به قشر مخاطب اش اهمیتى دوچندان و وضعیتى حساس دارد، اسباب بازى ها است.
اسباب بازى هاى ساخته شرکت هاى غربى، ترویج دهنده فرهنگ غربى براى کودکان دیگر کشورها است تا از همان سنین کودکى با این فرهنگ آشنا شده و با آن انس بگیرند!!
5.بازى هاى یارانه اى؛ پس از رواج استفاده از رایانه در منازل شخصى، یکى از مهمترین موارد استفاده براى کودکان و نوجوانان بازى هاى رایانه اى است. این بازى ها که نسل هاى پیشین شان آتارى، کمودور و پلى استیشن بودند، با استفاده از قابلیت هاى رایانه، توانستند خیلى زود همه رقباى سنتى خود را کنار بزنند و بازار گسترده اى را به خود جلب نمایند.
به جهت فقر نسبى دانش گرافیک رایانه اى در دیگر کشورها، در زمینه بازى هاى رایانه اى، کشورهاى غربى و آمریکا با فاصله اى بسیار زیاد پیشگام اند.
سود سرشار اقتصادى که سالانه از محل فروش این بازى ها عاید کمپانى بزرگ سازنده آن ها مى شود، سبب شده است که بازى هاى رایانه اى یکى از مهمترین ابزارهایى باشند که قدرت هاى جهانى از آن در راستاى جنگ نرم و ترویج و تبلیغ و مدل زندگى غربى نهایت استفاده را بکنند.
.6 موسیقى؛ موسیقى یکى از مقولات فرهنگى است که در جریان نبرد نرم مورد استفاده وسیع تبلیغ رسانه اى غرب قرار گرفته است. موسیقى در بیشتر تمدن ها و فرهنگ ها نمونه هایى دارد.
در این میان موسیقى جاز سیاهان در آمریکا شکل و شمایلى نو گرفته و با سبک هاى مختلف راک اند رول، پاپ، رپ، متال و... به تدریج به صنعتى درآمدزا با سودهاى هنگفت تبدیل شده است و با ظهور فن آورى هاى جدید، موسیقى قالب تصویر را هم پذیرا شدند و شوها و کلیپ ها پدید آمدند. و از آن جا که سیاست گذاران این صنایع فرهنگى، تنها به سود سرشار و فروش بالاى این محصولات مى اندیشند عناصر سکس و خشونت وارد این کلیپ ها و شوها شدند. این محصولات در فهرست صادرات فرهنگى دنیاى غرب به ممالک دیگر قرار گرفت و گاهى مشابه سازى شد. از جمله در ایران از دوران پهلوى دوم موسیقى با کپى بردارى از نمونه هاى غربى ظهور کرد و مخاطبان بسیارى را توانست به خود جذب کند. پس از انقلاب هم با فاصله اى چند ساله این روند استمرار یافت. علاوه بر موسیقى پاپ، چند سالى است که شاهد ظهور موسیقى زیر زمینى یا رپ فارسى هستیم که به نوعى تقلید یکى از گونه هاى موسیقى غرب است.
دو. ابزارهاى رسانه اى
رسانه ها در جنگ نرم نقش ویژه و منحصر به فردى را ایفا مى کنند. تا آنجا که از آن به «جنگ رسانه اى»[16] تعبیر مى شود. بنیادى ترین تعریف جنگ رسانه اى استفاده از رسانه ها براى تضعیف کشور هدف و بهره گیرى از توان و ظرفیت رسانه ها اعم از مطبوعات، خبرگزارى ها، رادیو، تلویزیون، اینترنت و اصول تبلیغات است. جنگ رسانه اى یکى از برجسته ترین جنبه هاى جنگ نرم و جنگ هاى جدید بین المللى است. جنگ رسانه اى تنها جنگى است که حتى در شرایط صلح نیز بین کشورها به صورت غیررسمى ادامه دارد.
.1 مطبوعات؛ على رغم ظهور رسانه هاى نوین و شیوه هاى آسان تر و کارآمدتر اطلاع رسانى، مطبوعات اعم از روزنامه ها، مجلات و... جایگاه مهمى را در اطلاع رسانى و شکل دهى افکار عمومى ایفا مى کنند. روزنامه هاى کثیرالانتشار بین المللى که محصول کمپانى هاى بزرگ خبر پراکنى اند و مشترکین و مخاطبان فراوانى را در سرتاسر جهان جذب کرده اند.
.2 رادیو؛ رادیوها از جمله مؤثرترین و معمول ترین رسانه هایى است که دولت هاى متخاصم از سال ها پیش از آن ها براى تأثیرگذارى بر افکار عمومى کشور مقابل شان بهره مى گیرند. کار ویژه رادیوها در جنگ نرم را مى توان تهیه، تدوین و پخش اخبار و گزارش ها و تحلیل هایى علیه کشورها و دولت هاى رقیب و در راستاى منافع سیاسى، فرهنگى و اقتصادى کشور متبوع خود دانست. اقدامى که با هدف تأثیرگذارى بر افکار عمومى شهروندان کشور هدف و جلب اعتماد آن ها به خود و در مقابل بى اعتمادسازى آن ها به رسانه هاى داخلى و نظام سیاسى اش انجام مى شود.
