پگاسوس؛ رسوایی بزرگ یک جاسوس‌افزار

به گزارش پایداری ملی به نقل از خبرگزاری فارس، در روزهای اخیر افشای رسوایی جاسوسی در سطح جهان از سران کشورها، شخصیت‌های مخالف، خبرنگاران و فعالان حقوق بشر که نامشان در فهرستی شامل حدود ۵۰ هزار هدف بالقوه جاسوسی با استفاده از یک نرم‌افزار اسرائیلی بوده، بازتاب جهانی داشته و  علاوه بر خشم رهبران سیاسی جهان و انتقادات بین‌المللی، نگرانی‌ها درباره فعالیت‌های این شرکت صهیونیستی و به طور کلی صنعت و فناوری نظارت سایبری را در پی داشته است.

روز یکشنبه ۱۸ ژوئیه (۲۷ تیر) نتایج تحقیق ۱۷ سازمان رسانه‌ای نشان داد جاسوس‌افزار پگاسوس شرکت اسرائیلی «گروه ان‌اس‌اُو» NSO Group در هک ۳۷ گوشی هوشمند متعلق به خبرنگاران، مقام‌های دولتی و فعالان حقوق بشر از سراسر جهان مورد استفاده قرار گرفته است. 

این جاسوس‌افزار نظامی که قابلیت هک و کنترل محرمانه گوشی‌های آیفون و اندروید را داراست، با آلوده کردن گوشی‌های هوشمند امکان استخراج پیام‌ها، تصاویر و ایمیل‌ها را میسر و به طور پنهانی میکروفون‌ها و دوربین‌های دستگاه‌ها را فعال می‌کند.

در این تحقیق تحت هدایت سازمان رسانه‌ای «مطالب ممنوعه» Forbidden Stories مستقر در پاریس که به همراه سازمان عفو بین‌الملل فهرست شماره‌های هدف را در اختیار رسانه‌ها قرار داده، بیش از ۱۰۰۰ نفر در بالغ بر ۵۰ کشور شناسایی شده‌اند که شامل چند عضو خانواده‌های سلطنتی عرب، دستکم ۶۵ مدیر بازرگانی، ۸۵ فعال حقوق بشری، ۱۸۹ خبرنگار و بیش از ۶۰۰ سیاستمدار و مقام دولتی از جمله چند رئیس‌جمهور و نخست‌وزیر است. 

بیشترین شماره‌ها در این فهرست هزاران نفری به تلفن‌های مکزیکی و سهم زیادی هم به کشورهای غرب آسیا تعلق دارد. همچنین شماره تلفن‌هایی از فرانسه، مجارستان، هند، آذربایجان، قزاقستان و پاکستان در این فهرست موجود است.

 در گزارش‌های رسانه‌ای از نتایج این تحقیق، نام دو کشور عربستان سعودی و امارات به عنوان مشتریان اصلی این جاسوس‌افزار برده شده که از آن برای انجام فعالیت‌های جاسوسی از مخالفان و مقام‌های کشورهای دیگر استفاده کرده‌اند. 

روزنامه انگلیسی «گاردین» که یکی از رسانه‌های شرکت‌کننده در تحقیق مذکور است، فاش کرده که رژیم صهیونیستی صراحتاً به شرکت اسرائیلی ان‌اس‌او برای فروش جاسوس افزار پگاسوس به عربستان سعودی مجوز داده بود. بر اساس این گزارش، نمایندگانی از این شرکت در سال ۲۰۱۷ با مقامات سعودی در وین، قبرس و ریاض دیدارهایی داشتند و در آن‌ها به سعودی‌ها روش استفاده از آن را آموزش دادند. 

به گفته فرد حاضر در یکی از این دیدارها که با حضور مقامات بلند پایه اطلاعاتی سعودی در ژوئن ۲۰۱۷ در قبرس برگزار شد، «زمانی که قابلیت‌های این جاسوس‌افزار تشریح شد، نیازی نبود که به زبان عربی مسلط باشی تا تعجب، تحسین و شگفتی مقامات سعودی را درک کنی!» طبق گزارش گاردین، در نهایت صهیونیست‌ها این جاسوس‌افزار را به ارزش ۵۵ میلیون دلار به سعودی‌ها فروختند. 

