ویژه‌نامه تحلیلی تبیینی عماد
۰۱ دی ۱۴۰۳ - ۱۷:۴۲
رئیس کمیسیون ویژه جهش و رونق تولید مجلس شورای اسلامی
رئیس کمیسیون ویژه جهش و رونق تولید مجلس شورای اسلامی، الگوی اقتصاد مقاومتی را دفاعی‌ترین سند اقتصادی جهان می‌داند.
به گزارش پایداری ملی، به نقل از ویژه نامه عماد، دکتر سید شمس‌الدین حسینی، نماینده مردم تنکابن، رامسر و عباس‌آباد و رئیس کمیسیون ویژه جهش و رونق تولید و نظارت بر اجرای سیاست‌های اصل ۴۴ قانون اساسی مجلس شورای اسلامی است. وی همچنین مسئولیت وزارت امور اقتصادی و دارایی دولت‌های نهم و دهم را نیز به عهده داشت.
وی با اشاره به ضرورت تبیین و توجه به سیاست‌های اقتصاد مقاومتی برای افزایش تابآوری جامعه که می‌تواند مقاومت اقتصادی در برابر تکانه‌های بیرونی را افزایش دهد؛ معتقد است که در مدیریت کرونا ضعیف عمل کردیم و این غفلت مسئولان در موضوعات بهداشتی و درمانی، تأثیرات منفی بسیاری بر زیرساخت‌های اقتصادی کشورمان داشت. وزیر اقتصاد دولت نهم و دهم در ادامه به اقتصاد دانش بنیان اشاره کرد که باعث شکوفایی اقتصاد کشورها می‌شود. مشروح گفت‌و‌گوی دکتر سید شمس‌الدین حسینی را با ویژه نامه عماد در ادامه می‌خوانید:
با توجه به تاکیدات فراوان مقام معظم رهبری به اقتصاد مقاومتی به عنوان یکی از اصلی‌ترین ارکان تابآوری جامعه در برابر تحریم و تکانه‌های اقتصادی، پیشنهاد شما برای تبیین الگوهای اقتصاد مقاومتی در سطح جامعه چیست؟
در موضوع اقتصاد مقاومتی باید یک الگو و نقشه راه ترسیم کرد. هر الگویی از باور شروع می‌شود و پس از تدوین برنامه، باید آن را به عمل تبدیل کرد. اقتصاد مقاومتی نزد خیلی از افراد موثر و تصمیم‌گیر هنوز به باور تبدیل نشده است. این عدم باور قلبی در دولت قبل کاملا مشهود بود و در برنامه‌های دولت یازدهم و دوازدهم اثری از موضوع اقتصاد مقاومتی مشاهده نمی‌شد. مسئولان دولت قبل نمی‌پذیرفتند که باید اقتصاد ایران را همراه با فشارهای بیرونی مدیریت کنند. دولت قبل بیشتر از آنکه به دنبال اقتصاد مقاومتی به عنوان یک الگو و نقشه راه باشد؛ برای رفع تحریم‌ها با امتیاز دادن به دولت‌های غربی تلاش کرد. دولتمردان باید باور داشته باشند که در شرایط تحریم و فشارهای بیرونی دشمنان، ظرفیت‌های کشور را بیش از گذشته فعال کنند تا تابآوری جامعه در برابر این فشارها افزایش یابد.
در دو سال اخیر شاهد موج‌های گسترده کرونا و تاثیر این ویروس ناشناخته بر اقتصاد کشورها بودیم. به نظر شما نظام اقتصادی کشور در برابر کرونا و هرگونه بحرانِ پیش‌بینی نشده چقدر تابآوری است. راهکارهای عملیاتی شما برای افزایش این موضوع چیست؟
ویروس ناشناخته کرونا بر اقتصاد کل دنیا تأثیرگذار بود و نرخ رشد اقتصاد تمام کشورهای صنعتی و غیرصنعتی تحت تأثیر این بحران قرار گرفت. برای مدیریت کرونا و پساکرونا، دو دسته برنامه حائز اهمیت است. یک دسته برنامه‌های بهداشتی که دوره‌ها و موج‌های کرونا را مدیریت کند و ما در این زمینه ضعیف عمل کردیم و سوءمدیریت‌ها تحت تاثیر عدم برنامه‌ریزی قاطع و سریع در حوزه‌های واکسیناسیون به موقع یا عدم رعایت پروتکل‌های بهداشتی بود.