3 .تلویزیون؛ از رسانه هاى پیشتاز و پرمخاطب تلویزیون هاى بین المللى اند که میلیون ها نفر را در سراسر جهان مخاطب برنامه هاى مختلف خود قرار مى دهند. کار ویژه تلویزیون ها در جنگ نرم را مى توان تهیه و پخش برنامه هاى خبرى و تحلیل و گزارش هایى از کشور هدف - بر خلاف روایت رسانه هاى رسمى و دولتى آن کشور - و در راستاى سیاه نمایى اوضاع آن کشور دانست.
در این راستا آنان بخش ویژه اى از توان خود را به پوشش دهى اقدامات و فعالیت هاى تخریبى اپوزیسیون آن کشور اختصاص مى دهند.
4 .خبرگزارى ها و آژانس هاى خبرى؛ خبرگزارى هاى بین المللى یکى از عمده ترین ابزارهاى جنگ رسانه اى در جهان محسوب مى شوند. این خبرگزارى ها هر روزه باتولید میلیون ها کلمه خبر و مخابره آن با پیشرفته ترین تکنولوژى هاى ارتباطى، فرآیند اطلاع رسانى جهانى را تحت سیطره و کنترل خود دارند. آن ها مى توانند با سانسور یک خبر یا دادن پوشش وسیع به یک رویداد، افکار عمومى جهان را له یا علیه آن مسأله برانگیزانند. اهمیت خبرگزارى ها زمانى آشکار مى شوند که بدانیم اکثر مطبوعات، خبرگزارى هاى ملى و منطقه اى و شبکه هاى رادیو تلویزیونى، اخبار و اطلاعات عمده خود را از این آژانس هاى خبرى دریافت مى کنند.
سه. فن آورى هاى نوین ارتباطى
اینترنت؛ بى گمان مهم ترین و موثرترین اتفاقى که در عرصه رسانه ها افتاده است ظهور اینترنت مى باشد. قابلیت هایى بى نظیرى که اینترنت با خود به ارمغان آورده سبب شده این پدیده به مهمترین و موثرترین ابزار جنگ نرم بدل شود.
سایت هاى خبرى و خبرگزارى هاى اینترنتى؛ اینترنت زمینه ساز ظهور و رواج طیف وسیعى از خبرگزارى هاى مجازى شده است. فعالیت در فضاى مجازى به مراتب آسان تر و کم هزینه تر است و امکان پنهان کردن هویت واقعى هم فراهم است. این رسانه ها خط قرمزهاى کمترى را در برابر خود مى بینند
رسانه هاى اجتماعى؛ به گروهى از رسانه هایى که در فضاى اینترنتى متولد شده اند عنوان رسانه هاى اجتماعى داده شده است. هر کاربر اینترنتى به راحتى مى تواند مطالب تولیدى خود را در فضاى مجازى منتشر کند.
انواع رسانه هاى اجتماعى؛ رسانه هاى اجتماعى را مى توان در گروه هاى مختلف دسته بندى کرد؛ شبکه هاى اجتماعى، وبلاگ ها، ویکى ها، پادکست ها، فروم ها، کامیونیتى هاى محتوایى و میکروبلاگ ها برخى از رسانه هاى اجتماعى محسوب مى شوند[17].[18]

تاکتیک هاى عملیات روانى در جنگ نرم
1 .سانسور[19]
سانسور عبارت است از حذف عمدى موادى از جریان عبور آگاهى ها، به منظور شکل دادن عقاید و اعمال دیگران، این حذف عمدى مى تواند به دو شکل صورت پذیرد. سانسور در ساده ترین معنى اش، کنترل پیام هاى کثیرالانتشار توسط اولیاى امور به جهت بازداشت موادى است که از نظر آنان نامطلوب است. مثلاً مى تواند شامل حذف واژه ها، عبارات یا جملاتى خاص، توسط سانسورگر باشد.
اما سانسور در شکل گسترده ترش، مى تواند در برگیرنده هر نوع تلاشى جهت تضعیف یا جلوگیرى از انتشار مواد نامطلوب از نظر برخى از اولیاى امور باشد. بدین ترتیب ممکن است دولتى جلوى انتشار اطلاعات یا اخبارى را که مى تواند بازتابى مخالف یا ناموافق بر مقامات آن دولت داشته باشد، را بگیرد و حتى ممکن است اولیاى امور اقدامى تنبیهى نیز بر علیه خاطیان در پیش گیرند.
برخى از روزنامه ها یا مجلات را از امکانات چاپى محروم کنند، مالیات هاى سنگین یا موانع اقتصادى دیگر را اعمال کنند.
دولت هاى مستبد و خودکامه از سانسور براى ابقاء قدرت خویش بهره بردارى مى کنند. اما دولت هاى آزادمنش به علت سنت هاى موجود حاکى از انزجار نسبت به سانسور باید به روش هاى دیگرى جهت ابقاء خود متوسل شوند روش هایى مانند تلاش براى جلب حمایت صادقانه رسانه هاى متنفذ، یا ارجاع مستقیم مشکل خود به مردم.
