اواخر خردادماه سال 90 بود که نیروی زمینی سپاه دست به یک سلسله عملیات برای برقراری امنیت در منطقه شمالغرب زد.
اگرچه سابقه جهاد برای برقراری امنیت در مناطق کردنشین در انقلاب اسلامی به ماه‌های اول پیروزی انقلاب بر می‌گردد اما این بار با وجود گذشت بیش از سه دهه از آن سال‌ها، یک بار دیگر پاسداران انقلاب باید خون خود را برای امنیت هموطنان کُرد می‌دادند.
فتح قله‌های امنیت در شمالغرب البته به راحتی نبود چراکه گروهک‌های ضدانقلاب با حمایت‌های همه جانبه اطلاعاتی و حتی لجستیکی غرب (به سردمداری آمریکا) این بار با تمام توان آمده بودند تا خاک بخشی از ایران را به توبره بکشند.
این عملیاتها که در نیمه اول سال 90 انجام شد، تا اواخر شهریور به طول انجامید تا نهایتا با تقدیم ده‌ها شهید و جانباز در این عملیاتها، بار دیگر امنیت به منطقه بازگشت و گروهک‌های ضدانقلاب مجبور به ترک خاک ایران شدند.
در دومین سالگرد این عملیات در نظر دارد تا طی سلسله مطالبی تحت عنوان «فتح قله‌های امنیت» به بررسی جنبه‌های مختلف و اقدامات صورت گرفته در جهت ایجاد امنیت در این مناطق شمالغرب بپردازد؛ امنیتی که نه با زور اسلحه، بلکه با رویکرد بکارگیری توان مردم منطقه و سازندگی و آبادانی مناطق، بومی شده است.
آنچه در ادامه می‌خوانید گفتگو با با سردار رزاقی‌فام فرمانده بهداری شمالغرب سپاه است که در خصوص اقدامات و تاثیرات بهداری در تامین امنیت پایدار صورت گرفته است.
****
رزاقی‌فام در خصوص اقدامات صورت گرفته بهداری نزسا در گذشته اظهار داشت: در خصوص عملکرد بهداری نیروی زمینی سپاه در عملیات شهید طالعی، مرکز بهداری شمالغرب به نمایندگی از بهداری سپاه وارد کار شد و بحمدالله ما از اول تا پایان عملیات حضور داشتیم.
* ایجاد قرارگاه تاکتیکی بهداری در شمالغرب
وی افزود: نحوه حضور هم به این صورت بود که ما یک قرارگاه تاکتیکی در اشنویه زدیم که فرمانده بهداری نیروی زمینی سپاه هم حضور فیزیکی داشت و بنده هم به عنوان نماینده و جانشین ایشان بودم. از مراکز دیگر هم ما درخواست نیرو کردیم که سه مرکز و بیمارستان نیروی زمینی در این امر ما را یاری کردند.
فرمانده بهداری شمالغرب سپاه ادامه داد: ما سه بیمارستان صحرایی به نام‌های بیمارستان شهید باکری ارومیه در ناویه‌خان اشنویه، بیمارستان شهید قاضی سنندج در حاج‌ابراهیم پیرانشهر و بیمارستان امام حسین(ع) کرمانشاه در کونه مشکه سردشت و یک واحد جراحی سیار در روستای دولتو سردشت داشتیم.
* حضور عملیاتی بهداری در 4 نقطه
وی با بیان اینکه ما در 4 نقطه حضور عملیاتی داشتیم، تصریح کرد: در کنار این بیمارستان‌های صحرایی کارهای دیگر هم انجام شد از جمله هماهنگی با دانشگاه علوم پزشکی و مراکز بهداشتی‌درمانی شهرهای اشنویه و پیرانشهر و سردشت که اگر مجروح و مصدومی آوردند، اینها باید پذیرش کنند و بعد به کجا ارجاع بدهند.
رزاقی‌فام گفت: نکته دوم و اقدام مهم ما هماهنگی با بهداری یگان‌های مستقر در منطقه بود. مخصوصا بهداری لشکر 14 امام حسین(ع)، 25 کربلا، 33 المهدی(عج)، 48 فتح و دیگر یگان‌ها که اینها کجا اورژانس بزنند و چگونه با ما در ارتباط باشند همچنین زنجیره امداد و انتقال را برایشان تعریف کردیم، گفتیم چه امکاناتی باید خودشان داشته باشند و چه امکاناتی ما باید به آنها بدهیم. نحوه تعامل در حین عملیات را برایشان تشریح و ابلاغ کردیم.
فرمانده بهداری شمالغرب سپاه اظهار داشت: نکته بعدی تامین نواقص و نیازمندی‌های بهداری یگان‌ها بود. از جمله نواقصی که داشتند کیسه امداد، کوله امداد، برانکارد و ... بود که اینها تامین و تجهیز شد. در یک مورد 3000 کیسه امداد را در بین رزمندگانی که در منطقه حضور داشتند، توزیع کردیم.
