کارشناسان در تهران می گویند اخیرا این ارزیابی نزد تصمیم گیرندگان در ایران تشدید شده است که دولت امریکا قصد تعلیق تحریم ها حتی در صورت دست یابی به یک توافق نهایی با ایران را ندارد.
این کارشناسان که پس از تحریم های اخیر امریکا علیه افراد و شرکت ها ایرانی موضوع را در نشستی بررسی کرده اند می گویند تعلیق تحریم ها اگر بخواهد واقعی باشد یک اقدام یک شبه نخواهد بود و نیاز به مقدمه چینی هایی دارد که اکنون به هیچ وجه از سوی امریکا مشاهده نمی شود.
یک کارشناس در تهران که در تولید این ارزیابی سهیم بوده به «ایران هسته ای» گفت: «امریکایی ها می دانند که آنچه واقعا برای ایران با ارزش است و برای توافق نهایی به آن انگیزه خواهد داد لغو واقعی تحریم هاست نه دستکاری در روبنای حقوقی تحریم ها. دولت ایران تنها زمانی می تواند به اثرات اقتصادی و رفاهی لغو تحریم امید داشته باشد که واقعا و در عمل تجارت با ایران آغاز شود. برای تحقق این هدف، ساده ترین و کمتری کاری که امریکا باید بکند این است که زیرساخت حقوقی تحریم را تعلیق یا لغو کند. گام مهم تر این است که دولت امریکا عملا وارد صحنه شود و هراسی را که از تجارت با ایران در بخش خصوصی جهان ایجاد کرده رفع کند. این امری است که با رفتار دولت امریکا در تناقض کامل است. ما حتی نشانه ای نمی بینیم که دولت امریکا علاقه ای به دستکاری قوانین و مقررات مربوط به تحریم ایران داشته باشد چرا که اگر چنین بود تا به حال باید بحث هایی درباره آن مثلا با کنگره انجام می شد، چه رسد به اینکه امریکایی ها بخواهند زیر ساخت حقیقی تحریم ها را برچینند».
وی ادامه داد: «ایران با کلمات فریفته نخواهد شد. واقعا اگر قرار باشد بخش خصوصی همچنان از ایران ترسانده شود، حتی تعلیق قوانین و مقررات تحریم هم از دید ایران بی ارزش خواهد بود».
اشاره این کارشناس به بیش از 11 اقدام تحریمی است که از نوامبر 2013 (زمان امضای برنامه اقدام مشترک ژنو) از سوی امریکا علیه ایران اعمال شده است.
این تحریم ها مستقیما با توافق ژنو در تضاد قرار دارد اما دولت ایران تاکنون به آن واکنشی نشان نداده است.
حسن روحانی رییس جمهور در کنفرانس خبری روز شنبه 8 شهریور خود به این جمله بسنده کرده که تحریم کار زشتی است؛ موضعی که از دید بسیاری از ناظران خنده دار ارزیابی شده است.
کارشناسانی که «ایران هسته ای» با آنها مشورت کرده می گویند رفتار امریکا در جهت افزایش هراس از تجارت با ایران در میان شرکت ها و بخش خصوصی در نقاط مختلف جهان قرار دارد و به این ترتیب حتی اگر دولت امریکا فرمان های اجرایی رییس جمهور و قوانین تحریمی کنگره علیه ایران را تعلیق هم بکند، باز تغییر واقعی در روابط اقتصادی ایران با جهان خارج رخ نخواهد داد.
یک دیپلمات در تهران به «ایران هسته ای» گفت: «این ارزیابی که اوباما صرفا در حال واکنش نشان دادن به تندروهاست، نگاه دیپامات هایی است که مذاکره می کنند نه نگاه تصمیم گیرندگان. تصمیم گیرندگان در ایران تصور می کنند امریکا حقیقتا قصد تعدیل تحریم ها را ندارد و می خواهد ابزار تحریم را برای رویارویی با ایران در مسائل غیر هسته ای در دست خود نگه دارد. رفتار امریکا هم همین تحلیل را تایید می کند».
محمد جواد ظریف رییس تیم مذاکره کننده ایران با گروه 1+5 امروز گفته است علت اصلی تحریم ها تلاش دولت امریکا برای راضی نگه داشتن منتقدان داخلی خود است.
بی میلی دولت امریکا به ایجاد گشایش واقعی در مقابل تحریم ها توجه برخی مراکز فکری در واشینگتن را هم به خود جلب کرده است.