سانسور برون قانونى
سانسور برون قانونى سانسورى است که خارج از کنترل قانونى یا قدرت قانونى باشد. چنین سانسورى مى تواند داوطلبانه باشد. مثل وقتى که سردبیرى، عبارت یا واژه اى را از دست نوشته خود حذف مى کند چرا که احساس مى کند از ذوق سلیم به دور است یا کتابدارى که کتابى را از دور خارج مى کند، بدین علت که به نظر او قبیح و اهانت آمیز است و وى مطالب قبیح و اهانت آمیز را دوست ندارد.
2 .تحریف[20]
یکى از رایج ترین شیوه هاى پوشش خبرى و مطبوعاتى،تغییر متن پیام به شیوه هاى مختلف از طریق دست کارى خبر است. در مسئله تحریف، سه پدیده به چشم مى خورد که عبارتند از: «تعدیل، شاخ و برگ دادن و جذب».
تجربه هایى که در مورد تحریف انجام شده است، نشان مى دهد که بسیارى از جزییات موجود در ابتداى زنجیره انتقال به شدت حذف مى شوند. در همان زمانى که فرآیند تعدیل انجام مى گیرد، شاخ و برگ هاى دیگرى به خبر اضافه مى گردد. با اینکه فرآیند شاخ و برگ دادن مانند فرآیند تعدیل در هر بار که خبر نقل مى شود،انجام مى گیرد ولى عناصرى که در این فرآیند بر آن ها تکیه مى شود و درهر نوبت تکرار مى شوند، یکى نیستند. این ویژگى بیشتر به ترکیب جامعه اى که خبر در آن منتقل مى شود، وابسته است. عناصرى در این فرآیند شاخ و برگ پیدا مى کنند که از نظر نقل کننده خبر با اهمیت هستند. چه چیزى سبب حذف برخى جزییات و بیان برخى دیگر مى شود؟
پاسخ به این پرسش در فرآیند «جذب» یافت مى شود که نتیجه نیروى جاذبه عادات، تمایلات و احساسات شنونده است.
غالباً فرآیند جذب با هدف مورد انتظار فرد هماهنگى دارد و درک و یادآورى امور طبق معمول صورت مى گیرد. از همه این ها مهمتر اینکه فرآیند جذب به خودى خود بیانگر تغییرات و تحریفاتى است که منعکس کننده احساسات ریشه دار در شخص مى باشد و همچنین وضعیت و جهت گیرى او را منعکس مى کند. با اینکه در امر تجزیه و تحلیل، فرآیندهاى تعدیل، شاخ و برگ دادن و جذب از یکدیگر تفکیک مى شوند، ولى این فرآیندها در عمل از یکدیگر مستقل نیستند. آن ها به طور هماهنگ در آن واحد عمل مى کنند.
در شرایطى که مخاطبان دسترسى لازم به منبع موثق پیام را نداشته باشند، این شیوه بیشترین کاربرد را دارد، مثلاً اخبارى که از طریق خبرگزارى هاى دنیا و روزنامه هاى پرتیراژ منتشر مى شوند، در نقاط مختلف دنیا منتشر شده و قابل دریافت مستندات لازم از سوى مخاطبان نمى باشد.
3 .پاره حقیقت گویى[21]
گاهى حادثه، خبر یا سخنى مطرح مى شود که از نظر منبع، محتواى پیام، مجموعه اى به هم پیوسته و مرتب است که اگر بخشى از آن نقل و بخشى نقل نشود جهت و نتیجه پیام، منحرف خواهد شد. این از رویه هاى رایج مطبوعات است که معمولاً متناسب با جایگاه و جناح سیاسى که به آن متمایل هستند، بخشى از خبر نقل و بخشى را نقل نمى کنند. این شیوه به خصوص در انتشار نظرات رهبران سیاسى متداول است. استفاده از تیترهاى اصلى روزنامه ها، مطابق با میل و سلیقه آن روزنامه از نمونه هاى بارز پاره حقیقت گویى است به طور کلى از دید روزنامه نگاران یک خبر هنگامى کامل است که عناصر خبرى در آن به شکل کلى مطرح شوند. اما چنانچه یکى از عناصر خبرى - چگونه؟ کجا؟ کى؟ چه کسى؟ چه چیزى؟ چرا؟ - در خبر بیان نگردد، خبر ناقص است. که در این تاکتیک، حذف یکى از این عناصر به عمد صورت مى گیرد. درنشریات براى جلب نمودن نظر خواننده به تیتر خبر، از این تاکتیک استفاده مى نمایند.
در واقعه 11 سپتامبر، در اخبارى که از سوى رسانه هاى آمریکا و رسانه هاى همسو با آن ها انتشار مى یافت، به دلایل و انگیزه هاى تروریست ها پرداخته نمى شد. به عبارتى عنصر «چرا» به صورت انتخابى از اخبار حذف مى شد. حذف عنصر «چرا» به آمریکایى ها این اجازه را مى داد که بتوانند کشورها، افراد مختلف و سیاست هایى را که نمى پذیرند و با مواضع آن ها مخالفت دارند را محکوم نمایند و بتوانند با استفاده از باز بودن فضا و شرایط توجیه و با استفاده از عبارت «حذف تروریست ها از صحنه جهان» هم چنان به سیاست هاى مدنظر آمریکا جامه عمل بپوشانند.
