گزینه‌های احتمالی غرب برای «رفع نگرانی‌ها» درباره رآکتور اراک

در پایان دو روز مذاکرات هسته ای میان ایران و گروه 1+5 در وین، یکی از موضوعاتی که هر دو طرف به آن اشاره داشتند این بود که مباحث مربوط به رآکتور آب سنگین اراک، از جمله محورهای تمرکز مذاکرات بوده است. در این میان، برخی منابع به طرح گزینه هایی پرداخته اند که احتمال دارد از سوی غرب به منظور «رفع نگرانی ها» پیرامون این رآکتور مطرح شود.

به گزارش «تابناک»، خبرگزاری «رویترز» در مطلبی به موضوع رآکتور اراک و جایگاه آن در مذاکرات هسته ای ایران و غرب پرداخته و می نویسد به نظر می رسد ایران این آمادگی را دارد که به رفع نگرانی ها در این زمینه کمک کند و همین امر، بخت حصول توافقی جامع میان ایران و گروه 1+5 را افزایش می دهد.

جیم واش، دستیار پژوهشی در دانشگاه «ام. آی. تی» در این زمینه می گوید: «برای پرداختن به این موضوع، بیش از یک راه وجود دارد و تنها باید در این زمینه کمی خلاقیت به خرج داد. در نهایت، فکر می کنم این یک موضوع قابل حل باشد».

در ادامه، رویترز اشاره می کند که گزینه های وجود دارد که بر مبنای آن ها، ایران می تواند رآکتور اراک را حفظ کرده و آن را به کار بگیرد و در عین حال، غرب را نیز نسبت به اینکه این تأسیسات برای ساخت سلاح هسته ای مورد استفاده قرار نخواهد گرفت، متقاعد کند. این گزینه ها شامل کاهش ظرفیت «مگاواتی» این رآکتور و همچنین تغییر شیوه سوخت رسانی به آن است.

گری سیمور، مذاکره کننده هسته ای سابق آمریکایی نیز می گوید راه های مختلفی برای اطمینان یافتن از اینکه رآکتور اراک حجم زیادی پلوتونیوم تولید نخواهد کرد، وجود دارد. سیمور می گوید به عقیده وی، برای ایران دادن برخی امتیازها در رابطه با یک رآکتور تحقیقاتی، بسیار ساده تتر از امتیاز دادن درباره کل برنامه هسته ای است.

از سوی دیگر، به نوشته رویترز، اظهارات چند وقت پیش رئیس سازمان انرژی اتمی ایران درباره احتمال ایجاد برخی «تغییرات» در رآکتور اراک – و در عین حال تأکید بر عدم تعطیلی این تأسیسات – از سوی غرب با استقبال مواجه شده است. یک مقام ارشد آمریکایی در این زمینه به رویترز گفته هرچند مباحثات زیادی باید در این زمینه صورت گیرد، اما اصل این است که دو طرف نسبت به ایده های مختلف برای رفع نگرانی ها موضعی انعطاف پذیر داشته باشند.

اما درباره دو گزینه اشاره شده، سیمور با اشاره به ضرورت کاهش حجم پلوتونیوم تولید شده در اراک برای جلوگیری از رسیدن آن به سطح مورد نیاز برای ساخت بمب می گوید: «مهمترین اصلاحی که می توان برای کاهش تولید پلوتونیوم انجام داد، کاهش سطح توان رآکتور است. افزون بر این، تغییر سوخت رآکتور از اورانیوم طبیعی به سوخت غنی شده با درصد پایین نیز می تواند موثر باشد؛ زیرا سبب کاهش تولید پلوتونیوم و تغییر کیفیت آن می شود».

یک روش دیگر که از سوی برخی کارشناسان مورد اشاره قرار می گیرد این است که ایران سوخت استفاده شده در اراک را به یک کشور دیگر – احتمالاً روسیه – بفرستد تا اطمینان حاصل شود که ایران از این سوخت پلوتونیوم استخراج نخواهد کرد.

البته رویترز اشاره می کند که توسل به هر یک از این گزینه ها – که در عمل امکان حفظ رآکتور هسته ای اراک و استفاده ایران از آن را می دهد – به احتمال زیاد سبب خشم رژیم اسرائیل و همچنین سناتورهای تندروی آمریکایی خواهد شد که خواستار برچیده شدن کامل برنامه هسته ای ایران هستند.