الیزابت روزنبرگ روز 26 مرداد در مقاله ای در این باره که روی وب سایت اندیشکده «امنیت آمریکای نوین» منتشر شده، نوشته است: «از نظر جامعه بین‌المللی که با ایران مذاکره می‌کند، کسب اطمینان از اینکه کاهش محدودیت‌های اقتصادی ذکرشده در هرگونه توافق عملاً محقق می‌گردد یک لازمه راهبردی بسیار مهم به شمار می‌رود. اگر وعده رفع تحریم‌ها باورپذیر نباشد در آن صورت ایران انگیزه‌ای ندارد به تعهدات خود در توافق پایبند بماند. چنین چیزی تبعات امنیتی ناگواری به دنبال دارد، زیرا شکست یک توافق هسته‌ای می‌تواند باعث از بین رفتن اهرم فشار جامعه بین‌المللی بر ایران شود».
روزنبرگ احیای اعتماد بخش حصوصی را مهم ترین چالش پیش روی کاهش تحریم ها ارزیابی کرده و می گوید: «دشواری‌های مربوط به کاهش تحریم‌ها ناشی از شک و تردیدهای بخش خصوصی هستند مبنی بر اینکه آیا توافق احتمالی دوام می‌آورد یا نه. این شک و تردیدها از دهه‌ها فعالیت غیرقانونی ایران و انزوای این کشور از تجارت بین‌المللی و معاملات مالی سرچشمه می‌گیرند و منجر به این شده‌اند که شرکت‌های خصوصی به شکل بسیار محتاطانه از تحریم‌ها تبعیت کنند. این عوامل عملاً باعث شده‌اند که همه بانک‌ها و کسب‌وکارهای بین‌المللی هنگام برقرار بودن تحریم‌های سختگیرانه حتی از هرگونه معامله مجاز با ایران خودداری کنند. در عمل شرکت‌های خصوصی تنها هنگامی دست به معامله با ایران زده‌اند که در زمینه عدم نقض تحریم‌ها از میزان بالایی از اطمینان برخوردار بوده‌اند».
وی سپس به صراحت می گوید ایران نباید منتظر کاهش تحریم حتی پس از توافق نهایی باشد: «شرکت‌های خصوصی همچنان در زمینه دست زدن به معاملات تجاری با ایران بسیار محتاطانه رفتار می‌کنند. بانک‌ها و کسب‌وکارها در طول این مدت تحریم‌ها را نقض نکرده‌اند و در آینده نیز حتی اگر یک توافق هسته‌ای نهایی امضا شود باز هم در زمینه تجارت با ایران بسیار محتاطانه رفتار خواهند کرد. اگر آمریکا و اتحادیه اروپا در قالب یک توافق نهایی به ایران وعده کاهش تحریم‌ها را دهند کسب‌وکارهای بین‌المللی به سرعت به سمت ایران هجوم نخواهند برد و نظام تحریم‌های بین‌المللی وضع‌شده علیه تهران نیز فرو نخواهد پاشید».
روزنبرگ در نهایت به دولت امریکا پیشنهاد می دهد برای جلب نظر اعتماد ایران به اینکه گشایش های واقعی اقتصادی در راه است، فکری بکند.
وی می نویسد: «تحریم‌های وضع‌شده علیه ایران تا مدت‌های مدیدی پابرجا باقی خواهند ماند حتی اگر گفتگوهای هسته‌ای بهترین بازدهی را داشته باشند. اتخاذ گام‌های ضروری در قالب یک توافق احتمالی جهت متمایز ساختن تحریم‌های رفع شده از تدابیر محدودکننده ادامه‌دار نزد بخش خصوصی بین‌المللی و نهادهای تنظیمی نقشی حیاتی در راستای بادوام‌تر ساختن توافق ایفا می‌کند».
دیپلماتی که «ایران هسته ای» با وی گفت وگو کرده در واکنش به این تحلیل می گوید: «اکنون لحظه حساسی است. هر یک از دو طرف باید تصمیم بگیرد که چه امتیازهایی می تواند بدهد. تحت این شرایط اقدامی که یک طرف ماجرا تصور می کند مذاکرات را برای آن ساده تر می کند، دقیقا به ضرر طرف مقابل تمام می شود. امریکا باید درباره تحریم ها یک تصمیم راهبردی بگیرد والا قطعا فرصت توافق را از دست خواهد داد».