ویژه‌نامه تحلیلی تبیینی عماد
۰۱ دی ۱۴۰۳ - ۱۷:۴۲
اندیشمندان بین المللی با بیان اینکه ترور سردار سلیمانی نقض حقوق بین الملل است، تأکید کردند: ایران قطعا به این اقدام تروریستی پاسخ می دهد.
به گزارش پایداری ملی به نقل از خبرگزاری مهر، حدود ساعت ۱ بامداد روز جمعه دو خودرو که شهیدان سلیمانی و ابو مهدی المهندس را از فرودگاه بغداد به شهر بغداد انتقال می‌دادند مورد اصابت حمله موشکی قرار گرفتند و همه سرنشینان که ۱۰ نفر بودند از جمله همراهان و محافظان شهید المهندس و شهید سلیمانی بودند تماماً به شهادت رسیدند.
این جنایت ایالات متحده آمریکا واکنش‌های فراوانی را به دنبال داشت. رهبر معظم انقلاب اسلامی با صدور پیامی تأکید کردند: «سردار بزرگ و پرافتخار اسلام آسمانی شد. دیشب ارواح طیبه‌ی شهیدان، روح مطهر قاسم سلیمانی را در آغوش گرفتند. سال‌ها مجاهدت مخلصانه و شجاعانه در میدان‌های مبارزه با شیاطین و اشرار عالم، و سال‌ها آرزوی شهادت در راه خدا، سرانجام سلیمانی عزیز را به این مقام والا رسانید و خون پاک او به دست شقی‌ترین آحاد بشر بر زمین ریخت. این شهادت بزرگ را به پیشگاه حضرت بقیة‌الله‌ارواحنافداه و به روح مطهر خود او تبریک و به ملت ایران تسلیت عرض می‌کنم».
ایشان همچنین در پیام خود آورده‌اند: «شهادت پاداش تلاش بی‌وقفه‌ی او در همه‌ی این سالیان بود، با رفتن او به حول و قوه‌ی الهی کار او و راه او متوقف و بسته نخواهد شد، ولی انتقام سختی در انتظار جنایتکارانی است که دست پلید خود را به خون او و دیگر شهدای حادثه‌ی دیشب آلودند».
درهمین ارتباط، خبرگزاری مهر گفتگویی را با اندیشمندان مطرح جهان ازجمله «جوزف نای» معاون وزیر دفاع پیشین آمریکا، «نادر انتصار» رئیس دانشکده علوم سیاسی آمریکا، «پل پیلار» عضو شورای اطلاعات ملی آمریکا، «شیرین هانتر» استاد دانشگاه جورج تاون آمریکا و «ماجد غماس» نماینده مجلس اعلای اسلامی عراق، انجام داده است.
«جوزف نای»، مبدع نظریه قدرت نرم و استاد دانشکده علوم سیاسی دانشگاه هاروارد و محقق برجسته روابط بین‌الملل است. نای پیش از این ریاست مدرسه حکومت جان اف. کندی دانشگاه هاروارد را نیز به عهده داشته است. ریاست شورای اطلاعات ملی، دستیار وزیر دفاع و دستیار معاون وزیر خارجه برخی از مناصب دولتی است که پیش از این نای بر عهده داشته است.
«نادر انتصار» نیز رئیس دانشکده علوم سیاسی دانشگاه آلابامای جنوبی آمریکا و از کارشناسان مطرح مطالعات خاورمیانه و حقوق بین الملل به شمار می‌رود.
«پل پیلار» هم از اساتید دانشگاه «جرج تاون» آمریکا است و تاکنون مسئولیت‌های متعددی را بر عهده داشته که از جمله آنها می‌توان به ریاست واحد تحلیل عملیات‌های سیا در شرق نزدیک، خلیج فارس و جنوب آسیا اشاره کرد. پیلار همچنین سابقه حضور در شورای اطلاعات ملی آمریکا را به عنوان یکی از اعضای اصلی این شورا در کارنامه فعالیت خود دارد.
پروفسور شیرین هانتر نیز استاد دانشگاه جورج تاون آمریکا و عضو شورای روابط خارجی آمریکا است.