4 .محک زدن[22]
براى ارزیابى اوضاع جامعه و طرز تفکر مردم جامعه درباره موضوعى خاص که نسبت به آن حساسیت وجود دارد و یا دریافت بازخورد نظر حاکمان و یا گروهى خاص یا صنفى از اصناف جامعه، خبرى منتشر مى شود که عکس العمل به آن، زمینه طرح سوژه هاى بعدى قرار مى گیرد عوامل تبلیغاتى سعى مى کنند براى دریافت بازخورد نظر گروهى خاص و یا حتى افراد جامعه، با انتشار یک موضوع عکس العمل آن ها را مورد ارزیابى قرار دهند و سیاست هاى آینده خود را نسبت به آن طراحى کنند. مثلاً براى ارزیابى نظر مردم ایران راجع به رابطه با آمریکا، خبرى منتشر مى شود تا پس از محک زدن آن، موضوعات جدى ترى را در این باره منتشر سازند.
در سیستم هاى نظر سنجى نیز استفاده از افکار عمومى، نوعى محک زدن است. طرح موضوع استفاده نظامى ایران از تکنولوژى غنى سازى اورانیوم توسط آمریکایى ها، بازخورد واکنش دائمى ایرانى ها در تأکید بر استفاده غیرنظامى از این تکنولوژى ها را به دنبال دارد. آمریکا با این کار از یک سو قصد محک زدن ایران در این باره را داشته و از سوى دیگر از طرح آن براى اعزام بازرسین مربوطه براى کنترل این پروسه بهره مى گیرد.
5 .ادعا به جاى واقعیت[23]
رسانه هاى خبرى براى دستیابى به اهداف مورد نظر خود، گاهى ادعاهایى علیه افراد، گروه هاى مختلف و رسانه هاى رقیب مطرح مى کنند و آنان را مجبور به پاسخگویى مى نمایند. در واقع در این روش، اخبار مخابره شده و یا به چاپ رسیده نوعى ادعا به جاى واقعیت را در ذهن مخاطب تداعى مى کند و با استفاده از کلماتى نظیر «ادعا» منبع خبر سعى مى کند اولاً خبر را از دست ندهد، در ثانى صحت و سقم خبر را به گردن منبع مدعى آن انداخته، ثالثاً چنانچه خبر مورد تأیید قرار گرفت، اعتبار پخش آن را نصیب خود کند و در نهایت پیامى را که مدنظرش مى باشد به همراه خبر القا نماید.
در شایعه منبع خبر را نمى گوییم اما در این نوع خبر عمداً منبع خبر را ذکر مى کنیم، ولى منبعى که بى اعتبار است و بارها مورد تکذیب قرار گرفته است. این شیوه از جمله شیوه هاى جنگ روانى است. این شیوه در حقیقت مانند یک برگ دو طرف برنده است. استفاده کنندگان از آن، چه ادعا را رد و چه آن را تأیید نمایند، در هر دو صورت منبع جواب خود را گرفته است.
در جریان حمله آمریکا به افغانستان، پس از هر بمباران شدید مقرهاى طالبان، ادعاهایى دال بر کشته شدن بن لادن از سوى رسانه هاى آمریکایى و رسانه هاى همسو با آن ها مطرح مى شد. زمانى که طالبان خبر را تکذیب مى کردند، امریکایى ها مى فهمیدند که تلاش آن ها در انهدام مواضع طالبان و کشتار آن ها چندان موثر نبوده است. اگر طالبان سکوت مى کردند، این سکوت صحت ادعاى آمریکایى ها را اثبات مى کرد و نیروهاى طالبان را نیز از نظر روحى تضعیف مى نمود.
6.اغراق
عوامل تبلیغاتى با بهره گیرى از این شیوه دست به پخش مطالب مبالغه آمیز مى زنند. آن ها سعى مى کنند مطالب کوچک را بسیار بزرگتر از آن چه وجود دارد جلوه دهند و همچنین قادرند از مطالب بزرگ به شکلى ضعیف و در زمان، مکان و جایگاهى که به چشم نمى آید، بهره بردارى کند.
7 .تفرقه
شاید بتوان تفرقه را یکى از مؤلفه هاى عوامل قبلى دانست که با استفاده از آن ها عامل تبلیغاتى سعى مى کند بین جامعه مخاطبان خود با مرزبندى و جناح بندى هایى که در اکثریت موارد کاذب هم مى باشد، مطالبى را پخش کند تا پتانسیل و توان آن ها را کاهش دهد.
.8 ترور شخصیت
در شیوه هاى جدید، ترور فیزیکى جاى خود را به ترور شخصیت داده است. در زمان هایى که نتوان فردى را ترور فیزیکى کرد و یا نباید افراد مورد ترور فیزیکى قرار گیرند، سعى مى کنند از طریق عوامل تبلیغاتى جنگ روانى و با استفاده از وسایل ارتباط جمعى، شخصیت هاى مطرح و موثر در جناح مقابل را به زیر ذره بین کشیده و با بزرگ نمایى نقاط ضعف آنان را ترور شخصیت نماید. هدف آن ترور شخصیت هاى سیاسى و مهم از طریق به تصویر کشیدن نقاط ضعف و حرکات نادرست آن هاست. این عوامل باعث مى شود رهبران ذى نفوذ نزد مخاطبان دچار بى منزلتى و تخریب چهره شوند.

