معماری شبکه راه‌های روستایی باید به گونه‌ای اصلاح شود که پدافند غیرعامل را نیز تحت پوشش قرار دهند.

در این گزارش آمده است: قانون برنامه پنجم توسعه (بند «ط» ماده (194) و ماده (232)) بر توسعه شبکه راه‌های روستایی تاکید کرده است. برآوردهای این مطالعه در خصوص زمان مورد نیاز به منظور ایجاد راه مناسب برای روستاهای بالای 20 خانوار نشان داد که تحقق برنامه اعلامی وزارت راه و شهرسازی با فرض اینکه اعتبارات راه روستایی، سالیانه متناسب با تورم، رشد پیدا کند و یک ریال از اعتبارات راه نیز صرف تکالیف برنامه پنجم در رابطه با ایمن‌سازی و نگهداری راه روستایی و توسعه حمل و نقل بار و مسافر روستایی نشود، در یک سناریو 23 سال و در سناریوی دیگر، 30 سال طول خواهد کشید. در سیاست‌گذاری و اجرای راه‌های روستایی کشور باید به طور اصولی و منطقی مشخص کرد که برای هر بار ترافیکی چه نوع جاده ای مناسب است.

این گزارش می‌افزاید: باتوجه به تاثیر بودجه‌های عمرانی روستایی دولت بر کاهش فقر روستایی و بهبود عدالت، توسعه راه‌های روستایی و اعطای اعتبارات متناسب به این امر ضروری است. هر چند باید اعلام کرد اتخاذ رویکرد متمرکز و غیر مشارکتی و پرهزینه و غیرضرور برای توسعه راه‌های روستایی، از کارآیی لازم برخوردار نیست. در حال حاضر رویکردهای هزینه‌ای اثربخش‌تر و کارآمدی‌تر برای توسعه زیرساخت‌های حمل و نقل روستایی به کار گرفته می‌شود که در این گزارش مطرح شده‌اند. علاوه بر این بررسی‌ها نشان دادند اعتبارات راه روستایی در قوانین بودجه سنواتی کشور از دو نظر ابهام دارند. اول اینکه عنوانی که برای آنها انتخاب شده است، تمامی تکالیف قانونی در خصوص راه روستایی را پوشش نمی‌دهد و دیگر آن که مشخص نیست با این اعتبارات، دستگاه مربوطه چند کیلومتر راه روستایی باید احداث یا مثلا چند کیلومتر راه شوسه را به راه آسفالته تبدیل کند.

مرکز پژوهش‌ها سپس پیشنهادهایی را به منظور بهبود وضعیت راه‌های روستایی کشورمان ارائه داده که در ادامه به برخی از آنها اشاره می‌شود:

1- معماری شبکه راه‌های روستایی باید به گونه‌ای اصلاح شود که راه‌های روستایی، کارکرد چندگانه داشته باشند و در عین حالی که مشکل دسترسی روستاییان به نقاط جغرافیایی دیگر را برطرف می‌کنند، رونق گردشگری، دستیابی به معادن، تسهیل در حمل بار، پدافند غیرعامل و ... را نیز تحت پوشش قرار دهند.

2- برنامه‌ریزی باید به گونه‌ای باشد که سرمایه‌گذاری در راه‌های روستایی، بازده بالایی ایجاد کرده و حتی بخشی از هزینه‌های سرمایه گذاری از این طریق مرتفع شود. طراحی برنامه مناسب برای رشد ارزش افزوده حاصل از راه‌های روستایی، نیازمند همکاری بین بخشی و اجرای برنامه‌هایی است که از ظرفیت راه‌های روستایی برای فعالیت‌های اقتصادی، استفاده بیشتر و بهتری به عمل آید. این امر در گرو توسعه صنایع تبدیلی و تکمیلی (کشاورزی)، توسعه گردشگری روستایی، ایجاد متل و امکانات استراحت‌گاهی متناسب در کنار جاده‌ها، ایجاد امکان فروش مستقیم و مناسب محصولات و فرآورده‌های کشاورزی در کنار جاده‌های پرتردد و مواردی از این قبیل است.

3- دستگاه‌های مرتبط مانند وزارت جهاد کشاورزی، سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری و وزارت صنعت، معدن و تجارت باید روستاهای دارای کارکرد تولیدی و خدماتی خاص را تا یک بازه زمانی مشخص، به وزارت راه و شهرسازی اعلام کنند و این وزارتخانه، روستاهای مذکور را در اولویت کاری خود قرار دهد. همچنین در سطوح شهرستانی یا استانی باید سازوکار نهادینه‌ای مانند شورا یا کمیته راهبری راه‌های روستایی، متشکل از نمایندگان دستگاه‌های مربوطه شکل گیرد تا جامع نگری و نگاه چند کارکردی در برنامه ریزی راه‌های روستایی تضمین شود.