*آمریکا در اقدامی و به دستور شخص دونالد ترامپ دست به ترور سردار قاسم سلیمانی زد. به نظر می‌رسد آمریکا با این اقدام و برای فرار از استیضاح سطح تنش با ایران را بالا برده تا بتواند مسائل داخلی آمریکا را به حاشیه براند. ارزیابی شما چیست؟
جوزف نای: بسیاری از مردم می‌گویند اخلاق هیچ نقشی در سیاست خارجی ندارد. کشورها باید ابزار دفاع از خود را فراهم کنند و هنگامی که بقا در معرض خطر است، هدف‌ها وسیله را توجیه می‌کنند. در جایی که انتخاب معنی دار وجود نداشته باشد، هیچ اخلاقی نمی‌تواند وجود داشته باشد.
وی افزود: همانطور که فیلسوفان می‌گویند «باید متضمن توانستن است». هیچکس نمی‌تواند شما را به خاطر انجام ندادن کار غیرممکن مقصر بداند. با این منطق، ترکیب اخلاق و سیاست خارجی یک اشتباه منطقی است، مثل اینکه بپرسید آیا چاقو خوب صدا می‌دهد به جای اینکه بپرسید آیا چاقو خوب می‌برد یا اینکه آیا جارو به جای جارو کردن خوب رقص می‌کند. وی تأکید کرد: با این استدلال در قضاوت درباره سیاست خارجی رئیس جمهور ما باید به سادگی بپرسیم که آیا کارکرد آن خوب بوده است، نه اینکه بپرسیم آیا کارکرد آن اخلاقی بوده است یا خیر.
نای در پایان اظهار داشت: برخی اقدامات ترامپ در مقایسه با اقدامات همه رؤسای جمهور ما از زمان جنگ جهانی دوم بی سابقه نیست. هیچ رئیس جمهور کاملاً اخلاقی نبوده است، اما کمتر کسی به اندازه ترامپ غیر اخلاقی بوده است.
نادر انتصار: من با این ارزیابی تا مقداری موافقم ولی این تنها دلیل دستور دونالد ترامپ به ترور سردار قاسم سلیمانی نمی‌تواند باشد. دلیل دیگر این دستور این است که ما با رژیمی معتاد به جنگ طرف هستیم و از همان روز اولی که ترامپ سر کار آمد دولت او که از افرادی ضد ایران و مایل به جنگ بودند تشکیل شده بود. متأسفانه در ایران درک درستی از رژیم حاکم در آمریکا و هدف‌های آن وجود نداشته است.
برخی در ایران برداشتشان از ترامپ این است که خود او جنگ طلب نیست و اطرافیان او هستند که جنگ طلب و ضد ایران هستند. این برداشت غلطی است. شخصی که جنگ طلب نباشد افراد جنگ طلب و فاشیست را به کابینه خود وارد نمی‌کند. در توییتی که امروز ترامپ فرستاد او گفت که آمریکا باید سالهای پیش سردار سلیمانی را ترور می‌کرد. او همچنین گفت که سردار سلیمانی شخص منفوری در میان ایرانیان و رهبران ایران بود و برخی از رهبران ایران بر خلاف آنچه می‌گویند از ترور سردار سلیمانی خوشحال شدند. ایران امروز با یک ابله و جنایتکار جنگی روبرو است ولی هنوز در ایران برخی از مسئولین در خواب خوش هستند و درک نمی‌کنند که ترامپ مشغول پختن چه آشی برای ایران است.
پل پیلار: موقعیت سیاسی رئیس جمهور ترامپ در داخل آمریکا تقریباً نشاندهنده اقدامات او به ویژه در حوزه سیاست خارجی و امنیتی است. این امر کاملاً محتمل است که یکی از ملاحظات وی برای صدور دستور این ترور منحرف کردن توجه‌ها از مشکلات او در عرصه سیاست داخلی و همچنین بهره گیری از انزجار گسترده نسبت به ایران در محافل سیاسی آمریکا است. اما این احتمال نیز وجود دارد که در پی حمله نیروهای عراقی متحد با ایران به سفارت آمریکا در بغداد، ترامپ به نحوی به فشارهای وارده از سوی تندروها در دولت خود برای حمله به ایران پاسخ داده است.