موضوع کرونا روی تمام اقتصادها تأثیرگذار بود. در کشورهایی که نظام بهداشتی و درمانی توانست در اسرع وقت شرایط را کنترل و از بروز موج‌های گسترده پیشگیری کند؛ برای درمان هم موفق‌تر بودند. کشور ما در این زمینه ناموفق بود و بسیار دیرتر از کشورهای دیگر توانست بحران کرونا را کنترل کند.
دسته دوم برنامه‌های اقتصادی است. به طور کلی مشکلی که در مدیریت اقتصاد کشور وجود دارد وقفه‌های مختلف در سیاست‌گذاری و اجرایی است. چند نوع وقفه در مدیریت اقتصاد وجود دارد: نخست؛ وقفه جمع‌آوری اطلاعات و تشخیص، دوم؛ وقفه تحلیل و تصمیم‌گیری، سوم؛ وقفه اجرایی. این وقفه‌ها باعث می‌شود وقتی از بیرون، تکانه‌ای به اقتصاد کشور تحمیل شود؛ در مدیریت پیامدهای تکانه و فشار بیرونی دچار مشکل شویم. در بسیاری از موارد تصمیمات درستی اتخاذ می‌شود اما به مرحله اجرا در نمی‌آید یا به صورت کامل اجرا نمی‌شود. مثلا بحث اقتصاد پساکرونا و مدیریت فعالیت‌های اقتصادی در ایام پساکرونا موضوع مهمی است که در صحبت‌ها بسیار تکرار می‌شود اما برنامه اجرایی در این زمینه وجود ندارد و باید به این مسائل مهم توجه بیشتری شود.
تولید ملی و توجه به ظرفیت‌های بومی چقدر می‌تواند در خوداتکایی و مقاومت اقتصادی جامعه در برابر تهدیدات بیرونی تاثیرگذار باشد؟
ایران از معدود کشورهای دنیا است که ادبیات دفاعی را در عرصه اقتصادی بکار گرفت. اقتصاد مقاومتی دفاعی‌ترین سند اقتصادی جهان است که در آن به صراحت از واژگان دفاعی استفاده شد. موضوعاتی مانند آفند و پدافند در اقتصاد خیلی متعارف نیستند و بکار گرفته نمی‌شوند اما در اقتصاد مقاومتی ذکر شده و ما از آن استفاده می‌کنیم.
موضوع پدافند و تابآوری در حوزه اقتصاد برای بسیاری از کشورها ضرورت ندارد اما اهمیت این اصل برای اقتصاد ایران در سال‌های اخیر بیشتر شده است. البته اگر به دوران قبل انقلاب توجه کنیم مشاهده می‌شود که در تاریخ قبل از انقلاب هم کشور ما همواره در معرض تهدیدات اقتصادی با هدف غیراقتصادی بوده است. اولین برنامه توسعه‌ای کشور، قبل از انقلاب در سال 1327 با شکست مواجه می‌شود که اگر علت آن را بررسی کنیم؛ می‌بینیم به دلیل مقابله با نهضت ملی شدن صنعت نفت، انگلیسی‌ها ایران را تحریم کردند. بعد از انقلاب هم به بهانه تسخیر لانه جاسوسی آمریکا، این تحریم‌ها ادامه یافته است. با اینکه دولت قبلی در موضوع سیاست خارجی، نرمش نشان داد و این نرمشِ سازش‌کارانه را پیش گرفت؛ اما کشورهای غربی حتی یک قدم عقب ننشستند. دولت اوباما تعلیق‌هایی در تحریم‌ها به کار گرفت اما دولت ترامپ با بهانه‌های واهی تحریم‌های بیشتری را وضع کرد. عملکرد دولت بایدن هم نشان داد که آمریکایی‌ها از رویکرد ترامپ ناراحت نیستند.
