دستاوردهای جهاد دانشگاهی در مبارزه با کرونا

به گزارش پایداری ملی به نقل از خبرگزاری فارس، با شیوع ویروس کرونا در کشور، جهاد دانشگاهی یکی از اولین مجموعه هایی بود که به سرعت برای تامین نیازهای کشور در مقابله با ویروس کرونا به حیطه های مختلف وارد شد.

در روزهای اول که هنوز بسیاری از مجموعه و واحدهای خصوصی و دولتی کشور در حال بررسی شرایط و نیاز سنجی برای ورود بودند، پژوهشگران جهاد دانشگاهی به سرعت دست به تولید مواد و ابزارهای مختلف زدند و از مواد ضدعفونی کننده گرفته تا گالن و لباس و کیت تشخیص کرونا را تولید کردند. اکنون حدود ۵ ماه از شیوع این ویروس جهان گیر در کشور می گذرد؛ سامانی نسبی در عرضه و تقاضاها ایجاد شده با اینکه هنوز کار بسیاری برای انجام دادن باقی است. 

درباره تجربه ۵ ماه مقابله با ویروس کرونا در مجموعه جهاد دانشگاهی کشور، دستاوردهای این آزمون سخت و برنامه های این مجموعه برای روزهای پیش رو در آستانه چهلمین سال تاسیس مجموعه جهاد دانشگاهی کشور با حمیدرضا طیبی رئیس این مجموعه به گفت وگو نشسته ایم.

آنچه در گفت وگو با حمیدرضا طیبی رئیس جهاد دانشگاهی کشور می خوانید:

*قرارداد انجام یک میلیون تست کرونا منعقد شد

*کیت تشخیص ویروس کرونا صادر کردیم

*ابداع روش تشخیص سریع تست ویروس کرونا در ۳۰ ثانیه

*از کارکرد دستگاه تشخیص کرونا در ۳۰ ثانیه و بدون کیت مطمئنیم

*مرحله دوم تزریق سلول های بنیادی مزانشیمی روی گروه ۲۰ نفره از بیماران کرونایی  

*جهاد دانشگاهی نتوانست به تولید واکسن ویروس کرونا ورود کند

*اقداماتی که برای مقابله با کرونا در جهاد کلید زده شد، با رسیدن به نقطه اشباع به دیگر بازیگران محول شد

*فرهنگ، بخش کمتر دیده شده کرونا

مجموعه جهاد دانشگاهی یکی از اولین مجموعه هایی بود که در کشور اقدام به ساخت کیت تشخیص کرونا در کشور کرد. این پروژه هم اکنون تا چه مرحله ای پیش رفته است؟

طیبی: قرار شد این کار در قالب یک شرکت دانش بنیان انجام شود و همچنین از امکاناتی که در اختیار شرکت های دانش بنیان هم قرار داده می شود به ویژه مسائل مالی هم استفاده کنیم که محصول کیت های تشخیص تست ویروس کرونای مجموعه جهاد دانشگاهی در مقیاسی وسیع تولید شود.

قبل از اینکه این کیت ها به قراردادی برای تولید برسد این محصول را برای تعدادی از آزمایشگاه های مجموعه جهاد دانشگاهی که تست های PCR را انجام می دادند استفاده می کردیم و همزمان روی ارتقای این کیت ها کار شد؛ زیرا گفته شده بود که براساس استانداردها و معیارهای سازمان بهداشت جهانی (WHO) کیت ها باید ۳ لوله ای باشند و سپس طبق استانداردها کیت ها ۲ لوله ای شدند و اکنون هم یک لوله ای شده اند. 

هفته پیش توافقی با وزارت بهداشت برای تولید حدود یک میلیون تست ویروس کرونا انجام شده و قرار شد که این کیت ها تولید شوند

هفته پیش توافقی با وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی برای تولید حدود یک میلیون تست ویروس کرونا انجام شده که تصور می کنم برای به دست آوردن تعداد کیت های تشخیص مورد نیاز در این قرارداد، باید عدد تست را بر عدد ۴ تقسیم کرد. عدد قرارداد مناسب است و قرار شد که این کیت ها تولید شوند.

