غرب چرا به اجماع نرسید؟

دور دوم مذاکرات میان ایران و گروه 1+5 در دولت یازدهم در شرایطی بامداد یکشنبه 19 آبان در ژنو پایان یافت، که طرفین پس از چندین دیدار و نشست فشرده و چندجانبه، رسیدن به توافق را به دور بعدی مذاکرات موکول کردند.

در این گزارش به بررسی سیر اتفاقات مهم در جریان سه روز مذاکرات فشرده ژنو خواهیم پرداخت.

پنجشنبه / آرامش پیش از طوفان

محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه کشورمان که در روز چهارشنبه در صدر هیئتی برای مذاکره با گروه 1+5 عازم ژنو شده بود، حدود 16 دیدار با وزرای خارجه 1+5  و بسیاری دیگر از دیپلمات‌های ارشد بین‌المللی مانند کوفی عنان برگزار کرد. وزیر امور خارجه کشورمان فعالیت دیپلماتیک خود را با نشستن بر سر میز صبحانه‌ای آغاز کرد که کاترین اشتون، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا هم در آن شرکت داشت. این صبحانه کاری که مطلع مذاکرات ژنو بود در ساعت 8 صبح به وقت تهران صرف شد.





مذاکرات ژنو میان ایران و گروه 1+5 در ساعت 11:15 به وقت محلی به طور رسمی آغاز شد.



در شرایطی که صبح روز پنج شنبه مذاکرات میان ایران و گروه 1+5 در هتل اینتر کانتیننتال ژنو پایان یافته بود، سید عباس عراقچی رئیس تیم مذاکره‌کننده ایرانی با حضور در جمع خبرنگاران از برگزاری دور بعدی مذاکرات در ساعت 14 به وقت محلی خبر داد و در رابطه با دور اول مذاکرات گفت: صحبت‌های بسیار مثبتی انجام شد چرا که هر دو طرف مصمم بودند و اراده جدی داشتند که به یک هدف شفاف و مثبتی برسند؛ ایران کاملا جدی است که در این مسئله پیشنهاد خود را ارائه دهد و در این دور از مذاکرات، راجع به مسائل مختلف و در مورد پیشنهاد قبلیمان و پیشنهادهایی که در آینده خواهیم داشت، گفتگو کردیم.


در ظهر پنجشنبه در حالي كه تنها ساعاتي به آغاز دور دوم مذاكرات ايران و گروه 1+5 باقي مانده بود، مذاکرات دوجانبه میان نمایندگان ایران و روسیه برگزار شد. ملاقات دوجانبه هیئت جمهوری خلق چین و جمهوری اسلامی در حاشیه نشست ژنو نیز پیش از آغاز دور دوم مذاکرات در روز اول، برگزار شد.

شاید بتوان مذاکرات روز پنجشنبه را مثبت ارزیابی کرد، ریشه این خوشبینی محتاطانه را باید در اظهارات ظریف در پایان روز اول مذاکرات جستجو کرد، ظریف که می دانست فردا روز سخت تری در اتظار تیم ایرانی است، با حضور در جمع خبرنگاران گفت: قرار شده است گروه 1+5 با خانم اشتون هماهنگ شوند تا در نهایت بتوانیم با هم به توافق برسیم.

وی در پاسخ به پرسش باشگاه خبرنگاران که آیا نتیجه مذاکرات امروز مثبت بود یا خیر گفت: همان‌طور که به من گفته شده مذاکرات بسیار مفید بود و این زمینه‌ای است که وارد نگارش متن(اشاره به توافق نهایی مکتوب مورد نظر) شویم.
 
جمعه/ نشست سه جانبه ظریف ، اشتون، کری

دومین روز از مذاکرات میان ایران و 1+5 در شرایطی روز جمعه در هتل اینتر کانتیننتال ژنو برگزار شد، که مذاکرات نه چندان فشرده روز گذشته، حکایت از باز شدن بابی برای دستیابی به توافقی مهم  داشت.

در این روز،گام اول در عرصه دیپلماسی رسانه‌ای توسط محمد جواد ظریف وزیر خارجه ایران برداشته شد؛ ظریف در مصاحبه با شبکه تلویزیونی CNN  و مجری سرشناسش کریستین امانپور از طرف غربی خواست تا فرصت به دست آمده برای مذاکره و توافق را مغتنم شمارند. ظریف همچنین در این مصاحبه تاکید کرد که فعالیت های هسته ایران تحت هیچ شرایطی متوقف نمی شود.


در حالی که عقربه های ساعت در کشور ساعت سازان به حوالی 13 ظهر می رسید، تدابیر شدید امنیتی،بر فضای هتل اینتر کانتیننتال حاکم شده بود و این امر حکایت از وقوع اتفاقاتی خاص داشت.


با وارد شدن مذاکرات به مراحل حساس و سرنوشت ساز، وزیران خارجه کشورهای 1+5 یکی پس از دیگری وارد ژنو شدند. "گیدو وستروله" وزیر خارجه آلمان نخستین دیپلمات ارشدی بود که به ژنو رسید.