9.شایعه[24]
زمانى که جریان این خبر از بین افرادى شروع مى شود که از حقیقت موضوع دورند، شایعه آغاز مى گردد و تکرار آن بدون ارائه برهان و دلیل ادامه مى یابد تا تقریباً بسیارى از مردم آن را باور مى کنند و در نهایت شیوه معینى براى ترویج آن پیش گرفته مى شود، مانند «آن ها مى گویند...» یا «از یک منبع مسئول شنیده ام که ...» یا «اخبار دقیقى دارم مبنى بر اینکه...» و مانند آن ها.
شایعات زمانى رواج مى یابند که حوادث مربوط به آن در زندگى افراد از اهمیتى برخوردار باشند یا در مورد آن ها خبرهاى صریح پخش نشود و یا اینکه خبرهاى مربوط به آن ها مبهم باشند. این ابهام زمانى به وجود مى آید که خبر به صورت تحریف شده دریافت شود، یا به فرد خبرهاى متضادى برسد یا فرد از فهم این گونه خبرها عاجز باشد.
تاکتیک شایعه
شایعه در جایى ایجاد مى شود که خبر نباشد و یا خبر از منابع موثق منتشر نگردد. از جمله اولین عناصرى که در بحث شایعه مطرح مى باشند، موضوع، مکان و زمان شایعه است. یک شایعه ساز ماهر به خوبى مى داند که شایعه وى باید موضعى باشد که حساسیت بالاى جامعه را در زمان و مکان مناسب به خود اختصاص دهد.
ضریب نفوذ شایعه مدیون دو نکته است؛ اول ابهام در موضوع و دوم اهمیت موضوع. هرچه ضریب اهمیت یک شایعه بالا باشد، ضریب نفوذ آن نیز به همان میزان بالا مى رود. در ضمن به همان میزان که ابهام در قضیه افزایش مى یابد ضریب نفوذ شایعه نیز صفر خواهد شد. عوامل دیگرى نیز در پخش پذیرى و نفوذ شایعه مؤثرند اما از درجه دوم اهمیت برخوردار مى باشند. به طور نمونه پخش شایعه از زبان یک وزیر، یک استاد دانشگاه و یا هر منبع معتبر دیگر ضریب نفوذ آن را بیشتر از پخش شایعه از زبان راننده تاکسى مى کند.
هر شایعه در برگیرنده بخش قابل ملاحظه اى از واقعیت مى تواند باشد، اما ضریب نفوذ آن نیز تحت تأثیر عوامل دیگر مى تواند افزایش بالایى پیدا کند.
شایعات آتشین
شایعه اى است که یکباره شکل مى گیرد، همه جامعه را تحت الشعاع قرار مى دهد و اثرى کوتاه مدت دارد. کاربرد این نوع شایعه بیشتر در زمان جنگ نظامى است. استفاده از آمار و ارقام و بزرگ نشان دادن آنها، مسیر شایعات آتشین است. به معناى دیگر شایعات آتشین با ارقامى بسیار بزرگ ولى فقط در یک مقطع وارد مى شوند، تأثیر آن ها عظیم است ولى مقطعى است. این نوع شایعات غالبا با ارقام بزرگ سر و کار دارند. تلفات ناشى از جنگ و تلفات ناشى از سیل و زلزله از جمله این موارد مى باشند.
شایعات خزنده
شایعاتى هستند که همراه با تاکتیک هاى قطره چکانى، مرحله به مرحله مى تواند مسیر یک شایعه را در ذهن افراد یک جامعه طراحى کند. این شایعات دراز مدت تر از شایعات آتشین هستند و پیچیدگى هاى بیشترى نیز دارند. سوء استفاده هاى مالى و فساد در دستگاه هاى ادارى و رسوایى هاى مالى از جمله این نوع شایعات هستند. پخش قطره چکانى و مرحله به مرحله حادثه 11 سپتامبر زمینه ساز این نوع شایعه بود.
شایعات دلفینى
آن نوع از شایعات هستند که به تناسب زمان آشکار مى گردند و بلافاصله پس از تأثیرگذارى براى مدتى پنهان مى شوند و دوباره با ایجاد زمینه و انگیزه خود را آشکار مى کنند.
شایعات دلفینى شایعاتى هستند که زمان مشخصى ندارند و هرگاه زمینه آن فراهم شود، قابل خودنمایى هستند. مانند اخبار مربوط به قتل هاى زنجیره اى.
10 .تاکتیک ماساژ پیام[25]
تاکتیک حذف، تاکتیک کلى بافى، تاکتیک زمان بندى، تاکتیک قطره چکانى، تاکتیک موجى و تاکتیک تبخیر از جمله تاکتیک هاى ماساژ پیام به شمار مى آیند که به طور مختصر به توضیح آنها پرداخته مى شود.
تاکتیک کلى بافى[26]
در تاکتیک کلى بافى جزئیاتى که ممکن است مخالفت ادارى یا سیاسى را برانگیزد را با لعابى از مطالب غیرواقعى مى پوشانند. در این تاکتیک سعى مى شود بدون توجه به مسایل اصلى و عمیق در خبر و بدون ریشه یابى به موضوعى که منعکس مى شود به حواشى آن پرداخته شده، به خبر لعاب بزنند و شاخ و برگ آن را اضافه کنند و خواننده را در سطح نگه دارد. و توجه وى را کمتر معطوف به عمق مطالب نمایند. این تاکتیک بیشتر در پخش بیانیه هاى وزارت امور خارجه و یا دستگاه دیپلماسى خارجى کشورها مورد استفاده قرار مى گیرد، که در آن ها از شیوه بى حس سازى مغزى استفاده شده است.
