گزارش روزنامه لبنانی از مصرف بنزین در ایران

روزنامه لبنانی دیلی استار گزارش داد: گردشگرانی که به تهران سفر می‌کنند اغلب در این شهر گرفتار دود شدید می‌شوند. این مساله به ویژه در فصل زمستان وضعیت بدتری پیدا می‌کند؛ زمانی که وارونگی ناشی از هوای گرم‌تر دریای خزر رشته‌ کوه‌های البرز، هوای سردتر و آلوده تهران را فرا می‌گیرد.

هوای آلوده بروز بیماری‌هایی نظیر آسم و سردرد‌های مزمن را در تهران 15 میلیون نفری به همراه داشته است. بیشتر مردم در شرایط بحرانی آلودگی هوا پنجره‌ خانه خود را می‌بندند و در خانه می‌مانند و مدارس تعطیل می‌شود.

دلیل اصلی این مسائل دود و کربن ناشی از خودروها و عشق عجیب مردم ایران به خودرو است که تمامی ندارد. در ایران دیدن این صحنه که تمام خانواده ها هنگام پیک‌نیک کنار خودرو باارزش! خود می‌نشینند، امری عادی است.

طبیعتا مردم ایران احساس می‌کنند که باید از بدو تولد از ذخایر نفتی 157 میلیارد بشکه‌ای (9.4 درصد کل ذخایر جهان) بهره‌ ببرند! بزرگراه‌ها و تونل‌های جدید اطراف تهران ثروتمندان و فقرا را به یک اندازه تشویق کرده که حمل‌ونقل و حرکت را یک نشانه موفقیت ببینند.

اما تاوان آلودگی هوا بالا بوده است، چنانکه نگرانی درباره‌ تاثیرات آن روی سلامتی به قدری بوده که دولت اخیرا اعلام کرده به تولید بنزین در پتروشیمی‌ها که برای اهداف دیگری طراحی شده‌، پایان خواهد داد.

تولید کارخانه‌های پتروشیمی در سال‌های اخیر برای کاهش وابستگی به واردات بنزین افزایش یافت، اما بنزین تولیدی آنها کیفیت پایینی داشت. دولت جدید ایران می‌خواهد تولید بنزین پالایشگاه‌ها را افزایش دهد و می‌گوید این پالایشگاه‌ها بنزین یورو 4 (نوعی از بنزین که مضرات کمتری دارد) بیشتری را تولید خواهند کرد.

علاوه بر ریه‌های مردم یکی دیگر از نگرانی‌های دولت وضعیت اقتصادی است. حسن روحانی رییس جمهور ایران متعهد شده یارانه‌های دولتی اقلامی نظیر بنزین را به صورت تدریجی حذف کند و در این راستا قیمت بنزین در ماه آوریل با 42 درصد افزایش به حدود 39 سنت در هر لیتر رسید تا کسری بودجه تقریبی 30 میلیارد دلاری امسال کاهش یابد.

سهمیه‌بندی بنزین از سال 2007 در ایران آغاز شد، اما دولت قبلی نشان داد که قادر به عمل به تعهدات خود در زمینه حذف تدریجی یارانه‌ها و ظرفیت‌ سازی برای تولید بنزین در داخل کشور نیست.

ایران در سال 2007، 40 درصد مصرف روزانه 75 میلیون لیتری بنزین خود را با هزینه‌ سالانه هفت میلیارد دلار وارد می‌کرد. حتی پس از افزایش قیمت بنزین از 9 به 11 سنت در هر لیتر که به مذاق برخی خوش نیامد قیمت بنزین در ایران همچنان پایین‌ترین نرخ در جهان محسوب می‌شود.

تا سال 2010 (زمانیکه آمریکا و اتحادیه اروپا تحریم‌هایی را علیه واردات بنزین ایران اعمال کردند) مصرف ایران 65 میلیون لیتر در روز بود. مسئولان وقت مدعی شدند پس از افزایش قیمت و کاهش یارانه‌ها مصرف بنزین به 51 میلیون لیتر در روز تنزل کرده است.

دولت محمود احمدی‌نژاد همچنین طرح‌هایی را برای افزایش تولید داخلی ارائه داد، اما به رغم افزایش بی‌سابقه درآمد‌های نفتی (قبل از تحریم‌های سال 2012 که صادرات ایران را نصف کرد) نتوانست 46 میلیارد دلار مورد نیاز برای ارتقای 10 پالایشگاه موجود و احداث هفت پالایشگاه جدید را هزینه کند.

تمام این مسائل باعث شد حسن روحانی که سال گذشته به عنوان رییس جمهور ایران انتخاب شد با یک چالش مالی و اقتصادی که بر اثر تشدید تحریم‌ها پیچیده‌تر شده بود، مواجه شود. رییس جمهور ایران اعلام کرد که رکود تورمی سال 91 در 50 گذشته ایران بی‌سابقه بوده است.

از این رو دولت با یک وضعیت دشوار در برآوردن هدف‌گذاری‌های کاهش تورم به 25 درصد و احیای رشد اقتصادی به سه درصد تا مارس 2015 مواجه است. کاهش هزینه‌ها برای متعادل‌کردن دخل و خرج می‌تواند از تورم جلوگیری کند و دولت همچنین باید محاسبات سیاسی دقیقی را درباره‌ واکنش مردم نسبت به افزایش قیمت‌ها پس از کاهش یارانه‌ها انجام دهد.

بیژن زنگنه وزیر نفت ایران ادعاهای احمدی‌نژاد را مبنی بر رسیدن ایران به خودکفایی در تولید بنزین را اشتباه خواند.

به رغم سهمیه‌بندی و افزایش قیمت‌ها، مصرف بنزین ایران از روزانه 62 میلیون لیتر در سال 2012- 2013 به روزانه 67 میلیون لیتر در سال 2013 -2014 رسید و تصمیم‌گیری برای پایان‌دادن به تولید بنزین بی‌کیفیت کارخانه‌های پتروشیمی باعث افزایش واردات شده است.

مقامات ایران می‌گویند واردات بنزین در سال منتهی به مارس 2014 به‌طور متوسط 3.5 میلیون لیتر در روز بوده که هم اکنون به 5.5 میلیون لیتر در روز رسیده است و امسال برای جبران توقف تولید پتروشیمی‌ها(که 6.2 میلیون لیتر در سال 2013-2014 بود) به 10 میلیون لیتر در روز خواهد رسید.

با توجه به اینکه پالایشگاههای ایران روزانه 60 میلیون لیتر بنزین تولید می‌کنند همگی بیانگر این است که مصرف بنزین در ایران رو به افزایش است اگرچه ممکن است با افزایش 42 درصد ماه آوریل کمی کاهش پیدا کند.

دولت ایران تاکید دارد که افزایش واردات بنزین موقتی خواهد بود. وزیر نفت ایران وعده داده که واردات بنزین با راه‌اندازی پالایشگاههای اصفهان و بندر‌عباس در مارس 2015 کاهش خواهد یافت.

رییس جمهور ایران امیدوار است تا آن زمان توافق جامعی را درباره برنامه هسته‌ای ایران با قدرت‌های جهانی حاصل و تحریمها لغو شود، اما در در آن زمان جلوگیری از مصرف بی رویه بنزین توسط ایرانیان دشوارتر خواهد بود.