حوالی ساعت 16 روز جمعه دیدار دو جانبه ظریف و اشتون آغاز شد، این دیدار حدود یک ساعت به طول انجامید. هرچند ظریف و اشتون در باب محتوای این دیدار صحبتی نکردند، اما از رفتار غیر کلامی این دو دیپلمات می‌شد تشخیص داد که موضوعات مهمی در این دیدار مطرح شده است.


ملاقات با کوفی عنان دبیرکل سابق سازمان ملل نیز از دیگر برنامه های کاری ظریف در روز دوم مذاکرات ژنو بود.


جان کری وزیر خارجه آمریکا که پس از دیدار با نتانیاهو نخست وزیر رژیم صهیونیستی، سراسیمه خود را از تل آویو به ژنو رسانده بود، حوالی ساعت 18برای شرکت در مذاکرات، وارد هتل اینتر کانتیننتال شد و ابراز امیدواری کرد تا درجریان این مذاکرات، طرفین به نتایج ملموسی دست یابند.

اما شاید بتوان مهم ترین اتفاق روز جمعه را دیدار سه جانبه ظریف، اشتون و کری دانست. این دیدار در ساعت 21 به وقت تهران برگزار شد. پس از گذشت چند ساعت در حالیکه همگان منتظر شنیدن اخبار این نشست سه جانبه بودند،"مایکل مان" سخنگوی "کاترین اشتون" در توییتر خود نوشت نشست سه جانبه ظریف، اشتون و کری همچنان پس از دو ساعت ادامه دارد. سرانجام حوالی ساعت 2 بامداد به وقت تهران، این مذاکرات سه جانبه و طولانی پایان یافت.

سید عباس عراقچی، مذاکره کننده ارشد هیئت ایرانی حاضر در ژنو پس از پایان نشست سه‌جانبه ظریف، اشتون و کری در جمع خبرنگاران حاضر شد و از حصول پیشرفت در جریان مذاکرات خبر داد. همچنین مایکل مان سخنگوی اشتون نیز این دیدار سه جانبه را مثبت ارزیابی کرد.

علاوه بر این، جان کری بعد از نشست سه جانبه با دکتر ظريف وزير خارجه کشورمان و کاترين اشتون مذاکره کننده ارشد گروه 1+5 در جمع خبرنگاران اعلام کرد: مذاکرات سخت و فشرده بود و سخت کار می‌کنيم.

شنبه/ روز مذاکرات فشرده و چند جانبه

شاید بتوان فشرده ترین و نفسگیر ترین روز مذاکرات ژنو را شنبه 18 آبان دانست. حجم کاری در این روز به حدی بالا بود که حتی سیاستمداران زبده و کهنه کاری چون ظریف ،اشتون و لاوروف را هم از نفس انداخته بود.

این بار در روز سوم  هم، صبحانه کاری مطلع مذاکرات بود. محمد جواد ظریف، جان کری و کاترین اشتون وزاری خارجه ایران آمریکا و مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در ژنو، مذاکرات خود را بر سر میز صبحانه درباره متن توافقنامه از سر گرفتند.


در حالیکه روز سوم مذاکرات ساعات اولیه خود را سپری می کرد و هیئت های مذاکره کننده در تلاش برای برقراری تماس با پایتخت های خود و احیانا کسب تکلیف بودند، لوران فابیوس،وزیر امور خارجه فرانسه که در طول مذاکرات همواره مواضعی ضد ایرانی از خود نشان داده بود، در مصاحبه‌ای مدعی شد ایران باید در طول مذاکرات، راکتور آب سنگین اراک را متوقف کند.

در حالیکه تصور همگان بر این بود که روز شنبه، توافق نهایی میان ایران و 1+5 حاصل می شود، اما اظهارات "ویلیام هیگ" وزیر خارجه انگلیس همچون علامت سوالی بر ذهن اصحاب رسانه و کنش گران سیاسی نقش بست، هیگ طی مصاحبه ای گفت: ممکن است بار دیگر مجبور شویم تا به ژنو بیاییم.

حوالی ساعت 14 به وقت تهران "سرگئی لاوروف" وزیر خارجه روسیه نیز وارد ژنو شد تا در مذاکرات پیرامون مسائل هسته ای ایران شرکت جوید.

حوالی ساعت 16 به وقت تهران، نشست سه جانبه ظريف، اشتون و کري در روز سوم مذاکرات در ژنو آغاز شد.


وزير امور خارجه کشورمان در رابطه با روند کلی مذاکرات در گفتگو با خبرنگار اعزامی باشگاه خبرنگاران به ژنو گفت: در مذاکرات حتما پيشرفت وجود داشته اما هنوز فاصله وجود دارد.

ظریف که از وجود شکاف در میان کشورهای 1+5 ناراضی به نظر می رسید، طی مصاحبه ای اعلام کرد،بعید می‌دانم مذاکرات فردا ادامه پیدا کند.