شیرین هانتر: ترور سردار سلیمانی بیشتر مربوط به تحولات عراق و به خصوص حمله حشد الشعبی به پایگاه آمریکا در عراق و کشته شدن یک آمریکایی بود. همچنین تظاهرات ضد آمریکایی که پس از حمله نیروهای آمریکا به پایگاه حشدالشعبی صورت گرفت در این تصمیم بیشتر اثر داشت تا مسأله استیضاح. در ضمن آمریکا از جانب بعضی محافظه کاران تحت فشار بود که جوابی به حمله به سفارت خود در بغداد بدهد. متأسفانه آمریکا، ایران را مسئول مشکلات خود در عراق، سوریه و لبنان می‌داند. بنابراین لازم دید که نه تنها متحدان ایران بلکه خود ایران را تحت حمله قرار دهد.
ماجد غماس: در ابتدا لازم است که این ضایعه بزرگ و شهادت این مَرد بزرگ را به مقام معظم رهبری و ملت شریف ایران تسلیت بگویم. پر واضح است که یکی از اهداف ایالات متحده آمریکا از ترور سردار رشید اسلام حاج قاسم سلیمانی، تضعیف مقاومت در سراسر منطقه است. سردار رشید اسلام یعنی قاسم سلیمانی در رأس محور مقاومت قرار داشت و دستاوردهای تحقق یافته تحت فرماندهی ایشان در سوریه، عراق، لبنان و… کاملاً مشهود است.
لذا مورد هدف قرار دادن چنین شخصیت عظیم و بزرگی همواره در رأس اهداف آمریکا و اسرائیل بوده است. از سوی دیگر، نباید این اقدام جنایتکارانه را به دور از شرایط داخلی ایالات متحده آمریکا دانست. درحال حاضر انتخابات ریاست جمهوری آمریکا نزدیک است و ترامپ خود را در آستانه کنار رفتن از ریاست جمهوری می بیند. برهمین اساس، ترامپ نیاز به این داشت که بتواند دستاوردی را برای خود در جریان انتخابات ریاست جمهوری آینده به دست آورد. لذا تلاش کرد تا از ترور حاج قاسم سلیمانی به عنوان اقدامی که بتواند در انتخابات از آن بهره برداری کند، استفاده نماید.
* اقدام آمریکا در ترور سردار سلیمانی از سوی دیگر نشان می‌دهد که جنگ با ایران برای آمریکا در مقطع کنونی حائز اهمیت است. ارزیابی شما چیست؟
نادر انتصار: البته آمریکا مدتی است که جنگ اقتصادی و سیاسی را بر علیه ایران آغاز کرده است و امید داشت که از طریق سیاست «فشار حداکثری» خود سیستم و دولت ایران را ساقط کند. با ترور سردار سلیمانی چنین به نظر می‌رسد که رژیم آمریکا مایل است که از جنگ اقتصادی و سیاسی به اولین مرحله جنگ نظامی قدم بگذارد.
پل پیلار: رئیس جمهور ترامپ وقتی می‌گوید خواهان جنگ بیشتر در خاورمیانه و از جمله با ایران نیست، راست می‌گوید. اما اغلب اوقات ترامپ ماهیت و عواقب اقدامات خود را درک نمی‌کند. ایرانیان ترور سلیمانی را یک اقدام جنگی می‌دانند. ترامپ احتمالاً آن را اقدامی جنگی نمی‌داند.
شیرین هانتر: ترامپ باز هم می‌گوید قصد جنگ ندارد. اما تحولات منطقه‌ای به خصوص در عراق و نوعی مبارزه نیابتی بین ایران و آمریکا هر روز خطر برخورد نظامی گسترده را بیشتر می‌کند. به طور کلی وضع فعلی نمی‌تواند تا همیشه ادامه داشته باشد.
* سردار سلیمانی به عنوان یک مقام رسمی ایران و به دعوت دولت عراق در این کشور حضور داشت که توسط آمریکا ترور شد. از منظر حقوق بین الملل این موضوع را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
نادر انتصار: آمریکا با ترور سردار سلیمانی حقوق بین الملل را زیر پا گذاشته است. البته باید در نظر داشته باشیم که ما با رژیمی یاغی طرف هستیم که حقوق بین الملل را مدتی است نادیده می‌گیرد و برایش قوانین بین المللی مسخره هستند.