تاکتیک زمان بندى[27]
مرسوم ترین مصداقى را که مى توان براى تاکتیک زمان بندى مثال زد، تأخیر در پخش خبر مى باشد، به نحوى که پیام گیر نتواند کارى بکند. این شیوه در بسیارى از موارد التهاب و اشتیاق مخاطبین را براى شنیدن خبر از منابع موثق مهیا نموده و در بخشى دیگر زمینه پخش شایعات را نیز فراهم مى کند.
تاکتیک حذف[28]
براساس این تاکتیک قسمت هاى مهمى از خبر به دلایلى که از پیش طراحى شده و به شکلى هدفمند حذف مى گردد تا زمینه را براى پخش تاکتیک شایعه مهیا نماید. در این تاکتیک پخش کننده خبر (رسانه) مى داند که با پخش قسمت ناقصى از خبر سوالاتى، در ذهن مخاطبان ایجاد مى شود که این سؤالات چنانچه پاسخ گفته نشود، زمینه پخش شایعات را فراهم مى کند. در وسایل ارتباط جمعى معروف است که شایعه جایى پخش مى شود که خبر نباشد.
چون سیاست به شدت ستیزه آمیز است، پیام هاى سیاسى بیش از پیام هاى دیگر آگاهانه انتخاب مى شوند و تاکتیک حذف استفاده مى گردد.
تاکتیک قطره چکانى[29]
داده ها، اطلاعات و دانش به جاى آنکه در سندى واحد نوشته شود در این تاکتیک دسته بندى شده و در زمان هاى گوناگون و به مقدار بسیار کم ارائه مى گردد تا هم مخاطب نسبت به منبع خبر اعتماد پیدا کند و هم نسبت به آن اعتیاد پیدا کند و منتظر پخش اخبار از مجراى مورد نظر گردد. در این شیوه الگوى رخدادها تجزیه مى شود و از دیدگیرنده مخفى مى ماند.
تاکتیک دروغ بزرگ یا استفاده از دروغ محض[30]
این تاکتیک قدیمى و سنتى مى باشد، اما هنوز هم مورد استفاده فراوانى در رسانه ها دارد و بیشتر براى مرعوب کردن حریف و یا حتى براى مرعوب کردن افکار عمومى مورد استفاده قرار مى گیرد. یعنى پیامى را که به هیچ وجه واقعیت ندارد، بیان مى کنند. معروف ترین مورد استفاده اى که از این تاکتیک شده، در زمان هیتلر و توسط گوبلز بوده است.
فوریت بخشیدن ساختگى به خبر[31]
تأکید بر انتقال سریع و لحظه به لحظه پیام و افزایش کمیت آن یکى دیگر از شیوه هاى مطبوعاتى و رسانه اى است. هدف از این شیوه ایجاد نوعى طوفان مغزى براى مخاطب نسبت به سوژه مورد نظر و ایجاد نوعى ایزوله کردن خبرى مخاطب نسبت به دیگر منابع خبرى از طریق ایجاد این اطمینان در مخاطب است و این مطلب را مى خواهد القا کند که این مطبوعه در سریع ترین حالت ممکن، قادر است اطلاعات را به مخاطب برساند.
این تاکتیک براى کمتر تعمق کردن مخاطب بر اخبار نیز به کار گرفته مى شود. از طرفى نیز رسانه هاى خبرى با شتاب بخشیدن به گزارش حوادث و رویدادها سعى مى کنند از فرصت ایجاد شده براى دستیابى به بسیارى از اهداف خود (که تاکنون مهیا نبوده) استفاده کنند. این روش کاربرد تبلیغاتى نیز دارد. هم چنین در زمان جنگ و بحران هاى سیاسى کاربرد بسیار دارد.
پیچیده کردن خبر براى عدم کشف حقیقت[32]
امروزه شیوه پنهان کردن حقیقت، محرمانه نگهداشتن آن نیست زیرا که ذات خبر فرار است و به محض یافتن مجرایى، به داخل جامعه نفوذ پیدا مى کند. اعتقاد بر اینست که زمانى که یک رسانه قصد دارد یک خبر را پنهان کند لازم است با دادن اطلاعات متنوع و زیاد، حقیقت و موضوع را به گونه اى پیچیده کند که مخاطب از پیگیرى آن خبر صرف نظر کند.
براى پنهان ماندن حقیقت، موضوع آنچنان با اخبار و اطلاعات فراوان و گاه ضد و نقیض، پیچیده و مغلق بیان مى شود که مخاطب نتواند از لابلاى مطالب به حقیقت دست یابد. نمونه بارز این اتفاق در موضوع پرتاب موشک از سوى نیروى دریایى آمریکا به سوى هواپیماى مسافرتى ایرباس ایرانى بود. امروزه جهت سرکوب بسیارى از جنبش هاى مردمى و نتایج اسف بار اقدامات سیاسى و اقتصادى قدرت هاى بزرگ در کشورهاى ضعیف جهان این حقایق را از طریق مخدوش ساختن خبر این وقایع، پنهان مى نمایند.