تغییر در سیاست کشورهای استکباری نسبت به مردم ایران حکایت از آن دارد که ما باید در سیاست‌های اقتصادی خود مانند حوزه نظامی، طراحی پدافندی داشته باشیم. یکی از موضوعات جنگ ترکیبی هم تهاجم و هجوم اقتصادی است البته در جنگ‌های سنتی هم یکی از اهداف تخریبی منابع اقتصادی بوده و جنگ با هدف تخریب و فشار اقتصادی صورت می‌گرفت.
نقش اقتصاد دانش‌بنیان و فناوری‌محور در ثبات و پویایی اقتصادی جامعه چیست و این اقتصاد تا چه میزان توانسته به تقویت بنیان‌های اقتصادی جامعه کمک کند؟
همواره دانش در اقتصاد اهمیت داشته است و در کشورهای درحال توسعه، اقتصاد به عنوان یک علم مورد توجه قرار می‌گیرد و فردی که در فعالیت و کار خود نوآوری و خلاقیت داشته باشد؛ موفق است. توجه به دانش اقتصادی همان حرکت از مدل رشد برون‌زا به مدل رشد درون‌زا است. در دهه‌های اخیر نقش اقتصاد دانش‌بنیان، برجسته شده و شعر «توانا بود هر که دانا بود» در بحث اقتصاد موضوعیت پیدا کرده است. در سه دهه گذشته، دسته‌بندی جدیدی از اقتصاد جهانی رونمایی شده است و در اقتصاد صنعتی هم به موضوعات دانش‌بنیان توجه می‌شود.
در موضوع اقتصاد دانش‌بنیان، تولید ثروت از محصولات فناورانه نقش چشم‌گیرتری دارد. دانش در اقتصاد فراتر از یک عامل مؤثر بلکه به عنوان عامل تأثیرگذار اصلی مورد توجه قرار می‌گیرد و در اقتصاد دانش‌بنیان بررسی می‌کنند که علم و فناوری در کسب ثروت چقدر اهمیت دارد.
برای بررسی دارایی‌های یک کارخانه، در نگاه اول ارزش آن به ماشین‌آلات، زمین و نیروی انسانی است اما امروز شرکت‌های دانش‌بنیان که ماشین‌آلات خاصی ندارند به خاطر مسلح بودن به سلاح دانش و فناوری، ارزش سهام و دارایی‌هایشان بسیار بالاست. مثلا شبکه‌های مخابراتی مانند اینستاگرام و فیسبوک میلیاردها دلار ارزش دارند؛ بدون اینکه از ابزارآلات خاصی استفاده کنند. گاهی ارزش یک فرمول چندخطی، از هکتارها زمین و کارخانه بیشتر است یا در شرکت‌های داروسازی ارزش و دارایی اصلی آن‌ها به دانش تولید دارو وابسته است.
در دنیای امروزی، میزان تولید و دانش کاربردی در تولید ثروت، کالا و خدمات نقش اساسی دارد. اقتصادهایی که در آن‌ها دانش به عنوان عامل و فرآیند تولیدی به محصول تبدیل می‌شود؛ خدمات مطلوب‌تری دارند. درخت یک تابع تولیدی است که اگر به جای میوه طبیعی دانش کاربردی ارائه کند، قطعا ارزش محصولات این درخت بالاتر خواهد بود. اگر درخت صنعت و تولید ایران، بارش دانش باشد، می‌تواند به اقتصاد جهانی مسلط شود و در اقتصاد دنیا حرفی برای گفتن داشته باشد. مسئولان کشور اگر کارایی، نوآوری و بهره‌وری را در اقتصاد پرورش دهند سهم ایران از بازارهای جهانی بیشتر می‌شود.
با تشکر از اینکه در این مصاحبه شرکت کردید.
برای شما آرزوی موفقیت دارم.
مهمترین راهکار نهادینه سازی الزامات و ضوابط پدافند غیرعامل در دستگاه‌های اجرایی را چه می دانید؟!