شب عرفه از لیالی متبرکه و شب مناجات با قاضی‌‌الحاجات است

حجت‌الاسلام محمدنقی مجتهدی تبریزی از استادان حوزه علمیه قم به مناسبت روز عرفه که فضیلت و جایگاه ویژه‌ای دارد، گفت: شب عرفه از لیالی متبرکه و شب مناجات با قاضی‌‌الحاجات است و توبه در آن مقبول و دعا در آن شب، مستجاب است و هر که این شب را به عبادت به سر برد، اجر و پاداش 70 سال عبادت را دارد.

روز عرفه، عید است

مجتهدی در رابطه با روز عرفه گفت: روز عرفه از اعیاد بزرگ است هر چند به اسم عید، نامگذاری نشده و روزی است که حق تعالی بندگانش را به عبادت و اطاعت فرا خوانده و جود و احسان خود را برایشان گسترانیده و وعده به آمرزش گناهان و پوشانیدن عیب‌هایشان داده است.

جایگاه عرفه در کلام معصومین(ع)

استاد حوزه علمیه قم به جایگاه بلند روز عرفه در روایات معصومین اشاره کرد و گفت: امام صادق(ع) می‌‌فرماید: «مَن لَم یُغفَر لَهُ فی شهرِ رمضانَ لَم یُغفَر لَهُ إلی مِثلِهِ مِن قابِلٍ الّا أن یَشهَدَ عَرَفَةَ؛ کسى که در ماه رمضان آمرزیده نشود، تا رمضان آینده آمرزیده نشود، مگر آن که در عرفه حاضر شود.»

مجتهدی با اشاره به اینکه از این روایت دو مطلب استنباط می‌شود، اظهار داشت: اول، عظمت ماه مبارک رمضان از این جهت که ماه مغفرت، ماه رحمت و ماه برائت از آتش جهنم است و دوم عظمت روز عرفه است به گونه‌ای که اگر کسی در ماه رمضان مورد مغفرت قرار نگرفت عرفه را درک کند و از روز عرفه غفلت نکند.

وی ادامه داد: امام صادق(ع) می‌فرماید: «تَخَیَّرْ لِنَفْسِکَ مِنَ الدُّعاءِ ما اَحْبَبْتَ وَاجْتَهِدْ فَاِنَّهُ (یَوْمَ عَرَفَةَ) یَوْمُ دُعاءٍ وَ مَسْأَلَةٍ؛ هر دعایی که دوست‌‌داری برای خود بخوان و در دعا کردن بکوش که آن روز (روز عرفه) روز دعا و درخواست است.»

استاد جامعة المصطفی العالمیه گفت: عرفه روز بخشش است. ابن فهد حلّی در عدّة الداعی روایتی به این شرح برای روز عرفه نقل نموده است؛ «وَ فِی الْخَبَرِ اَنَّ اللّهَ سُبْحانَهُ وَ تَعالی یَقُولُ لِلْمَلائِکَةِ فِی ذلِکَ الْیَوْمِ یا مَلائِکَتِی اَلا تَرَوْنَ اِلی عِبادِی وَ اِمائِی جاؤُا مِنْ اَطْرافِ الْبِلادِ شُعْثاءً غَبْراءً اَتَدْرُونَ ما یَسْئَلُونَ فَیَقُولُونَ رَبَّنا اِنَّهُمْ یَسْئَلُونَکَ الْمَغْفِرَةَ فَیَقُولُ اشْهَدُوا اِنِّی قَدْ غَفَرْتُ لَهُمْ؛ در روایت آمده که خدای سبحان به ملائکه در این روز می‌‌فرماید: ای فرشتگان من، آیا نمی‌‌بینید بندگان و کنیزان مرا که ژولیده و غبارآلود از اطراف شهرها آمده‌‌اند؟ و آیا می‌‌دانید آنها چه درخواستی دارند؟ ملائکه می‌‌گویند: پروردگار ما، آنها مغفرت می‌‌خواهند. خداوند می‌‌فرماید: شاهد باشید که من آنها را بخشیدم.»

مجتهدی گفت: امام زین‌العابدین (ع) در روز عرفه جمعی را مشاهده کردند که دست نیاز به سوی مردم دراز کرده و کمک می‌‌خواستند. حضرت خطاب به آنها فرمود: وای بر شما آیا در این روز از غیر خدا حاجات می‌طلبید در حالی که در این روز امید می‌‌رود که فضل خداوند حتی شامل بچه‌هایی شود که در شکم مادران هستند و امید می‌‌رود که آنها سعادت‌‌مند شوند.

اعمال روز و شب عرفه

حجت‌الاسلام مجتهدی تبریزی در ادامه به بیان برخی از اعمال مهم این روز پرداخت و گفت: اولین عمل، غسل است که مستحب بوده قبل از زوال (ظهر شرعی) انجام شود و دومین عمل که مستحب است انجام شود این است که بعد از نماز عصر و پیش از آن که مشغول به خواندن دعاهاى عرفه شود در زیر آسمان دو رکعت نماز بجا آورد و نزد حق تعالى به گناهان خود اعتراف و اقرار کند تا به ثواب عرفات رستگار شود و گناهانش آمرزیده شود.

وی ادامه داد: مستحب سوم، روزه است. روزه در این روز ثواب بسیاری دارد و در عین حال فرموده‌اند اگر روزه گرفتن باعث شود که ضعیف بشود و ضعف او باعث شود که انسان نتواند به دعا برسد و با حضور قلب، دعا بخواند روزه نگیرد. در این روز، دعا ثوابش از روزه برتر است.

این استاد حوزه علمیه، به زیارت سیدالشهدا (ع) اشاره کرد و گفت: در زاد المعاد علامه مجلسی آمده است که یکی از مستحبات، زیارت سید الشهدا (ع) است و اگر کسى توفیق یابد که در این روز در تحت قبه مقدسه آن حضرت باشد ثوابش کمتر از کسى که در عرفات است نیست بلکه ثواب آنها که در کربلا هستند از آنها که در عرفات هستند بالاتر است.

استاد جامعة المصطفی العالمیه تاکید کرد: کسانی که امکان مشرف شدن ندارند می‌توانند از دور زیارت امام حسین (ع) را بخوانند.

مجتهدی افزود: یکی دیگر از مهمترین اعمال در این روز، دعا برای برادران مؤمن است، چه زنده باشند و چه از دنیا رفته باشند. همچنین از بهترین دعاها در این روز دعای 47 امام زین‌العابدین (ع) در صحیفه سجادیه و دعای عرفه سید الشهداست.