به‌رغم برخی پیشرفت‌ها، چالش‌های بزرگی در برابر ایران و آمریکا باقی است

روزنامه نیویورک‌تایمز در مطلبی درباره مشکلات پیش‌روی روابط ایران و آمریکا نوشت: حسن روحانی، رئیس جمهور ایران در طول سفر خود به نیویورک به صدها سئوال پاسخ داد و حتی هنگامی که داشت این شهر را ترک می‌کرد، باراک اوباما، رئیس جمهور آمریکا با او تماس گرفت. اما برای دیپلمات‌های آمریکایی و مقامات اطلاعاتی که مذاکرات با ایران را هدایت خواهند کرد، یک سئوال که واقعا حائز اهمیت است، بی‌پاسخ مانده.

این روزنامه آمریکایی در ادامه نوشت: در میان نگرانی‌های مهمی که آقای اوباما اظهار داشت، دو کشور باید مورد بررسی قرار دهند، این مورد وجود داشت که آیا مقامات ایرانی واقعا مایلند بخش عظیمی از زیرساخت‌های اتمیِ چند میلیارد دلاری خود را به عنوان بخشی از هزینه کاهش تحریم‌هایی که زندگی روزانه آنها را مختل کرده، رها کنند.

بر اساس این گزارش، در واشنگتن و تهران، سیاست‌های داخلی برای رسیدن به توافق، شاید به اندازه انجام مذاکرات آتی در ژنو دشوار باشد. همانطور که گری سیمور، مشاور هسته‌ای سابق اوباما گفته، آنچه هزینه کاهش تحریم‌های فلج‌کننده خواهد بود، سپاه پاسداران و هزاران دانشمند، مهندس و کارگر در سراسر ایران را با شوک بزرگی روبرو خواهد کرد، چراکه در این فهرست، منحل کردن راکتور آب سنگین اراک که در شرف پایان است و نیز توقف و تخریب تاسیسات زیرزمینی فردو قرار دارد.

به نوشته این روزنامه،‌ علاوه بر این، انتخابات میان‌دوره‌ای کنگره نزدیک است و اعضا این نهاد که تحریم‌های فزاینده‌ای را علیه ایران اعمال کرده‌اند، در رای‌گیری برای پایان دادن به فشار بر اقتصاد ایران مردد خواهند شد. در این مورد، زمان‌بندی همه چیز خواهد بود. بدون نقض جدی تحریم‌ها، ایرانی‌ها مایل به عقب‌نشینی از پیشرفت‌های هسته‌ای خود نخواهد بود. بر عکس این موضوع نیز صادق است.

در این مطلب آمده: یکی از مقامات ارشدی که روحانی را در این سفر همراهی می‌کرد از یک خبرنگار سئوال کرد، «اگر ما فضای مناسب را فراهم سازیم، آیا اوباما قادر خواهد بود به کنگره بگوید تحریم‌ها را لغو کند؟»

نیویورک‌تایمز در بخش دیگری از گزارش خود نوشت: احتمالا تماس تلفنی روز جمعه اوباما با رئیس جمهور ایران، باعث کاهش بی‌اعتمادی شود و حداقل مانع شعار «مرگ بر آمریکا» در مراسم‌های سالانه مهم در ایران شود و تصمیم 12 سال پیش جرج بوش، رئیس جمهور اسبق آمریکا برای قرار دادن ایران در محور شرارت را به حالت تعلیق در‌آورد.

به نوشته این روزنامه آمریکایی، در میان مواردی که باید احتیاط به خرج داد، کلمه‌ای است که آقای روحانی بسیار تکرار کرد؛ «شفافیت». او پیشنهاد داد بعد از سال‌ها طفره‌ رفتن از بسیاری مسائل و همکاری درباره سایر موضوعات، او اکنون آماده است به کشورهای خارجی اجازه دهد به اندازه کافی شاهد فعالیت‌های ایران باشند تا آنها خود متقاعد شوند اهداف ایران صلح‌آمیز است.

طبق این گزارش، برخی مقامات آمریکایی و ایرانی می‌گویند، سئوالات اساسی این است که چه چیزی مذاکرات را دشوار می‌سازد. رابرت اینهورن، یکی از استراتژیست‌های سابق وزارت خارجه آمریکا که اکنون در موسسه بروکینگز فعالیت می‌کند، در این باره گفت: افراد می‌گویند شفافیت کافی نیست. این کافی نیست که فعالیت‌های پیشرفته ایران را مشاهده کنیم؛ جایی که دوربین‌های بسیار آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در آنها قرار دارند. وی افزود:‌ نظارت می‌تواند به یکباره پایان یابد و زمانی که یک برنامه پیشرفته داشته باشید، اوج گرفتن آن می‌تواند سریع اتفاق بیافتد.

نیویورک‌تایمز ادامه داد: دولت اوباما قبلا مشاهده کرده که اگر بازرسان اخراج شوند، چه رخ می‌دهد. کره شمالی راکتور خود را مجددا راه‌اندازی کرد؛ راکتوری که در چند روز پایانی دولت بوش، آن را تعطیل کرده بود. بنابراین مسئله این نیست که ایرانی‌ها وادار به نابود کردن 18 هزار سانتریفیوژ خود شوند بلکه موضوع این است که ایران در آینده چه سانتریفیوژهایی می‌تواند بسازد.

در بخش دیگری از این مطلب آمده: راکتور آب سنگین اراک نیز که ساخت آن رو به پایان است، به ضرورت هر گونه مذاکره افزوده است. اسرائیل به طور شفاف اعلام کرده آغاز به کار این راکتور را تحمل نخواهد کرد. اسرائیل تاکنون دو راکتور از این نوع را پیش از تکمیل تخریب کرده است؛ یکی در عراق در سال 1981 و دیگری در سوریه در سال 2007. کارشناسان می‌گویند، حمله به این راکتور پس از سوخت‌گیری، فاجعه به بار خواهد آورد چراکه سوخت رادیواکتیو در محیط رها می‌شود.

نیویورک‌تایمز در ادامه افزود: اکنون سخت‌ترین سئوال این است که آیا ایران به بازرسان بین‌المللی اجازه می‌دهد با مردی گفت‌وگو کنند که سازمان سیا و غرب می‌گویند بسیار نگران فعالیت های او در حوزه هسته‌ای هستند یعنی محسن فخری‌زاده. برای اوباما سئوال این است که آیا به آینده نگاه کند و به توقف تولید مواد هسته‌ای در ایران امیدوار باشد یا بر تفتیش جزئیات فعالیت‌های هسته‌ای گذشته ایران پافشاری کند.