 یکی از سوالاتی که درباره محصولات فناورانه و نوآورانه تولید داخل پرسیده می شود این است که آیا این محصولات علاوه بر مصرف داخلی، خارج از کشور هم امکان استفاده دارند؟ اصلا خارج از کشور قابل استفاده هستند؟ در این نمونه آیا کیت های شخیص ویروس کرونا را به خارج هم صادر کرده اید؟

طیبی: زمانی یک محصول می تواند به خوبی صادر شود که در کشور خود به صورت وسیع مورد استفاده قرار گرفته باشد.

طبیعی است که ما هم وقتی محصولی را از خارج از کشور خریداری می کنیم ابتدا می پرسیم که در کجا و چه مواردی مورد استفاده قرار می گیرد. در بحث کیت های تشخیص ویروس کرونا هم یکی از موضوعات و سوال هایی که طرح می شد این بود که آیا این کیت در کشور شما مورد استفاده قرار گرفته است؟ تاییدیه های آن مربوط به کجاست؟ به هر حال با همه این شرایط، به یکی ۲ تا از کشورهایی که با آنها ارتباط داریم کیت تشخیص ویروس کرونا صادر کرده ایم.

اخیرا خبری از تشخیص سریع تست ویروس کرونا در ۳۰ ثانیه منتشر شد. این پروژه در چه وضعیتی از نظر عملیاتی شدن قرار دارد؟

طیبی: پژوهشکده معتمد مجموعه جهاد دانشگاهی هم همکاری خوبی با آقای دکتر عبدالاحد و شرکت او درباره پروژه تشخیص سریع تست ویروس کرونا در ۳۰ ثانیه داشته است. خبر این پروژه هفته پیش در صدا و سیما اعلام شد. در این پروژه تیم دکتر صرامی از پژوهشکده معتمد مجموعه جهاد دانشگاهی با آقای دکتر عبدالاحد همکاری و مشارکت جدی در حوزه ویروس شناسی و تشخیص پزشکی داشته اند.

این  دستگاه RDSS نام گرفته و برای اولین بار با استفاده از فناوری نانو بایو الکتریک و از طریق رصد کردن سطح Ros مایعات مخاطی خلط، قادر به تشخیص عفونت به ویروس کرونا در کسری از دقیقه و بدون نیاز کیت و مواد مصرفی است. دستگاه روی ۶۰۰ بیمار و در ۴ بیمارستان به صورت موفق تست شده است. 

این کار بسیار ارزشمند است و در حال حاضر در انتظار تست دستگاه توسط وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و اخذ تاییدیه از این وزارتخانه هستند.

برخی ابداعات بسیار جدید مانند دستگاه تشخیص ویروس کرونا در ۳۰ ثانیه و بدون کیت، دستاوردهای پیشرفته و البته عجیبی هستند، نسبت به این نوع ابداعات سوال هایی مطرح می شود و برای مثال برخی از امکان عملیاتی شدن این محصولات می پرسند و سوال می کنند که آیا مشابه این محصولات در دیگر کشورها استفاده می شود و جنبه کاربردی دارد؟

طیبی: کارهایی که در مجموعه های علمی مانند مجموعه جهاد دانشگاهی انجام می شود، بر پایه های آزمایش های متعدد و دقیق علمی است. اگر ۱۰۰ درصد از عملکرد این محصولات مطمئن نباشیم، محصول را برای تست و تایید به وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی نمی فرستیم. برای مثال در بحث تولید کیت های تست و تشخیص ویروس کرونا، کیت ها ۱۰۰ ها بار داخل مجموعه جهاد دانشگاهی آزمایش شدند و پس از حصول اطمینان از کارکرد صحیح محصول، نمونه ها برای تست و تایید به وزارت بهداشت ارسال شده است.

اگر ۱۰۰ درصد از عملکرد محصولات مطمئن نبودیم، محصول را برای تست و تایید به وزارت بهداشت نمی فرستادیم

این شرایط و الزامات درباره همه تجیهزات و در همه حوزه های علمی صادق است. در همه حوزه های مختلف علمی و فنی مهندسی زمانی یک تجهیز برای تست و تایید به مراجعه ذیصلاح ارسال می شود که سازنده همه تست های استاندارد لازم را روی محصول تولیدی خود انجام داده باشد و از صحت علمکرد آن مطمئن باشد. در آن زمان سازنده با ارسال نمونه برای تست و تایید، فقط منتظر تایید نهایی از مراجع ذیصلاح است. این محصول هم در حال حاضر در انتظار مجوز وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی است که ان شالله بتوانند مجوز تایید را اخذ کنند. تا جایی که اطلاع دارم هم جلسات خوبی بین پژوهشکده معتمد جهاد دانشگاهی و شرکت سازنده محصول و وزارت بهداشت برگزار شده و امیدواریم ان شاالله این دستگاه به نتیجه برسد. 

