به گزارش از مشهد، اوایل ماه گذشته بود که اعلام رسمی خبر تولید بنزین یورو 4 در پالایشگاه شازند اراک، نویدی دوباره بر اجرای «برنامه کاهش آلودگی هوا در شهرهای بزرگ کشور» و از آن جمله مشهد شد؛ برنامه‌ای که 4 دی ماه سال 90 به تصویب هیئت وزیران رسیده بود.
چند ماه پیش، یعنی 29 خرداد 92، زمانی که توزیع بنزین یورو 4 در تهران آغاز شد، گمان می‌رفت، پس از تاخیر خارج از چشم‌انداز تعیین شده، هرچه سریع‌تر شاهد اجرایی شدن بند 7 برنامه کاهش آلودگی هوا در کلان‌شهرهایی مانند مشهد باشیم اما تاخیرها همچنان ادامه داشت چرا که بر اساس این بند، باید سوخت مورد نیاز خودروهای سبک و سنگین از تاریخ اول فروردین سال 91 منطبق با استاندارد جهانی یورو 4 و از اول فروردین سال 92 منطبق با استاندارد جهانی یورو 5 عرضه می‌شد.
اتفاقی که تا همین امروز با اما و اگر و حرف و حدیث‌های زیاد همراه بود و به دنبال آن تایید و تکذیب و تناقض‌گویی‌های فراوان بر سر تولید و توزیع این سوخت به دنبال داشت.
جستجویی کوتاه در میان اخبار رسانه‌ها گویای مسیر مبهم رسیدن به این چشم‌انداز است.
با همه این تفاسیر، وقتی با خبر شدیم 13 آذر ماه سال جاری، سه میلیون لیتر بنزین سوپر مرغوب به عنوان سوخت پاک در جایگاههای بنزین شهر اصفهان توزیع شده باز هم آن را مرهمی بر خلف وعده‌ها تلقی کردیم؛ هر چند که قرار بود از ابتدای مرداد ماه سال جاری توزیع آن همزمان با تبریز آغاز شود.
امروز خیالمان از اصفهان راحت شد اما وضعیت تبریز هنوز نامشخص است؛ همان‌گونه که تکلیف سایر پالایشگاه‌ها هم معلوم نیست! اما خبر خوب این است که بنزین یورو 4 در چهار پالایشگاه شهید تندگویان، شازند اراک، آبادان و لاوان تولید می‌شود و ما کماکان چشم انتظار روزی هستیم که در سراسر کشور سوخت پاک در باک بنزین‌ها جاری شود.
تبصره دوم بند ششم این برنامه گویای این مسئله است که باید از ابتدای سال 94، استاندارد سوخت یورو 4 برای همه خودروها به یورو 5 ارتقاء یابد. اما همه شواهد گویای این است که هنوز در تولید یورو چهارش می‌لنگیم چه برسد به اینکه بخواهیم تقاضای یورو پنج را هم داشته باشیم!
اما این فقط یک روی سکه است؛ مسئله دیگر به بند ششم برنامه کاهش آلودگی هوا در شهرهای بزرگ کشور مانند مشهد بر‌می‌گردد.
بر اساس تبصره یک این بند، وزارت صنعت، معدن و تجارت موظف شده از ابتدای سال 91 خودروهای تولید داخل را به تدریج منطبق بر استاندارد یورو 4 به بازار عرضه کند که محقق شدن یا نشدن آن، همان «عیانی» است که نیاز به «بیان» ندارد!
حال اگر نگاهی گذرا به کشمکش و پستی و بلندی‌های حوزه تولید خوردو بیندازیم، داده‌هایی که دستمان را می گیرد، حکایت از این دارد که تا سوختی فراهم نشود، خبری هم از خودروی متناسب با یورو 4 و 5 نخواهد بود!
اگرچه در تیرماه امسال، احمد نعمت بخش، دبیر انجمن خودروسازان ایران گفته بود که بر اساس وعده‌های داده شده برای تولید این نوع سوخت، خودورسازان قول تولید خودرو با استاندارد یورو 4 را داده بودند که هنوز خبری از توزیع سراسری آن نیست!