* تهیه جزوه پاتوبیولوژی منطقه شمالغرب توسط سپاه
وی با بیان اینکه پشتیبانی عمومی و تخصصی از بیمارستان‌های صحرایی به عهده ما بود، خاطرنشان کرد: از بیمارستان‌های صحرایی و اورژانس‌‌هایی که در خط مستقر بودند، مرتبا بازدید می‌کردیم. همچنین جزوه پاتوبیولوژی منطقه را تهیه کردیم یعنی همه بیماری‌های شایع چند سال اخیر منطقه و کل استان را تهیه و در قالب جزوه و کتاب در اختیار نیروهای عمل کننده، قرار دادیم که با گونه‌های عقرب و حشرات آشنا باشند تا بتوانند اقدامات پیشگیرانه را انجام بدهند.
* ارائه 2000 نفر خدمت درمانی به مردم محروم
رزاقی‌فام در بخش دیگری از سخنانش تصریح کرد: ما در زمان عملیات در قالب بیمارستان‌های صحرایی و واحد جراحی سیار به مصدومان و مجروحان خدمات ارائه می‌دادیم و در زمانی هم که عملیات نبود به مردم خدمات ارائه می‌کردیم.
وی با بیان اینکه خدمات مردم یاری ما حدودا 2000 نفر خدمت بود، گفت: دقیقا می‌توانم بگویم 860 نفر مراجعه کننده به بیمارستان‌های صحرایی داشتیم که از مردم روستاهای مناطق عملیاتی و روستاهای سردشت، پیرانشهر و اشنویه بودند. از این 860 نفر که مراجعه کردند هرکدام حداقل یک یا دو خدمت درمانی دریافت کردند. این خدمات شامل خدمات امدادی، درمانی و هم بهداشتی می‌شد.
فرمانده بهداری شمالغرب سپاه با اشاره به بازخورد و نظر مردم راجع به این خدمات، اظهار داشت: یکی از نمونه کارهای مردمیاری‌مان در روستای دولتو سردشت بود که 300 نفر به بیمارستان صحرایی آمده بودند. در آنجا واحد جراحی زده بودیم، متخصص کودکان، جراحی و ارتوپد بود و مردم همه با خانواده مراجعه کردند. هم خدمات ویزیت، هم خدمات تشخیصی، آزمایشگاهی و رادیولوژی رایگان بود و هم درمان و دارو و مردم خیلی خوشحال بودند.
* ارائه خدمات بهداشتی درمانی، میانبرترین راه برای ایجاد امنیت پایدار مردمی
وی افزود: آنها برای اولین بار بود که می‌دیدند سپاه در صحنه نبرد آمده و در حال ارائه خدمات به مردم است. خیلی اظهار خوشحالی می‌کردند و تقریبا هرکس در این چند سال مریضی داشت که به علت بعد مسافت یا کمبود خدمات دولتی نتوانسته بود، خدماتی دریافت کند، مراجعه می‌کرد و خدمات درمانی رایگان دریافت می‌کرد. در جاهای دیگر هم همینطور بود. در اشنویه و پیرانشهر هم وضعیت مشابهی داشتیم.
رزاقی‌فام با اشاره به نقش بهداری در امنیت پایدار مردمی، گفت: امنیت پایدار در واقع موقعی فراهم می‌شود که مردم بخواهند، با ما باشند و تقریبا ارائه خدمات بهداشتی درمانی، میانبرترین راه است. شما دل مردم را به دست می آورید و آنها احساس می‌کنند که از خودشان هستید که متخصص، دارو و خدمات تشخیصی رایگان آوردید، آن هم در نقطه صفر مرزی.
فرمانده بهداری شمالغرب سپاه ادامه داد: ما در روستای دولتو درون مدرسه بیمارستان زده بودیم و مردم وقتی می‌آیند این خدمات را می‌گیرند، آن هم خدمات کامل و رایگان، قطعا نظام و سپاه را از خودشان می‌دانند و این در واقع تعریف امنیت پایدار است و همین مردم کمک رزمنده‌ای می‌شوند که در آنجا می‌جنگد.
* 3142 خدمت درمانی به رزمندگان اسلام در شمالغرب
وی خاطرنشان کرد: اما بخش بعدی خدمات ما برای رزمندگان اسلام بود که از اقصی نقاط به منطقه اعزام شده بودند. بعضی‌ها کار پدافندی و احتیاط انجام می‌دادند و بعضی هم در صحنه نبرد حضور داشتند. ما توسط همین 3 بیمارستان صحرایی و واحد جراحی سیار که در روستای دولتو بود برای رزمندگان عزیز اسلام خدمات ارائه می‌دادیم.