پیش از این هم روزنامه «یدیعوت آحارونوت» گزارش داد رژیم صهیونیستی نه تنها مجوز همکاری شرکت‌های فعال در زمینه نرم‌افزارهای جاسوسی با دولت سعودی را صادر کرده بلکه آن‌ها را به این کار تشویق می‌کند. به نوشته رسانه صهیونیستی «هاآرتص»، میزان فروش برنامه جاسوسی پگاسوس به صدها میلیون دلار در امارات و عربستان سعودی می‌رسد که با واسطه‌گری رسمی تل‌آویو صورت گرفته است.

در افشاگری اخیر مشخص شد افراد نزدیک به «جمال خاشقچی» ستون‌نویس واشنگتن پست و از مخالفان ولی‌عهد سعودی که در اکتبر ۲۰۱۸ به طرز بی‌رحمانه‌ای در سفارت عربستان سعودی در استانبول به دست جوخه ترور «محمد بن سلمان» کشته شد هم قبل و بعد از قتل وی هدف جاسوسی از طریق این نرم‌افزار بوده‌اند. علاوه بر وی، شماره تلفن‌های بیش از ۱۸۰ خبرنگار در این فهرست بوده که شامل خبرنگاران، سردبیران و مدیران اجرایی رسانه‌های فایننشال تایمز، سی‌ان‌ان، نیویورک تایمز، اکونومیست، آسوشیتد پرس و رویترز است.

نشریه فرانسوی «لوموند» بعد از انتشار بخش‌هایی از نتایج این تحقیق، فاش کرد که ولیعهد عربستان سعودی خواستار جاسوسی از مقام‌ها و شخصیت‌های مختلف در لبنان بوده و ریاض و ابوظبی بین سال‌های ۲۰۱۸ و ۲۰۱۹ مقام‌ها و شخصیت‌های لبنان از نخست‌وزیر تا رئیس‌جمهورو چند مقام حزب‌الله لبنان را با استفاده از جاسوس‌افزار صهیونیستی پگاسوس هدف قرار داده بودند. 

طبق گزارش وبسایت «الخبر الیمنی»، امارات نیز برای جاسوسی از سران انصارالله و وزرای دولت مستعفی یمن به شرکت ان‌اس‌او که کارمندانی از موساد و ارتش رژیم صهیونیستی دارد، مراجعه کرده است. بر اساس این گزارش، از جمله کسانی که هدف شنود امارات بوده‌اند «عبدالملک الحوثی» رهبر انصارالله و «محمد علی الحوثی» رئیس کمیته عالی انقلاب یمن هستند.

طبق گزارش‌ها، شخصیت‌های سیاسی، نظامی و دینی عراقی هم در فهرست اهداف جاسوس‌افزار صهیونیستی بوده‌اند که در بین آن‌ها افرادی مانند «برهم صالح» رئیس‌جمهور، «مصطفی الکاظمی» نخست‌وزیر و  «آیت‌الله سید علی سیستانی» مرجع عالی شیعیان در عراق بوده است. 

اما این جاسوسی‌ها ظاهراً فقط به سران کشورهای منطقه غرب آسیا محدود نبوده و در گزارش‌های تکمیلی از نتایج این تحقیق، ابعاد رسوایی جاسوسی دامن‌گیر سران اروپا هم شد و خشم و تقلای آن‌ها را هم در پی داشت.

بعد از طرح این احتمال که ممکن است «امانوئل ماکرون» رئیس‌جمهور فرانسه نیز یکی از ۵۰ هزار هدف این جاسوس‌افزار بوده باشد، دولت فرانسه اعلام کرد ماکرون در جلسه‌ای با شورای دفاعی فرانسه درباره پگاسوس و مسئله امنیت سایبری دیدار و گفت‌وگو کرد. در ادامه، کار به جایی کشید که  ماکرون به دلیل نگرانی، دستگاه تلفن همراه و شماره خود را تغییر داد.

اما مسئله به اینجا ختم نشد و احتمال هدف قرار گرفته شدن جو بایدن رئیس‌جمهور آمریکا هم مطرح شد که گروه ان‌اس‌او مدعی شد به لحاظ فناوری، هک کردن تلفن همراه با پیش‌شماره آمریکا ممکن نیست. مسئله‌ای که «ادوارد اسنودن» افشاگر جنجالی و مشاور پیشین آژانس امنیت ملی آمریکا آن را رد کرد و این ادعا را دروغی وقیحانه خواند. 