وزیر امور خارجه کشورمان در جمع خبرنگاران و قبل از ورود به نشست سه جانبه با لاوروف و اشتون، با بیان اینکه مذاکرات در سومین روز خود وارد مرحله حساسی شده، گفت: بحث بر سر رسیدن به یک متن است که 7 کشور (ایران و 1+5) بتوانند با این متن توافق کنند. وی همچنین به تاریخ طولانی بی اعتمادی میان ایران و آمریکا اشاره کرد.

حوالی ساعت 20 به وقت تهران، نشست سه جانبه ظریف،اشتون و لاوروف در محل مذاکرات پایان یافت.

نشست سه جانبه ظریف، کری و اشتون وزرای خارجه ایران، آمریکا و مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا که برای تنفس متوقف شده بود، حوالی ساعت 21 به وقت تهران از سر گرفته شد.

وزیر امور خارجه ایران پس از نشست سه جانبه با اشتون و کری در مصاحبه اختصاصی با جرمی بوئن، سردبیر خاورمیانه بی‌بی‌سی، گفت ممکن است که ایران و قدرت‌های جهانی در این دور از مذاکرات به توافقی نرسند.

وزير خارجه روسيه با وزير خارجه آمريکا درباره گفتگوهاي هسته‌اي ايران دیدار کرد، این خبری بود که حوالی ساعت 23 به وقت تهران در خبرگزاری ها منتشر شد.

"طی سال‌های گذشته، بار‌ها اتفاق افتاد که همه چیز برای دستیابی به توافق مهیا شده بود، اما این بار به دستیابی به یک توافق منطقی و معقول نزدیک‌تر شده‌ایم". این اظهار نظری از سوی وستروله وزیر خارجه آلمان بود که در گرماگرم مذاکرات توسط رسانه های خبری منتشر شد.

حوالی ساعت یک بامداد،محمدجواد ظریف با وزیران خارجه امریکا، انگلیس، آلمان، فرانسه، روسیه، معاون وزیر امور خارجه چین و اشتون در محل مذاکرات دیدار کرد.


فابیوس وزیر خارجه فرانسه که از همان ابتدای مذاکرات ژنو به نیابت از صهیونیست ها ساز ناکوکی را می نواخت، پس از پایان دیدار خود با ظریف، مدعی شد، هیچ توافقی حاصل نشده است.


حوالی ساعت 3 بامداد به وقت تهران ،کاترین اشتون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه کشورمان پس از نشست پایانی ایران و 1+5 کنفرانس مشترک مطبوعاتی برگزار کردند . در این نشست خبری ظریف اظهار امیدواری کرد که در دور بعدی مذاکرات که 29 آبان بار دیگر در ژنو برگزار می شود، بتوان به توافقاتی دست یافت.

اشتون هم در این نشست خبری، با قدردانی از تیم مذاکره کننده ایرانی، گفت: به مذاکرات باز می گردیم تا به نتیجه ای مشخص نائل شویم.


در پایان باید اشاره کرد، اگر چه دیپلمات‌های ایرانی مذاکره کننده که به تعبیر مقام معظم رهبری فرزندان انقلاب هستند، تلاش خود را برای به نتیجه رساندن مسائل پیرامون پرونده هسته‌ای انجام دادند، اما بار دیگر طرف غربی ثابت کرد که نه تنها غیر قابل اطمینان است که حتی غیر منطقی نیز هست.

اگرچه دو طرف مذاکره به برداشتن گام‌های اعتمادساز از سوی طرف مقابل تاکید داشتند اما کف مطالبات ایران با امتیازاتی که طرف غربی متصور بود اختلاف چشم‌گیری داشت؛ به‌گونه‌ای که  براساس گمانه‌‌زنی‌های رسانه‌ای، طرف غربی با نادیده گرفتن تحریم‌ها، حداکثر امتیازات خود را آزادی دارایی‌های بلوکه شده ایران می‌دانست و در مقابل خواستار تعلیق تمام فعالیت‌های هسته‌ای ایران بود، به عبارتی دیگر غربی‌ها با دادن امتیازی نسیه، مطالبه‌ای نقد را جستجو می‌کردند.

به هر حال این دور از مذاکرات که به لحاظ حساسیت و سطح مذاکره‌کنندگان، در نوع خود بدیع و بی‌سابقه، گرچه با خوش‌بینی طرفین و تلاش‌های بسیار "فرزندان انقلاب"  جهت حفظ حقوق حقه مردم ایران همراه بود، اما کارشکنی‌های برخی از طرف‌های اروپایی بویژه فرانسه
و فشارهای رژیم صهیونیستی به توافق نهایی و مطلوب نرسید.

باید منتظر ماند و دید که آیا ایران و 1+5 در دور بعدی مذاکرات، که حدود 10 روز آینده در ژنو دور میز مذاکره جمع می‌شوند، آیا به توافق نهایی خواهند رسید یا خیر.