"زمین" سیستم عامل ملی با طعم لینوکس خارجی

هنگامی که نام این سیستم عامل را در اینترنت جست‌وجو می‌کنید، با نسخه‌های آزمایشی آن مواجه خواهید شد که تاکنون به نظر می‌رسد چندان هم نتوانسته کاربران داخلی را از خود راضی نگه دارد.

هسته‌ی "زمین"، متعلق به سیستم عامل متن باز لینوکس بوده که طراحی آن بوسیله تیم‌های خارجی صورت گرفته است. درحقیقت هسته یک سیستم عامل به پایینی‌ترین سطح نرم‌افزاری آن اطلاق می‌شود که وظیفه اصلیش ایجاد یک پل یا ارتباط بین سخت‌افزار و نرم‌افزار کامپیوتر است. البته استفاده از چنین هسته‌هایی که کاربر می‌تواند در کد آن تغییر بوجود آورد امنیت سیستم عامل را افزایش خواهد داد اما این به معنای نفوذ ناپذیری سیستم عامل توسط چه در خارج و یا داخل کشور نخواهد بود.

سال 89 بود که رییس سازمان پدافند غیرعامل کشور در نشست خبری تشریح برنامه‌های این سازمان در هفته دفاع مقدس عنوان کرد: نسخه ابتدایی سیستم عامل ملی را تولید کرده‌ایم و دستگاه‌های امنیتی و خودمان آن را کنترل می‌کنیم و مشاهده شد که در برابر تهدیدات موجود کاملا پاسخ می‌دهد. لازم است دستگاه‌هایی مثل وزارت صنایع بیایند و روی آن سرمایه‌گذاری کنند و آن را به تولید انبوه برسانند ما در این زمینه با وزارت دفاع، ‌وزارت صنایع، وزارت فناوری اطلاعات و ارتباطات هماهنگی کرده‌ایم که این موضوع را به تولید انبوه برسانیم که در این زمینه موفق نبوده‌ایم.

رییس سازمان پدافند غیرعامل کشور ادامه داد: وزارت صنایع باید جهت رسیدن به تولید انبوه کمک کند که در حال حاضر جزو نیازهای ضروری ماست. ما امروز با تهدیدات سایبری برای مثال در نمونه‌ای از حمله سایبری کارشناسان ما با بررسی، متوجه این امر شدند که از باگ‌های امنیتی ویندوز جهت نفوذ استفاده شده است. این موضوع مانند این است که شما خانه‌ای دارید و تمام درهای آن را قفل زده‌اید و ایمن کرده‌اید ولی کسی که خانه را ساخته است. درهایی برای آن گذاشته که هر موقع لازم شد از آن برای ورود به خانه استفاده کند، در حقیقت باگ‌های ویندوز همین اجازه را به عناصر بیرونی خواهد داد چون خود آن‌ها این سیستم عامل را تولید کرده‌اند و می‌دانند این باگ‌ها کجا است. به نظر من سیستم عاملی ملی ضرورت بسیاری دارد و حال که ما به این دانش رسیده‌ایم و نسخه اولیه آن را تولید کردیم وظیفه دستگاه‌های اجرایی است که آن را به تولید انبوه برسانند.

بعد از گذشت دو سال در سال 91 نسخه اولیه سیستم عامل ملی با نام زمین آماده بهره‌برداری شد. درحقیقت زمین نام طرحی است که در پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات ایران و با هدف کمک به توسعه فناوری سیستم‌ عامل در کشور در حال انجام است.

مدیر پروژه سیستم عامل زمین در این باره اظهار کرد: یکی از اصلی‌ترین محصولات این طرح، سیستم‌عامل سرور زمین است که با حمایت سازمان فناوری اطلاعات ایران از اواخر بهار ۹۰ آغاز شده و اواخر بهار ۹۱، اولین دستاوردهای خود را عرضه کرد. در طرح زمین مدیریت پژوهش و تجاری‌سازی با اتکا به توان پژوهشی پژوهشگاه ICT انجام شده و برای تولید و پشتیبانی از محصول، تماما از بخش خصوصی کمک گرفته شده ادامه خواهد داشت.

