"فرونشست و شوری خاک" ۲ بحران ناشی از افت آب‌های زیرزمینی

به گزارش پایداری ملی به نقل از تسنیم، نتایج یک تحقیق که توسط علی بیت‌اللهی؛ عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات راه و شهرسازی انجام شده، نشان می‌دهد که علاوه بر فرونشست، استمرار کاهش مخزن منابع آب‌های زیرزمینی در ایران به بحران دیگری منجر شده است و "شوره‌زار شدن خاک" را رقم زده است.

این مطالعه می‌گوید که حدود 77 درصد فرونشست‌های زمین به فعالیت‌های انسانی مرتبط است و نزدیک به 60 درصد آن به برداشت بی‌رویه از منابع آب زیرزمینی برمی‌گردد. در ایران، همه فرونشست‌های زمین ناشی از افت سطح آب‌های زیرزمینی است که به وضوح نشان‌دهنده بیلان منفی آبخوان‌ها و کاهش ذخایر آبی زیرسطحی است.

با کاهش سطح آب زیرزمینی، حفر چاه‌های عمیق‌تر برای تامین آب مورد نیاز افزایش یافته است. این امر به برداشت آب با شوری بالا منجر می‌شود که در لایه‌های عمیق‌تر آبخوان‌ها تجمع یافته است. شوری آب با افزایش عمق افزایش یافته و به پدیده‌ای منجر می‌شود که به‌طور جدی موجب شوری خاک و کاهش حاصلخیزی آن می‌شود.

مطالعات نشان داده است که هدایت الکتریکی (EC) آب به عنوان شاخصی از میزان املاح و شوری آب، با افزایش عمق بیشتر می‌شود. بررسی‌ها نشان می‌دهد که میانگین هدایت الکتریکی منابع آب‌های زیرزمینی ایران در 42 سال گذشته از 2200 میکروزیمنس به 4500 میکروزیمنس بر سانتی‌متر افزایش یافته است که افزایشی بیش از دو برابر را نشان می‌دهد.

این افزایش شوری، به ویژه در مناطق مرکزی ایران، منجر به ورود نمک‌های مضر به خاک‌های کشاورزی می‌شود که بر راندمان کشاورزی، کیفیت محصولات و محیط زیست اثرات جبران‌ناپذیری دارد.

این پژوهش بر نصب کنتورهای هوشمند بر روی چاه‌های با دبی بالا، پلمب کردن چاه‌های غیرمجاز، تغذیه مصنوعی آبخوان‌ها به روش‌های مهندسی، ممنوعیت شیوه‌های آبیاری غرقابی در مناطق فرونشستی، ممنوعیت کشت محصولات با مصرف آب بالا در مناطق فرونشستی، ممنوعیت ایجاد صنایع آب‌بر در مجاورت پهنه‌های فرونشستی و ایجاد بانک داده‌های قابل اعتماد از اطلاعات آب‌های زیرزمینی ایران به منظور توقف این روند در کشور تأکید دارد.