افزایش قابلیت تصدیق خبر از طریق چیدن خبر ساختگى و نادرست در میان چند خبر درست[33]
برخى رسانه ها مانند بى.بى.سى همواره از این شگرد استفاده کرده اند. در این شیوه، نظر مخاطبان به اخبارى صحیح جلب مى شود و پس از ایجاد اطمینان اولیه نسبت به این منبع، یک خبر نادرست اعلام و القاء مى شود. یک تحلیل گر حرفه اى مى تواند اخبارى که براى مخالفان خود داراى هویت درست و مشخص شده است، به گونه اى با اخبار نادرست آمیخته کند که در نهایت نظر خود را در قالب تحلیل و تفسیر مورد نظر خود القا نماید.
نمونه آن را مى توان در سایت علیرضا نورى زاده پیدا کرد. در این شیوه تحلیل گر سعى کند اخبار موثق و درست قابل استناد براى مخاطبین را همراه با چند خبر نادرست در هم آمیخته و با شیوه اى کاملا حرفه اى نتیجه مطلوب خود را کسب کند. در جریان قتل هاى زنجیره اى، علیرضا نورى زاده با در اختیار داشتن بخشى از مطالب صحیح قادر بود که مطالب نادرست خود را تحت پوشش منابع اطلاعاتى موثق منتشر کند.
استفاده از دو خبر واقعى براى طرح یک خبر ساختگى[34]
ارتباط بخشیدن بین دو واقعه و نتیجه گیرى غلط و غیرواقعى از آن، از شیوه هاى دیگر در مطبوعات و خبرگزارى ها و رادیوها به شمار مى رود. مثلاً رادیو بى.بى.سى اعلام مى کند که دو هیات سیاسى از آمریکا و ایران همزمان در سوریه با مقامات سورى دیدار و گفت و گو کردند. در این پیام هدف اصلى، القاء خبر ارتباط بین این دو هیأت سیاسى در سوریه و تضعیف دولت جمهورى اسلامى است.
استفاده از عاطفه گیرندگان پیام[35]
در این روش تلاش مى شود تعابیرى در خبر مورد استفاده قرار گیرد که به کارگیرى آنان احساس عاطفى مخاطبان را به طور ساختگى تحریف و تهییج کند. کلماتى نظیر تبعیض، ظلم به زنان، فشار بر کودکان، شکنجه، بازجویى، توطئه، خفقان، نسل سوزى، قانون ستیزى، فجایع بشرى و مانند آن مى تواند احساسات یک مخاطب را برانگیخته نماید. پخش برنامه هاى تلویزیون و استفاده از عکس هایى که کودکان را در وضعیتى بسیار بد نشان مى دهد، همچنین استفاده از زنان به عنوان عناصر زجرکشیده در اخبار مى تواند در مسیر ایجاد هیجان بسیار مؤثر و پرنفوذ باشد.
از سوى دیگر خبرگزارى ها از عاطفه غریزى گیرندگان پیام استفاده مى کنند. گیرندگان پیام در مقابل یک سرى مسائل مشترک با هم داراى همبستگى هاى عاطفى هستند. مباحث مشترکى نظیر دین، نژاد، سرزمین، ملیت، جنسیت، محیط اجتماعى، رنگ پوست، مباحث مشترک قاره اى و مباحث انسان دوستى از جمله این مباحث است که در خیلى از خبرها هدف قرار مى گیرند و سعى مى شود به نوعى در خبرها روى یکى از این همبستگى ها تأکید شود. به طور مثال کردها در ترکیه، عراق، ایران، سوریه و... سعى مى کنند از رابطه عاطفى کردها استفاده کنند، به نوعى که تحریک کننده باشد. کردها یک نوع رابطه معنوى، جدا از همبستگى هاى منطقه اى با هم دارند و فشار به هر گروه در هر منطقه بر بقیه تأثیر مى گذارد.
استفاده از خبر براى تبلیغات[36]
وقتى خبرى از رسانه ها منتشر مى شود، نیازى به اثبات آن وجود ندارد. زیرا اصل اولیه درستى خبر است و اگر کسى فکر کند یا ادعا کند که خبر درست نیست، لازم است براى رد آن مدرکى ارائه دهد.[37]

شیوه ها و اقدامات جنگ نرم در ایران

.1 تحلیل مغرضانه از اوضاع داخلى و ایجاد فضاى وحشت زا و موهوم از احتمال بروز جنگ، آغاز دوره بحران اقتصادى و مشکلات عظیم ناشى از آن.
.2 سوء استفاده تبلیغاتى از اجراى طرح هایى چون طرح امنیت اجتماعى به عنوان محدودکننده آزادى و حقوق زنان و نقش آزادى هاى مدنى و اجتماعى.
.3 ایجاد تقابل هاى سیاسى بین سران ارشد نظام اسلامى و القاى در جریان بودن جنگ قدرت در جمهورى اسلامى بین چند طیف.
.4 ترویج و اشاعه دنیا طلبى و مادى گرایى افراطى با تبلیغ مظاهر زندگى غربى.
