آثار وضع و برداشتن تحریم‌‌ها بر اقتصاد و اولویت‌های مذاکراتی ایران

موسسه صلح آمریکا در ساعات پایانی روز سه‌شنبه با برگزاری نشستی به بررسی چالش‌های موضوع تحریم در مذاکرات هسته‌ای پرداخته است. ارزیابی آثار اقتصادی تحریم‌ها علیه ایران، مکانیزم‌های برداشته شدن تحریمها و پیش‌بینی نتایج برداشته شدن تحریم‌های ایران و نیز اولویت‌های ایران در مساله برداشته شدن تحریم‌ها، از جمله موضوعاتی است که کارشناسان امریکایی به ابراز نظر در باره آن پرداخته‌اند.

الیزابت روزنبرگ مشاور سابق وزارت خزانه‌داری آمریکا، کنت کاتزمن از سرویس تحقیقات کنگره آمریکا و تحلیل‌گر سابق و سوزان مالونی از اندیشکده بروکینگز و فعال در سیاستگذاری‌های وزارت خارجه آمریکا افراد حاضر در این نشست بودند

بعد از پیروزی انقلاب اسلامی تاکنون 16 فرمان ریاست‌جمهوری، 10 قانون مصوب کنگره و چهار قطعنامه شورای امنیت چارچوب اصلی تحریم‌ها علیه ایران را شکل داده‌اند.

تحلیل‌گران آمریکایی حاضر در این نشست مدعی شده‌اند که سه تاثیر اصلی تحریم‌ها بر ایران در دوره اخیر به قرار زیر است:

- درآمدهای نفتی ایران، 60 درصد کاهش یافته است و از صد میلیارد دلار در سال 2011 به 35 میلیارد دلار در سال 2013 کاهش یافته است.

- ریال واحد پول ایران از سال 2011 تاکنون 60 درصد ارزش خود را از دست داده است.

- تحریم‌های آمریکا و اروپا از سال 2011 تاکنون صد میلیارد دلار از صادرات ایران را کمتر کرده است.

به عقیده کاتزمن، ایران در مذاکرات هسته‌ای خواهان برداشته شدن سریع تحریم‌های است که بعد از صدور قطعنامه 1929 شورای امنیت در ژوئن 2010 به نحو روزافزونی بر ایران تحمیل شد. این تحریم‌ها شامل تحریم علیه شرکت‌های امریکایی و خارجی طرف معامله با ایران می‌شود.

طبق توافق ژنو همه تحریم‌های مرتبط با برنامه هسته‌ای ایران باید برچیده شود و به عقیده کاترمن مشکل بودن تعیین چنین تحریم‌هایی یکی از مسائل مهم در مذاکرات هسته‌ای است. ایران احتمالا معتقد است که هر تحریمی که با هدف امتیاز دادن ایران در مساله هسته‌ای وضع شده است تحریمی مرتبط با مساله هسته‌ای است و باید برداشته شود حتی اگر به بهانه حمایت از تروریسم و یا مساله نقض حقوق بشر وضع شده باشد.

از نظر وی محتمل‌ترین سناریو در ابتدای یک توافق احتمالی این است که رئیس جمهور اجرای بعضی تحریم‌ها علیه ایران را به حالت تعلیق در آورد ولی به عقیده وی این خطر وجود دارد که تا زمان رسیدن به آخرین روز سال 2016 یعنی زمان انقضای قانون تحریم ایران (Iran Sanctions Act یعنی یکی از اصلی‌ترین و قدیمی‌ترین قوانین تحریمی مصوب کنگره علیه ایران) مطابق انتظار ایران به جای تعلیق تحریم‌های ایران، تحریم‌ها باید کاملا برداشته شوند.

به عقیده وی کنگره آمریکا احتمالا در شرایطی بیشتر با تسهیل تحریم‌های ایران همراهی خواهد کرد که موضوع تسلیحات هسته‌ای ایران کاملا برطرف شده باشد، در غیر این صورت، بدبینی‌های کنگره آینده توافق را با پیچیدگی‌های همراه خواهد کرد.

الیزابت روزنبرگ به مقامات آمریکایی هشدار داده است که تعهد زیاد به تسهیل تحریم‌ها و ناتوانی آنها در عمل به تعهدات خود در آینده می‌تواند به بی‌اعتباری آنها منچر شود ولی به عقیده وی حتی در صورت تسهیل قابل توجه تحریم‌ها، ایران به دلایل زیر نمی‌تواند انتظار جهش تند در سرمایه‌گذاری خارجی را داشته باشد:

- عدم اطمینان به دوام توافق هسته‌ای

- ادامه تحریم‌ها به بهانه‌هایی مانند تروریسم و حقوق بشر

- سنگین بودن هزینه‌های نقض تحریم

- مسائل داخلی و از جمله فساد و بدی فضای کسب و کار در ایران

- توانایی کنگره آمریکا در به هم زدن توافق هسته‌ای و وضع تحریم‌های جدید

سوزان مالونی کارشناس ارشد موسسه بروکینگز نیز در توصیف خود از هدف ایران در موضوع تحریم‌ها در مذاکرات هسته‌ای ابراز داشته است که ایران به دنبال این است که بتواند با برقراری رابطه‌ای نرمال در فضای اقتصاد بین‌المللی به بهبود اوضاع اقتصادی خود بپردازد. تحریم‌های فعلی علیه ایران، تجارت خارجی ایران را به کشورهایی خاص و با به مبادلات پایاپای محدود کرده است. توانایی برقراری ارتباطات مالی بین‌المللی از طریق سیستم الکترونیکی سویفت و امکان دسترسی به منابع خود دیگر اولویت‌های ایران دانسته می‌شود.