پژوهشگاه رویان جهاد دانشگاهی پروژه ای را برای استفاده از سلول های بنیادی در درمان بخشی از اثرات ویروس کرونا بر بیماران به ویژه آسیب های ریوی کلید زده بود. این پژوهش در فاز اول بالینی موفق بود و وارد فاز ۲ بالینی شد. این تحقیقات به کجا رسید؟

مراحل دوم آزمایش سلول های مزانشیمی روی گروه های ۲۰ نفره بیماران کرونایی آغاز شده است. به این گروه از بیماران سلول های بنیادی مزانشیمی تزریق می شود و محققان پژوهشگاه رویان امیدوار هستند بتوانند بافت های آسیب دیده ریه را ترمیم کنند

طیبی: پژوهشگاه رویان جهاد دانشگاهی پروژه ای را برای استفاده از سلول های مزانشیمی برای ترمیم بافت های آسیب دیده ریه را با بیمارستان شریعتی، بیمارستان مسیح دانشوری و بیمارستان هاجر آغاز کرد. تست های اولیه روی یک تعدادی از بیماران مبتلا به ویروس کرونا انجام شد و مراحل دوم روی گروه های ۲۰ نفره بیماران آغاز شده است. به این گروه هم از بیماران سلول های بنیادی مزانشیمی تزریق می شود و محققان پژوهشگاه رویان جهاد دانشگاهی امیدوار هستند که از طریق سلول های بنیادی بتوانند بافت های آسیب دیده ریه را ترمیم کنند. ان شاالله زمانی که این مرحله از تحقیقات به نتیجه نهایی رسید می توان خروجی کار را اعلام کرد.

محققان پژوهشگاه رویان از اعلام نتایج تحقیقات تا پیش از نهایی شدن پرهیز می کنند. آنان به درستی می گویند که نتایج باید با پست سر گذاشتن روش های علمی لازم، نهایی شوند و سپس به مردم اعلام شود. زیرا اخبار تحقیقات این چنینی، انتظاراتی را در جامعه ایجاد می کند که اگر نهایی شده و واقعی نباشد صحیح نیست. اخلاقی و علمی نیست که کاری که به نتیجه نهایی نرسیده را به صورت قطعی به مردم اعلام کنیم. زیرا مردم این اخبار را می شوند و حتی برای درمان مراجعه می کنند و اگر واقعی نباشد آثار منفی در جامعه دارد.

حتی برخی مردم که گرفتار شده اند عجله دارند و اعلام می کنند که حاضرند برای آزمایش نمونه باشند و خطرش را هم می پذیرند اما این موارد پیچیدگی های حقوقی دارد و فقط زمانی اجازه استفاده از یک روش روی بیماری صادر می شود که بی خطر نبودن روش و دارو تایید شود و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی هم روش و دارو را تایید کند. در این مسیر هم تمامی گزارش ها و اقدامات به صورت مستند و فایل شده به وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی ارائه‌ می شود و وزارت بهداشت براساس همین مدارک قضاوت می کند.

مجموعه جهاد دانشگاهی با توجه به سابقه قبلی در زمینه فعالیت روی واکسن، برای ورود به تولید واکسن کرونا هم به شرط تامین اعتبارات لازم اعلام آمادگی کرده بود. تولید واکسن ویروس کرونا در جهاد دانشگاهی به کجا رسید؟

طیبی: در زمینه تولید واکسن ویروس کرونا هم اعلام آمادگی کرده بودیم اما منابع مالی برای این پروژه تامین نشد و در جهاد دانشگاهی هم منابع لازم برای این کار را نداشتیم؛ در نتیجه این پروژه متوقف شد؛ یا بهتر بگویم اصلا کاری درباره تولید واکسن ویروس کرونا در مجموعه جهاد دانشگاهی انجام نشد.   