گویا آن گونه که او گفته بود، در حال حاضر خودروهای Full C.K.D مانند مگان، ام.وی.ام، محصولات کرمان موتور، مزدا و همچنین خودروهایی مانند 206 و تندر که موتور آنها وارداتی است مطابق با استاندارد یورو 4 تولید اما هنوز سوخت مناسب این خودروها در سراسر کشور توزیع نمی‌شود.
خودروسازان معتقدند که سوخت مناسب برای مصرف خودروهای تولید شده با استاندارد یورو 4 و 5 باید 6 ماه پیش از تولید این خودروها انجام شده باشد و اقدامی غیر از این به دلیل آسیب رساندن به موتور امری نادرست است.
گویا مذاکراتی انجام شده تا اگر توزیع سراسری سوخت یورو 4 در نیمه دوم سال جاری، آغاز شود به گونه‌ای که حداقل یک تلمبه در هر جایگاه در شهرهای کشور به آن اختصاص پیدا کند، آنها نیز از ابتدای سال 93 محصولات خود را با این استاندارد به بازار عرضه می‌کنند.
این در حالی است که محسن صالحی‌نیا معاون وقت وزیر صنعت، معدن و تجارت در همان ماه اعلام کرده بود که فرآیند دریافت مجوز برای تولید انبوه در مورد برخی خودروها مانند پژو 405، سمند، پژو پارس و تیبا با استاندارد یورو 4 در حال انجام است.
حتی این را هم یادآور شده بود که تمام خودروها موفق به دریافت تأییدیه نمونه برای تولید با استاندارد یورو 4 شده‌اند و برای برخی خودروها مانند تندر 90، پژو 206، پژو 207 و رانا نیز برای تولید انبوه با استاندارد یورو 4 مجوز لازم و اجازه شماره‌گذاری دریافت شده است.
در این میان، علی محمد شاعری قائم مقام وقت سازمان محیط زیست کشور نیز اعلام کرده بود که حدود 50 تا 60 درصد از خودروهای تولیدی در کشور با استاندارد یورو 4 تولید می‌شود.
حتی پیش‌بینی هم کرده بود که با ادامه این روند همه خودروهای ساخت داخل در 3 تا 4 ماه آینده با استاندارد یورو 4 تولید شوند.
این در حالی است که همین شخص در خرداد ماه، از توقف شماره‌گذاری خودروهای بدون استاندارد یورو 4 از ابتدای تیر ماه سال جاری خبر داده بود و تاکید هم کرده بود که بر مواضع خود پافشاری می‌کنند که نتیجه این پافشاری امروز به طور کامل مشهود است!
این را هم اضافه کنیم که اواخر خرداد ماه بود که ساسان قربانی دبیر انجمن قطعه سازان تصریح کرده بود که اجرای مصوبه دولت برای تولید خودرو با استاندارد یورو 4 و با دو ایربگ از ابتدای تیرماه امکان‌پذیر نیست و آن را در صورتی امکان پذیر دانسته بود که قطعات لازم و سوخت مناسب فراهم شود.
وی با اعلام این خبر، عملاً آب پاکی را روی تاریخ وعده‌های داده شده ریخت!
جریان این کشمکش و شدن‌ها و نشدن‌ها، انگار حکایت لحاف ملا نصرالدین است که در نهایت دودش فقط به چشم مردم می‌رود!
حالا ما هم یعنی مردم مشهد، پایتخت معنوی ایران با 25 میلیون زائر و جمعیت 3 میلیونی شهر، پلاکارد مطالبه‌گری خود را بالا گرفته و می‌خواهیم تا در این ماراتن آلودگی هوا، هر چه زودتر سهممان را از سوخت پاک، در رقابت با هفت کلان شهر دیگر تهران، اهواز، اراک، تبریز، شیراز، کرج و اصفهان بگیریم.
اکنون در مشهد جایگاههای سوخت یورو 4 و 5 وجود دارد و کارگروه آلودگی هوای استان و استانداری خراسان رضوی هم پیگیری و مکاتبات فراوانی با تهران داشته اما هنوز این سوخت به مشهد نرسیده است!
ریه‌های این شهر تا مانند تهران و اراک و اهواز به خس‌خس نیفتاده باید وارد عمل شد و حرکتی کرد.