"راه دراز" مورد نظر آژانس انرژی‌ اتمی در خصوص ایران چه معنائی دارد؟

بر اساس این مصوبه، نه تنها قبول مسئولیت های مندرج در توافق 24 ژانویه 2013 میان ایران و غرب تائید شده است بلکه بودجه 5 و نیم میلیون یوروئی نیز از بودجه سالانه این سازمان به منظور انجام فعالیت های بازرسی در اختیار دبیرخانه قرار گرفته است.

بر این اساس، شورای حکام بر تصمیم مدیرکل برای انجام فعالیت های گسترده و منحصر بفرد بازرسی از تاسیسات هسته ای ج.ا.ایران به شرح گام اول توافق نوامبر سال گذشته مهر تائید زد. در این زمینه، از جمله قرار است بازرسان آژانس از نظر تعداد، دو برابر شوند و حتی روزهای تعطیل هفتگی و تعطیلات رسمی نیز تاسیسات هسته ای را تحت نظارت داشته باشند.

در واقع، آژانس قصد دارد ظرف ۶ ماه آینده به‌گونه‌ای "بی سابقه"، محدود شدن فعالیت‌های هسته‌ای و انجام الزامات مقرر در گام اول توافق هسته ای نوامبر را مورد نظارت و پایش قرار دهند. البته پیش از این مصوبه نیز عملاً بازرسان حتی بدون مجوز آژانس نیز در تهران حضور داشته و نظارت در تاسیسات هسته ای را نیز آغاز کرده بودند.

نماینده امریکا در این نشست فوق العاده شورای حکام، اعتماد کشورش به آژانس و اقدامات بیطرفانه آن را مورد تاکید قرار داد. البته در کنار ظاهر دیپلماتیک این اشارات، تقسیم کار صورت گرفته میان غرب و آژانس برای کنترل شدید فعالیت های هسته ای ایران به صورت غیرقابل بازگشت را نباید از نظر دور داشت. البته واقعیت اینست که آژانس طی دو ماه اخیر چرخش شدیدی در سیاست و مواضع خود انجام داده و از تندی نسبت به ایران، به نرمش روی آورده است.

البته در این زمینه، «موافقت کامل ایران با انجام تمامی خواسته های آژانس» و حل همه آنچه تا کنون ابهام در گذشته و حال برنامه هسته‌ای ایران تلقی می شده است، علت اصلی تغییر رویکرد آژانس بوده است. در واقع، ایران چک سفیدی به آژانس داده است که نسبت به آن رویکرد تمکین اختیار کرده است.

از این رو، چه دلیلی دارد که آژانس فعلاً موضع تند در قبال ایران اتخاذ کند. در عین حال، این موضع محدود به وضعیت کنونی است. زیرا بعد از خاتمه مدت سه ماهه اجرای ضمیمه توافقنامه تهران میان ایران و آژانس، نوبت به پارچین و دیگر اتهامات نظامی علیه ایران خواهد رسید و تازه آن موقع خواهد بود که آژانس بهای تمامی این تحسین و نرمش های اکنون را از ایران مطالبه خواهد کرد.

نکته قابل توجه اینجاست که یوکیو آمانو، مدیرکل آژانس، توافق‌ ماه نوامبر را پیش‌شرط دست‌یابی به راه‌حل کامل سیاسی بحران هسته‌ای میان ایران و جهان غرب شمرده و تاکید کرده که "تا رسیدن به این هدف، راه درازی در پیش است".

با درنظر گرفتن آنچه در بالا اشاره شد، منظور از «راه دراز» فوق ممکن است به دورنمای 20 ساله توافق اجرای ژنو مربوط باشد. از سوی دیگر، وقتی قرار باشد که گروه 1+5، حدود 20 سال و بیشتر برنامه هسته ای ایران را تحت کنترل و محدودسازی تدریجی قرار دهند، آژانس هم به همان میزان بر برنامه هسته ای کشور و اجرای این محدودیت ها نظارت خواهد کرد. پس آژانس هم برنامه ای 20 ساله و بیشتر برای حضور در ایران خواهد داشت!

گفتنی است که قرار است روز ۸ فوریه امسال نمایندگان ایران و آژانس نشستی مشترک را برای تنظیم برنامه بازرسی‌های جدید برگزار کنند. نتایج این مذاکرات و همچنین اقداماتی که ایران و آژانس طرف 20 ژانویه تا تشکیل جلسه عادی شورای حکام در ماه مارس انجام خواهند داد، توسط آمانو در قالب گزارش جدید خود به اعضای شورای حکام ارائه خواهد شد

مشرق