طبق گزارش روزنامه انگلیسی گاردین، یکی از اعضای مجلس اعیان انگلیس هم در بین بیش از ۴۰۰ نفری است که در بازه ۲۰۱۷ تا ۲۰۱۹ هدف حمله جاسوس افزار صهیونیستی بوده و تحلیل داده‌ها نشان می‌دهد که دولت اصلی که مسئول انتخاب شماره‌ تلفن‌ افراد خاص برای جاسوسی توسط پگاسوس بوده، امارات متحده عربی است.

طبق این گزارش، دبی، شهر اماراتی تحت حاکمیت «شیخ محمد بن راشد آل مکتوم» نیز ظاهراً یکی از مشتریان شرکت صهیونیستی بوده و تلفن‌های همراه «لطیفه» دختر شیخ محمد که در سال ۲۰۱۸ تلاش داشت از دبی فرار کند و همچنین تلفن همراه همسر سابق حاکم دبی که در سال ۲۰۱۹ از کشورش فرار کرد و به انگلیس رفت نیز هدف برنامه جاسوسی پگاسوس قرار گرفته است.

 شرکت اسرائیلی ان‌اس‌او در مواجه با انتقادات بین‌المللی مدعی شده این جاسوس‌افزار فقط به نهادهای امنیتی و نظامی کشورهایی فروخته شده که سابقه قابل قبولی در رعایت حقوق بشر داشته‌اند! ادعایی که منتقدان آن را رد کرده و با ارائه شواهد معتقدند شرکت ان‌اس‌او مستقیماً جاسوسی با فناوری بالا را مدیریت می‌کند.

در پی واکنش‌ها و انتقادات گسترده، رژیم صهیونیستی هم ادعا کرده کمیسیونی را برای بررسی موارد استفاده نادرست از این جاسوس‌افزار تشکیل داده است. سخنگوی وزارت جنگ رژیم صهیونیستی گفته اسرائیل به اطلاعات جمع‌آوری شده توسط مشتریان این شرکت دسترسی ندارد. یک مقام آمریکایی که نخواست نامش فاش شود در واکنش به این ادعا گفت بسیاری از کشورها معتقدند شرکت صهیونیستی ان‌اس‌او تولیدکننده جاسوس‌افزار پگاسوس با کابینه این رژیم در ارتباط است. وی گفت احمقانه است که تصور شود ان‌اس‌او اطلاعات حساس امنیت ملی را با تل‌آویو به اشتراک نمی‌گذارد.

«اورزلا فون درلاین» رئیس کمیسیون اروپا هم روز دوشنبه در واکنش به این اخبار گفت اگر این مسئله تایید شود، کاملاً غیر قابل قبول است. وی مدعی شد آزادی مطبوعات ارزش اصلی اتحادیه اروپاست.

ریاض هم که یک سوی انتقادات به عنوان یکی از مشتریان اصلی این جاسوس‌افزار است، این مسئله را انکار کرده و یک منبع سعودی در گفت‌و‌گو با تلویزیون عربستان سعودی با بی‌اساس خواندن این گزارش‌ها، ادعا کرد که شیوه و سیاست ریاض ثابت است و چنین اقداماتی را نمی‌پذیرد.

وزارت امور خارجه امارات عربی متحده هم در حساب کاربری خود در توئیتر ضمن ادعا خواندن این گزارش‌ها، مدعی شد که این اخبار «هیچ شواهدی ندارند و کاملا دروغ هستند».

«آنگلا مرکل» صدراعظم آلمان در واکنش، خواستار محدود شدن استفاده از این جاسوس‌افزار شد و افزود کشورهایی که در خصوص نحوه استفاده از فناوری جاسوسی هیچ‌گونه نظارت قضایی ندارند، نباید حق استفاده از جاسو‌س‌افزار را داشته باشند.

«اگنس کالامار» دبیرکل عفو بین‌الملل هم در بیانیه‌ای گفت پروژه‌ پگاسوس نشان می‌دهد که چگونه جاسوس‌افزار شرکت ان‌اس‌او، سلاح مطلوب دولت‌های سرکوبگر است و آن را ابزاری برای ترساندن رسانه‌های منتقد خواند. 

سازمان عفو بین‌الملل همچنین در محکومیت این اقدام اعلام کرد: تا زمانی که این شرکت و کل این صنعت نشان دهند که می‌توانند به حقوق بشر احترام بگذارند، باید ممنوعیت فوری صادرات، فروش، انتقال و استفاده از فناوری نظارت ایجاد شود. 

