آنگونه که کمرسانت، روزنامه روسی، روز چهارشنبه گزارش کرد، کرملین تصمیم دارد سرانجام سیستم موشکی اس – 300 را به ایران بفروشد. تصمیمی که سه سال پیش دمیتری مدودف، نیز آن را اتخاذ کرده بود اما موفق به اجرای آن نشد.
اس – 300، یکی از پیشرفته ترین سیستم های موشکی در جهان به شمار می رود که به طور چشم گیری در افزایش توان دفاعی ایران در برابر حملات هوایی موثر خواهد بود. موضوعی که زنگ خطرها را در اسرائیل به صدا در می آورد، جایی که زمزمه حمله هوایی به تاسیسات هسته ای ایران در سال های اخیر همواره مطرح بوده است.
این روزنامه روسی به نقل از منابع آگاه در کرملین مدعی شده است که پوتین قصد دارد در جریان ملاقات با حسن روحانی، رئیس جمهور ایران در حاشیه اجلاس شانگهای، در مورد اس – 300 مذاکره کند. مذاکره ای که می تواند همکاری جدید روسیه و آمریکا به منظور حل بحران سوریه را تضعیف کند. پوتین و روحانی روز جمعه این ملاقات حساس را انجام خواهند داد.گزارش ها حاکی از آن است که روسیه در مورد ادعای غرامت ایران به دلیل پا پس کشیدن کرملین از فروش اس – 300 ها به تهران نگران است. به همین دلیل قصد دارد 5 سامانه اس – 300 به ایران بفروشد تا از این طریق ایران نیز شکایت خود را پس بگیرد.
یک راکتور دیگر؟
این در حالی است که گفته می شود روسیه قصد دارد یک راکنور هسته ای دیگر نیز در ایران احداث کند آن هم در شرایطی که هنوز راکتور بوشهر به طور کامل به بهره برداری نرسیده و افتتاح آن نیز با وقفه چندین ساله مواجه بود.گفتنی است در این بین برخی رسانه ها نیز به نقل از منابعی در کاخ سفید صحت گزارش ها در مورد قول پوتین برای فروش اس – 300 و ساخت یک راکتور دیگر را زیر سئوال می برند.
سیستم موشکی روسی، که قابل مقایسه با سیستم دفاع موشکی پاتریوت آمریکاست، باتوجه به بعد مسافتی را که پوشش می دهد و توانایی نشانه گرفتن همزمان چند هدف، بسیار بحث برانگیز است. پیش از اینکه مدودف در سال 2010، قرار داد فروش اس – 300 را به ایران لغو کند، بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل بارها به مسکو سفر کرد تا کرملین را برای صرفنظر از این قرارداد، تشویق کند.
به طور مشابه، اسرائیل و آمریکا یک فشار دیپلماتیک تمام عیار روی پوتین اعمال کردند تا اس – 300 را به سوریه نفروشد. البته هنوز مشخص نیست که سرانجام این سامانه در اختیار بشار اسد قرار گرفته یا خیر. پوتین اخیرا در مصاحبه ای گفته بود از فروش اس – 300 به ایران و سوریه چشم پوشی کرده تا از تلاش های بین المللی برای مذاکرات صلح حمایت کند .اما در صورتی که غرب به فکر اقدام نظامی برای تغییر رژیم بیفتد، سیاست روسیه نیز تغییر خواهد کرد. این در حالی است که اخیرا رئیس تندروی کمیته امور بین الملل دومای روسیه تهدید کرده که در صورت وارد شدن آمریکا به اقدام نظامی علیه سوریه، مسکو باید به دنبال راه هایی برای واکنش نشان دادن باشد. به گفته الکسی پوشکوف، این راه ها می تواند شامل تامین تسلیحات دفاعی برای ایران یا تغییر شرایط همکاری با آمریکا بر سر افغانستان و به خصوص شرایط خروج از این کشور باشد.
اهرم ها
این در حالی است که حسین دهقان، وزیر دفاع جمهوری اسلامی روز چهارشنبه تایید کرد که ایران به واسطه قرارداد اس – 300، روسیه را تحت فشار قرار داده است. یک تحلیلگر روس در این زمینه خاطرنشان می کند که روسیه چاره ای ندارد، یا باید اس – 300 ها را به ایران بدهد یا اینکه 4 میلیارد دلار خسارت بپردازد. در مقابل فیونا هیل، مقام سابق روسیه و اوراسیا در شورای ملی اطلاعات آمریکا بر این باور است که روسیه با فروش یا تهدید به فروش این سامانه موشکی می تواند اهرمی در معامله با آمریکا در اختیار داشته باشد. به بیان دیگر مسکو شاید هرگز نخواهد این سامانه را به ایران بدهد، اما می تواند از این موضوع برای مذاکره با آمریکایی ها یا ایرانی ها استفاده کند.
این روشی است که معمولا روس ها در سیاست به کار می گیرند. آنها تنها نشان می دهند که به دنبال همکاری در موضوعی هستند اما به طور کلی فعالیت های خود را در مورد مسائل خاورمیانه تغییر نمی دهند. یک ضرب المثل مشهور در مورد پوتین در روسیه دهان به دهان می چرخد که او می تواند به خوبی راه برود و آدامس بجود.
مقامات آمریکایی می گویند آنها در مورد گزارش رسانه ها به شدت هوشیار هستند و در گذشته نیز موضوع اس – 300 را با مقامات مسکو در میان گذاشته اند . از نگاه واشینگتن، تحویل اس – 300 به ایران به پیامدی منفی برای امنیت منطقه ای به همراه دارد. این در شرایطی است که در کرمیلن بر سر درستی تصمیم لغو قرار داد فروش اس – 300 به ایران بحثی جدی در گرفته است. مخالفان لغو این قرارداد بر این عقیده اند که در صورت عملی شدن آن دو مشکل روسیه با یک تصمیم حل می شود.
نخست، مهمترین مانع در روابط با تهران از میان برداشته می شود. چرا که صرفنظر از فروش اس – 300 به ایران، مقامات جمهوری اسلامی را خشمگین کرده است. اما با اجرای آن، شکایت ایران در ژنو نیز پس گرفته می شود. دوم، اجرای این قرارداد پیامی را با این مضمون برای آمریکا ارسال می کند که روسیه همچنان می تواند اگر بخواهد شرایط را پیچیده تر کند.