ویژه‌نامه تحلیلی تبیینی عماد
۰۱ دی ۱۴۰۳ - ۱۷:۴۲
به بهانه رخداد زمینلرزه‌های کوچک و اثرگذار کاشمر خراسان و رباط کریم
پژوهشگر لرزه‌زمین‌ساخت و مسؤول پروژه‌های پالئوسایزمولوژی سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور با تاکید بر لزوم توجه به گسل بزرگ کویر (درونه) در جوار مراکز جمعیتی خراسان و توان لرزه‌زایی گسل‌های درون و پیرامون گستره تهران بزرگ، گفت:رخداد زمینلرزه ۳ ریشتری در خرداد امسال که به روشنی گویای جنبایی لرزه‌ای و توان آسیب‌رسانی گسل‌های به اندازه کافی بزرگ گستره جنوب تهران همچون رباط‌کریم، آراد، سیاه‌کوه، پرند و کوشک‌نصرت است، باید مورد توجه قرار گیرد.
به گزارش پایداری ملی به نقل از ایسنا، دکتر شهریار سلیمانی آزاد گفت: رخداد یک زمینلرزه متوسط و کم ژرفا با بزرگای ۵ و تخریب و تلفات قابل ملاحظه در شهر کاشمر در ظهر بیست و نهم خرداد ماه امسال، همچنان گویای ضعف عملکرد جامعه فنی- نظارتی بر انجام درست قانون لازم‌الاجرای ساخت و ساز مقاوم زمینلرزه‌های ایران (آیین‌نامه ۲۸۰۰) است و بس.
وی افزود: از نخستین پهنه‌های گسلی جنبا، بزرگ و با پیشینه لرزه‌خیزی اثرگذار شناسایی شده در ایران می‌توان به گسل بزرگ «کویر» یا همان گسل «درونه» اشاره داشت. در گذر زمان، این شکستگی بزرگ، کمانی و پی‌سنگی خاوری-باختری در قلب مناطق خشک و کم‌آب ایران‌زمین و در حاشیه بیابان لوت محلی مناسب برای دسترسی بشر به چشمه‌ها، حفر کاریز‌ها و دستیابی به منابع آب زیرسطحی بوده است.
سلیمانی تاکید کرد: از این روی، شکل‌گیری و گسترش مساحتی و جمعیتی روستا‌ها و شهر‌ها در این پهنه گسلی لرزه‌زا در گذر زمان رفته‌رفته آن‌ها را خطرپذیرتر نیز کرده است. وجود شهر‌هایی همچون کاشمر و تربت‌حیدریه با روستا‌هایی به غایت پرجمعیت، مؤید این موضوع در گستره خاوری ایران است.
پژوهشگر لرزه‌زمین‌ساخت و مسؤول پروژه‌های پالئوسایزمولوژی سازمان زمین‌شناسی خاطر نشان کرد: در چنین شرایطی، با معضل عدم توجه به نظارت فنی بر اجرای طراحی‌های درست و بر پایه آیین‌نامه ۲۸۰۰ (به عنوان قانون لازم‌الاجرا) باید به مانند کیفر شدید برای دیگر قانون‌شکنی‌ها همچون قتل دست‌کم غیرعمد برخورد کرد ... و نه با جریمه نقدی. شوربختانه، بسیاری از ساختمان‌های احداث شده در شهر‌ها و روستا‌های ایران عزیز در شرایط فعلی حتی با رخداد زمینلرزه‌هایی با بزرگای متوسط و کم نیز تخریب سازه‌ای و تلفات انسانی می‌دهند. شاهد این مدعا نتایج گزارش‌های فنی زمینلرزه‌های چند دهه اخیر در ایران است.
وی یادآور شد: در مقیاس کلانشهر‌ها نیز بر پایه پژوهش‌های چند دهه گذشته محققان لرزه‌زمین‌ساخت در منطقه تهران، دیدگاه فعلی ما از پهنه‌های گسلی دارای توان ایجاد زمینلرزه‌های اثرگذار و آسیب رسان در این خطه پرجمعیت و مهم بسیار بهتر از پیش است. به سبب لزوم شناخت هر چه دقیق‌تر گسل‌های مسبب زمینلرزه‌های قدیمی این گستره به سرعت در حال گسترش نیز، پژوهش‌های مرتبط زلزله‌شناختی و لرزه‌زمین‌ساختی در حال انجام و به‌روزرسانی هستند.
سلیمانی اظهار کرد: این مهم به این دلیل در حال پیگیری مجدانه است که شناسایی گسل‌های پی‌سنگی و لرزه‌زای بزرگ (هم در درون و هم در فاصله دورتر و در پیرامون این شهر که بر روی رسوبات آبرفتی ضخیم رود‌های شمالی آن بنا شده) می‌تواند نقشی کلیدی در خطرپذیری لرزه‌ای آن ایفا کند.
به گفته این محقق حوزه لرزه‌زمین‌ساخت، تشدید امواج لرزه‌ای در حال میرا شدن یک زمینلرزه رخ داده در فاصله دور و اثر مخرب آن بر ساختمان‌های بلند مرتبه بر روی آبرفت‌های سست و ضخیم، می‌تواند از اساسی‌ترین این پیامد‌ها به شمار آید.
پژوهشگر لرزه‌زمین‌ساخت و مسؤول پروژه‌های پالئوسایزمولوژی سازمان زمین‌شناسی تاکید کرد: از این رو، رخداد زمینلرزه ۳ ریشتری سی و یکم خرداد ماه امسال نیز که با وجود بزرگای کم، به روشنی گویای جنبایی لرزه‌ای و توان آسیب‌رسانی گسل‌های به اندازه کافی بزرگی همچون رباط‌کریم، آراد، سیاه‌کوه، پرند و کوشک‌نصرت است، باید در کنار دیگر گسل‌های شناخته شده این گستره مهم اقتصادی-جمعیتی مورد توجه قرار گیرد.
مهمترین راهکار نهادینه سازی الزامات و ضوابط پدافند غیرعامل در دستگاه‌های اجرایی را چه می دانید؟!