 مجموعه جهاد دانشگاهی یکی از اولین مجموعه هایی بود که با شیوع ویروس کرونا در کشور به عرصه های مختلف برای تامین نیازهای کشور ورود کرد؛ به طوری که هنوز بسیاری از مجموعه ها در حال نیاز سنجی و در تدارک برای آغاز فعالیت های موردنیاز بودند، جهاد دانشگاهی با پویایی و چابکی کارهای بسیاری را جلو انداخت؛ اکنون که حدود ۵ ماه از این شرایط در کشور می گذرد و وضعیت تقاضا و نیازها تا حدی به سامان رسیده، آیا در روش ها و برنامه های جهاد دانشگاهی هم تغییری ایجاد شده است؟

طیبی: در همان روزهای ابتدایی به پژوهشکده توسعه صنایع شیمیایی ایران جهاد دانشگاهی اعلام کردیم که روی تولید مواد ضدعفونی کار کنند که همین کار را هم کردند و علاوه بر اینکه این مواد داخل کشور مورد استفاده قرار گرفت به دوستان و همسایه ها هم داده شد. اکنون واحدهای مختلفی در این زمینه مشغول شده اند و در میدان حضور دارند.

جهاد دانشگاهی امیرکبیر که در زمینه نساجی فعالیت می کند، تولید گان و لباس های کادر پزشکی برای مقابله با کرونا را آغاز کرد. با ورود بخش های دیگر به تولید گان و رفع نیاز کشور، دیگر تولید گان در جهاد دانشگاهی ضروری نبود و به کارهای فناورانه و نوآورانه بازگشتیم

همچنین از ابتدای شیوع ویروس کرونا در کشور، همکاران ما در جهاد دانشگاهی واحد امیرکبیر که در زمینه نساجی فعالیت می کند کار روی گان و لباس های کادر پزشکی را آغاز کردند. اما این اواخر به آنان گفته شد که با توجه به اینکه در حال حاضر گان و لوازم این چنینی به میزان کافی در کشور تولید می شود و بخش های متعدد دیگری هم به حیطه تولید گان وارد شده اند، بنابراین دیگر تولید این محصول برای جهاد دانشگاهی ضروری نیست و بهتر است دوباره به کارهای فناورانه و نوآورانه که اهداف اصلی مجموعه جهاد دانشگاهی هستند و کارهای مهم و ضروری برای کشور به شمار می روند، بپردازیم.

در هنگام شیوع ویروس کرونا در کشور، شاید بخشی که کمتر از دیگر بخش ها مورد توجه قرار گرفت، موضوعات فرهنگی و اجتماعی ناشی از شیوع ویروس کرونا بود. در زمینه فرهنگ چه اقداماتی در مجموعه جهاد دانشگاهی انجام شد؟

طیبی: در حوزه فرهنگی هم درباره ویروس کرونا در کشور کار کردیم. در زمان شیوع ویروس کرونا در کشور، بخش فرهنگی جهاد دانشگاهی هم در کنار سایر بخش های پژوهشی و آموزشی، به طور تمام قد در بحث فرهنگ سازی وارد میدان مقابله با کرونا شد. برای مثال خبرگزاری های ایسنا و ایکنا که زیرمجموعه بخش فرهنگی جهاد دانشگاهی هستند در بحث خبررسانی کرونا و اطلاع رسانی درباره اقدامات انجام شده در این باره به خوبی فعالیت کردند.

در زمان شیوع کرونا، بخش فرهنگی جهاد دانشگاهی در کنار بخش های پژوهشی و آموزشی، تمام قد در بحث فرهنگ سازی به مقابله با کرونا وارد شد

همچنین از دیگر اقدامات فرهنگی مجموعه جهاد دانشگاهی این بود که برخی از واحدهای جهاد دانشگاهی به بحث بازی های رایانه ای ورود کردند. برای مثال جهاد دانشگاهی واحد دانشگاه صنعتی شریف اقداماتی را در بحث بازی های رایانه ای انجام داد. مجموعه جهاد دانشگاهی این موارد و موارد دیگری از این دست را در حیطه مسئولیت های اجتماعی خود انجام داده است.