کشتکاری تاکید کرد: در حال حاضر در طرح زمین نسخه اول و بتای محصول سیستم‌عامل سرور در قالب راهکار مجازی‌سازی، عرضه عمومی شده و در کنار این محصول، زیرساخت‌هایی جهت توسعه سریع نرم‌افزارهای کاربردی و سیستمی‌ مبتنی بر زمین نیز تولید شده و امیدواریم تا پایان سال بخش‌های تکمیلی این پروژه نیز راه‌اندازی شده و کاربران بتوانند از این محصول با اطمینان بیشتر استفاده کنند.

زمین یک راهکار مجازی‌سازی مبتنی بر هسته سیستم‌عامل لینوکس و چندین بسته‌ نرم‌افزاری متن‌باز شناخته شده است و راهکار مجازی‌سازی بدین معنا است که می‌توان یک سخت‌افزار را در اختیار چندین سیستم‌عامل قرار داد و اصطلاحا از یک ماشین واقعی چندین ماشین مجازی ایجاد کرد. بر این اساس زمین یک سیستم‌عامل است، اما فقط سیستم‌عامل نیست، بلکه ارائه‌دهنده امکانات مجازی‌سازی است و به کاربردهای سمت سرور و مراکز داده اختصاص دارد و لذا مخاطب آن کاربران با نیازهای معمول و خانگی نیستند.

اما از این جهت زمین با سیستم‌های عامل‌ متعارف مثل ویندوزهای کامپیوترهای خانگی تفاوتهای عمده‌ای دارد. در این سیستم‌عامل تاکید بر ارائه سرویس‌های نرم‌افزاری مبتنی بر شبکه، با کیفیت و کارایی مناسب است.

کشتکاری در پاسخ به ارتباط و نقش این سیستم عامل در شبکه ملی اطلاعات اظهار کرد: قطعا مهمترین بخش شبکه ملی اطلاعات برقراری خدمات نرم‌افزاری و محتوایی بومی است و زیرساخت فیزیکی آن از اهمیت کمتری برخوردار است، در این راستا اولین نیاز این شبکه سیستم‌عامل‌ و به ویژه نسخه سرور آن خواهد بود. امیدواریم مسوولان این شبکه هم بتوانند با اعتماد کامل از راهکار مجازی‌سازی زمین استفاده کنند.

وی افق پیشرفت این سیستم عامل را اینگونه بیان کرد که طرح زمین هنوز در ابتدای راه خود قرار دارد و با توجه به روند اتفاقات حوزه فناوری اطلاعات در دنیا و شرایط داخلی کشور لازم است که مرتبا خود را به‌روز کند. در دنیای فناوری اطلاعات ابعاد تجاری محصولات و خدمات زیرساختی و پایه‌ای بسیار پیچیده و ظریف است و با انواع دیگر متفاوت است.

به گفته کارشناسان متاسفانه نه متخصصان داخلی تجربه خوبی در این مدل‌های تجاری دارند و نه مشتریان از دانش کافی در این حوزه برخوردار هستند و لذا هدف اصلی پژوهشگاه ICT در طرح زمین، تقویت و تشویق بخش خصوصی و دانشگاهی در جهت حل صحیح این نیاز واقعی کشور است حال نسخه پنجم این سیستم عامل روی درگاه http://xamin.ir قرار گرفته تا کاربران آن را برای تست و بصورت آزمایشی امتحان کنند.

در این بین ممکن است سوالی این ذهن را به خود درگیر که چگونه فارسی کردن سیستم عاملی هسته اصلی آن، محیط گرافیکی و بسیاری از نرم افزارها و کدهایش در غرب و در کشورهای مختلف طراحی و پیاده‌سازی شده، قرار است نقش سیستم‌عامل ملی را بازی کند و این عنوان را به خود اختصاص دهد؟ در حالی که چنین عنوانی تنها برگزیده سیستم عاملی است که اکثر کدها و نرم افزاری وابسته به آن در داخل کشور نوشته شده باشد.

در هر حال به نظر می‌رسد "زمین" طرحی باشد که در مرحله آزمون و خطاست و باید منتظر ارائه نسخه نهایی آن بصورت رسمی باشیم تا واکنش کارشناسان نسبت به این سیستم عامل را ببینیم.