.6ترویج نظریه وجود قرائت هاى مختلف از اسلام (پلورالیسم).[38]
.7 اشاعه و تبلیغ نسبى بودن موازین اسلامى و ارزش هاى اعتقادى و دینى.[39]
.8تبلیغ ضرورت جدایى دین از سیاست و دنیا از آخرت (سکولاریسم).[40]
.9 ترویج و تبلیغ وجود تضاد میان علم و توسعه با دین و اخلاق.[41]
10 .نفى آرمان گرایى با تبلیغ دنیاپرستى و تحریک غرائز شهوانى.
11.حمله مستمر به مبانى ارزشى و پایه هاى اعتقادى با حربه تحریف حقایق.[42]
.12اشاعه چهره اى غیرواقعى، خشن و زشت از اسلام.[43]
.13 تبلیغ و ترویج مغایرت دین و وحى با عقل.[44]
.14 ترویج و اشاعه اومانیسم و مکاتب الحادى غربى.[45]
.15 تبلیغ و ترویج تضاد میان اسلام و آزادى.[46]
.16 تلاش مستمر و برنامه ریزى شده براى سست کردن بنیان هاى دینى.[47]
.17 تلاش براى قراردادن جمهورى اسلامى در مقابل دموکراسى و آزادى هاى مدنى.[48]
.19 تلاش براى به تمسخر گرفتن مبارزه حق و باطل.[49]
.20تبلیغ گسترده مبانى نظرى فرهنگ غرب و زیرساخت هاى تئوریک فرهنگ امریکایى.
21.کوشش براى بى تفاوت و جدا کردن نسل جوان از ارزش هاى اعتقادى و آرمان هاى انقلاب با هدف ایجاد بحران هویت.
.22متهم ساختن اسلام و جمهورى اسلامى به ضدیت با حقوق بشر و نقض آزادى هاى مدنى.[50]
.23 برنامه ریزى براى کم اهمیت جلوه دادن تهاجم فرهنگى و توهم خواندن آن با هدف کم کردن حساسیت ها نسبت به اهداف تهاجم نرم فرهنگى.[51]
.24 تبلیغ و ترویج ناکارآمدى تئورى حکومت دینى و تضعیف فرهنگ اسلامى و مبانى عقیدتى[52].[53]
.25 القاى وجود مشکلات متعدد به دلیل قطع رابطه با امریکا.[54]
.26 ایجاد شبهات متعدد در خصوص اصل مترقى ولایت مطلقه فقیه.[55]
.27 تضعیف بسیج و نیروهاى ارزشى انقلاب.[56]
.28 امام زدایى از صحنه فرهنگى و اجتماعى.[57]
.29 نشر و ترویج مواضع اپوزیسیون داخل و خارج، ملى گراها، لیبرال ها و...
30.ترویج فمنیسم و زن سالارى.[58]
.31 مخالفت با قانون اساسى.[59]
32 .حمایت از چهره ها و جریان هاى فرهنگى وابسته و منفعل نسبت به هویت هاى ملى و دینى.[60]
33 .برانگیختن شکاف هاى قومى و مذهبى.
.34خریدارى ده ها هزار نسخه از کتاب ها و محصولات فرهنگى روشنفکران غربى و توزیع در جامعه.
.35 حمایت علمى، حقوقى و مالى از عناصر روشنفکر سکولار و دانشگاهى وابسته به جریان هاى منحرف و مهاجم به مبانى دینى.
.36 طرح شبهات اعتقادى و سیاسى جهت ایجاد تزلزل در میان جوانان.[61]
طى بررسى هایى که در سال 1378 روى سایت هاى اینترنتى قابل دریافت انجام شد، نتایج زیر به دست آمد:
الف. 4 میلیون سایت مروج فساد در امریکا و اروپا طراحى شده بود که فقط در کشورهاى جهان سوم قابل دریافت است.
ب. امکان دریافت 3 هزار شبکه ماهواره اى در ایران وجود دارد که علاوه بر این ها حدود 9 هزار شبکه نیز به صورت کارتى قابل دریافت است و حدود 900 شبکه شبانه روز فساد و فرهنگ منحط غربى را ترویج مى کنند.
ج. 35 شبکه فارسى زبان به طور مستمر و 24 ساعته علیه نظام اسلامى فعالیت مى کنند که برخى از این شبکه ها متعلق به صهیونیست ها بوده و رسماً از سوى این رژیم پشتیبانى مى شوند. این شبکه ها داراى بودجه مشخصى در کنگره آمریکا هستند و غیر از امریکا کشور هلند نیز در پشتیبانى از شبکه هاى مذکور بسیار فعال است.
در سال 1387 حدود 5 میلیون و 400 هزار گیرنده ماهواره غیرمجاز در ایران وجود داشته است. از حدود 17 هزار و 666 شبکه ماهواره اى جهانى بیش از 3 هزار شبکه در ایران قابل دریافت بود که از این تعداد 380 شبکه به موسیقى هاى مبتذل، 74 شبکه به تبلیغات مد و لباس و لوازم آرایش غربى، 273 شبکه به تبلیغ ادیان ساختگى و 235 شبکه به برنامه هاى مبتذل و غیراخلاقى اختصاص یافته بود و هر ساله نیز از سوى مجلس نمایندگان امریکا ردیف بودجه اى به توسعه این شبکه ها اختصاص مى یابد که اولین هدف این اقدام تداوم جنگ نرم علیه کشورمان مى باشد.[62

منبع : سایت اندیشه سیاسی از مجموعه سایت های پرسمان دانشجویی