شیرین هانتر: هر نوع ترور بر خلاف قانون است؛ چه داخلی چه بین المللی. متأسفانه اغلب کشورها دست به عملیات غیر قانونی می‌زنند. دولت عراق هم متأسفانه قدرت لازم را ندارد که حاکمیت خود را به طور مؤثر عمل کند. ضمناً گرایشات مختلف در عراق وجود دارد که بعضی از آنها نسبت به ایران نظر خوب ندارند. مثلاً یک سوال این است که چه گروه‌هایی اطلاعات مربوط به حرکت سلیمانی را به آمریکا داده بود.
*با توجه به پیام آیت الله خامنه ای که اعلام کردند انتقام سختی از آمریکا گرفته می‌شود ارزیابی شما از پاسخ ایران به این اقدام چیست؟
نادر انتصار: یکی از دلایلی که دولت ترامپ به ترور سردار سلیمانی دست زد این بود که تصور می‌کند که ایران به شعار دادن بسنده خواهد کرد و قادر به پاسخ دادن به تحریکات آمریکا نیست. حالا باید منتظر بود که ایران چگونه پیام آیت الله خامنه ای را به سیاست عملی تبدیل خواهد کرد.
پل پیلار: ایران حتماً بطور مؤثری مقابله به مثل خواهد کرد و این نه بخاطر آنچه که رهبر معظم [انقلاب] گفتند، بلکه به خاطر شخصیت برجسته [سردار] سلیمانی نزد مردم ایران است. ایران برحسب شیوه‌ها و زمان‌هایی که خود انتخاب می‌کند، مقابله به مثل خواهد کرد، اما این ممکن است شامل تلاش‌هایی برای ترور یک شخصیت ملی آمریکا باشد که در این کشور جایگاهی برابر با جایگاه سلیمانی در ایران داشته باشد.
ماجد غماس: این بخش از کلام رهبر معظم اسلامی مبین آن است که عزم ایشان مبنی بر انتقام جویی از جنایتکاران، جزم است. بنابراین، با این کلام رهبر معظم انقلابی ما می‌بایست منتظر وقوع رویدادهای اساسی در آینده نزدیک باشیم.
طبیعتاً امروز دیگر همگان می‌دانند رهبر معظم انقلاب وقتی که حرفی را به زبان می‌آورند، آن حرف و کلام، پشتوانه عملیاتی دارد و قطعاً به منصه ظهور می‌رسد. اکنون همه نگاه‌ها به تصمیمات بزرگ رهبر معظم انقلاب اسلامی در رابطه با آینده و سرنوشت محور مقاومت در برابر وحشی گری های آمریکا و اسرائیل دوخته شده است.
* گزارشگر ویژه سازمان ملل ترور سردار سلیمانی را نقض حقوق بین الملل می‌داند. ارزیابی شما چیست؟
پل پیلار: با توجه به اینکه این ترور دربرگیرنده حمله مسلحانه در داخل عراق علیه شهروندان ایرانی و عراقی و بدون دخالت و اجازه دولت عراق بوده است، هرگونه بحث و استدلال علیه این تعریف [نقض حقوق بین الملل] کاری دشوار است.
*رهبر معظم انقلاب اسلامی در پیام تسلیت خود پس از شهادت سردار سلیمانی تأکید کردند که راه ایشان و مقاومت ادامه پیدا خواهد کرد. ارزیابی شما از این فراز از پیام تسلیت رهبر معظم انقلاب اسلامی چیست؟
ماجد غماس: این دیدگاه رهبر معظم انقلاب اسلامی، یک دیدگاه استراتژیک و مبنی بر سنت الهی است. بر اساس سنت الهی، خون شهدا موجب تحکیم اراده و عزم ملت‌ها در برابر سلطه جویان است. طبیعی است که بر اساس این سنت، قاسم سلیمانی‌ها جای سردار رشید اسلام را خواهند گرفت. بنابراین، این نگاه و دیدگاه مقام معظم رهبری در خصوص شهادت حاج قاسم سلیمانی ریشه اعتقادی و البته عملی دارد.
مهمترین راهکار نهادینه سازی الزامات و ضوابط پدافند غیرعامل در دستگاه‌های اجرایی را چه می دانید؟!