پاکستان هم که شماره «عمران خان» نخست‌وزیر این کشور در بین اهداف جاسوسی بوده، انگشت اتهام را به سمت هند گرفت و روز جمعه از سازمان ملل خواست تا تحقیق کند که آیا دهلی‌نو از این نرم‌افزار برای جاسوسی از شخصیت‌های پاکستانی استفاده کرده است. 

پیش از آن احزاب مخالف هند روز سه شنبه جلسه پارلمان را بر هم زدند خواستار تحقیق در خصوص گزارش‌ها درباره استفاده دولت این کشور از این نرم‌افزار برای جاسوسی از تعداد زیادی از خبرنگاران، فعالان و سیاستمداران از جمله «راهول گاندی» رهبر اصلی مخالفان شدند. راهول گاندی هم ضمن طرح چنین درخواستی، دولت هند را به خیانت متهم کرد. 

الجزایر در واکنش، ضمن ابراز نگرانی عمیق، مغرب را که نامش در بین مشتریان این جاسوس‌افزار مطرح و از کشورهای عربی است که با رژیم صهیونیستی روابط خود را عادی‌سازی کرده، مسئول جاسوسی علیه مقامات و شهروندان خود دانست. 

چین نیز که خود همواره هدف اتهام‌زنی آمریکا در خصوص حملات سایبری بوده، واشنگتن را به دلیل چشم‌پوشی از این رسوایی مورد انتقاد قرار داد. «ژائو لیجیان» سخنگوی وزارت خارجه چین روز پنجشنبه گفت پرونده جاسوسی پگاسوس بار دیگر نشان می‌دهد امنیت سایبری تهدید مشترکی است که همه کشورهای جهان را به چالش می‌کشد. وی با تاکید بر این که همه کشورها باید دست به دست هم با این تهدیدها از طریق گفت‌وگو و بر مبنای احترام و برابری متقابل مقابله کنند، افزود: اما در عوض آمریکا که همیشه درباره حفاظت از امنیت سایبری صحبت کرده در این مورد سکوت کرده است. 

این اولین بار نیست که نام شرکت صهیونیستی در رسانه‌ها مطرح می‌شود، سال گذشته یک سازمان دانشگاهی-تحقیقاتی مستقر در تورنتوی کانادا گزارش داد که ریاض و  ابوظبی با استفاده از نرم‌افزار جاسوسی پگاسوس ساخت شرکت اسرائیلی گروه ان‌اس‌او تلفن همراه ۳۶ خبرنگار، تولیدکننده، مجری و مسئول شبکه الجزیره به همراه تلفن همراه یک خبرنگار شبکه «العربی» مستقر در لندن را هک کردند.

پیش از آن هم هک تلفن همراه «جف بزوس» مالک شرکت آمازون و روزنامه «واشنگتن پُست» که یکی از ثروتمندترین افراد جهان است به دست سعودی‌ها جنجال گسترده‌ای به وجود آورده بود. طبق این گزارش، تلفن همراه بزوس سال ۲۰۱۸ بعد از دریافت یک پیام در شبکه اجتماعی واتس‌اپ از سوی حساب شخصی محمد بن سلمان هک شد.

اکتبر سال ۲۰۱۹ شرکت آمریکایی فیسبوک از ان‌اس‌او به اتهام استفاده از پگاسوس برای هک ۱۴۰۰ حساب‌ کاربری در واتس‌اپ شامل حساب ۱۰۰ نفر از فعالان حقوق بشر و خبرنگار شکایت کرد اما این شرکت اسرائیلی اتهامات وارده را رد کرد.

واتس‌اپ معتقد است ان‌اس‌او از طریق مهندسی معکوس، «دسترسی غیرقانونی» به سرورهای این پیام‌رسان پیدا کرده است. طبق گزارش یکی از مهندسان واتس‌اپ به دادگاه، نفوذ این شرکت به سرورهای واتس‌اپ از مرکزی در لس آنجلس صورت گرفته است.

همچنین سال گذشته از این شرکت در فلسطین اشغالی و قبرس شکایت شد. خبرنگاران الجزیره و برخی روزنامه‌نگاران و فعالان اهل قطر، مکزیک و عربستان سعودی از جمله شاکیانی هستند که گفته بودند از نرم‌افزار جاسوسی این شرکت برای هک کردن آنها استفاده شده است. سال گذشته، دادگاهی در فلسطین اشغالی با استناد به آنچه «شواهد ناکافی» خواند، دادخواست عفو بین‌الملل را که خواستار سلب مجوز صادرات محصولات شرکت ان‌اس‌او بود، رد کرد.