رزاقی‌فام گفت: حالا یکی پایش پیچ می‌خورد، یکی مریض می‌شد و ... به هر حال هم خدمات اورژانسی داشتیم و هم خدمات ویزیتی، تشخیصی، دارو و بهداشت. ما 3142 مورد خدمت اینچنینی برای رزمندگان اسلام انجام دادیم. در کنار این که کار اصلی ما رسیدگی به مجروحین و مصدومین بود من می‌توانم بگویم که به لطف خدا ما توانستیم در اولین فرصت به مجروحین رسیدگی کنیم.
فرمانده بهداری شمالغرب سپاه اظهار داشت: ما حدودا در این عملیات 113 مجروح داشتیم که بخشی از اینها بعد از اورژانس اولیه که در یگان‌ها زده بودند، مراجعه کردند و انتقال داده شدند به بیمارستان‌های شهری سردشت و پیرانشهر و بخش اعظمشان آمدند در بیمارستان‌های صحرایی ما و با کمک بالگردهای امدادی که داشتیم، منتقل شدند.
* انتقال 10 دقیقه‌ای مجروحین به بیمارستان صحرایی
وی تاکید کرد: وقتی مجروح به اورژانس می‌آمد 10 دقیقه بعد در بیمارستان صحرایی اقدامات نجات‌بخش انجام می‌شد، بعد از نیم ساعت با بالگرد این مجروحین را می‌فرستادیم بیمارستان شهید عارفیان ارومیه که حدودا یک ساعت تا یک ساعت و نیم طول می‌کشید که رزمنده تیر خورده به اتاق عمل برسد و عمل نجات‌بخش انجام شود. این زمان، زمان طلایی در درمان و بسیار هم خوب است.
رزاقی‌فام در ادامه تصریح کرد: این تجربه خوبی برای ما در جنگ‌های اینچنینی بود. ما در زمان دفاع مقدس بیمارستان‌های صحرایی داشتیم اما وقتی می‌خواستیم مجروح را به بیمارستان‌های شهرهای عقبه انتقال بدهیم ساعت‌ها و یا روزها طول می‌کشید. اما در اینجا از خط مقدم تا بیمارستان شهید عارفیان ارومیه یک ساعت تا یک ساعت و نیم طول کشید که بر روی مجروح عمل جراحی نجات‌بخش انجام شود، هرچند که بیمارستان‌های صحرایی ما هم در سردشت هم در پیرانشهر و هم در اشنویه آماده و پابکار بودند و بر روی نزدیک به 30 یا 40 نفر از مجروحین اقدامات نجات‌بخش در همین بیمارستان‌ها انجام شد و بعد انتقال داده می‌شدند به بیمارستان شهید عارفیان.
* حضور سه ماهه 286 نیروی متخصص درمانی در منطقه
فرمانده بهداری شمالغرب سپاه با اشاره به سطح تیم‌‌های جراحی و تخصصی بهداری گفت: ما 3 بیمارستان و یک واحد جراحی سیار و قریب به 40 متخصص داشتیم که در این عملیات مشارکت داشتند. همچنین حدود 246 پیراپزشک که در مجموع 286 نفر نیروی متخصص نزدیک به سه ماه حضور فیزیکی داشتند و اگر بخواهیم به نفر روز حساب کنیم 2508 روز نیروهای ما ماموریت انجام دادند و باید از بهداری نزسا هم تشکر کنیم که با سازماندهی خوبی که انجام داد از همه بیمارستان‌های شهری نزسا و مراکز بهداری این تیم‌ها به ارومیه می‌آمدند و ما اینها را تقسیم می‌کردیم به بیمارستان‌های صحرایی و هر 10 روز یکبار جابجا می‌شدند.
وی ادامه داد: برپایی بیمارستان‌های صحرایی و واحد جراحی و امداد هوایی تجربه بسیار خوبی برای ما بود. یعنی ما به این نتیجه رسیدیم که اگر بگوییم شاخص و استاندارد این است که مجروح در یک ربع اول بیاید در اورژانس خدمات اولیه و فوری را بگیرد و اگر می‌گوییم در نیم ساعت اول بیاید در بیمارستان صحرایی و اعمال جراحی نجات‌بخش رویش انجام شود، ما در این عملیات اینها را عملا تمرین کردیم که بحمدالله نتیجه هم داد، یعنی مجروح ما در یک ربع اول از صحنه به اورژانس می رسید، یک ربع بعدش یعنی نیم ساعت اول در بیمارستان صحرایی بود و خدمات نجات‌بخش می‌گرفت و بعد در یک ساعت بعدی با خدمات هوایی به بیمارستان شهری عقبه منتقل و اعمال جراحی سنگین انجام می‌گرفت.
* بهره‌گیری از تجربیات دفاع مقدس در عملیات شمالغرب
رزاقی‌فام خاطرنشان کرد: این تجربه خوبی بود که توانستیم تمرین کنیم. هر چند تجربه‌های دوران دفاع مقدس هم ترکیبی به کار برده شد. یعنی ما از بیمارستان‌ها و مراکز بهداشتی درمانی دولتی شهری نزدیک نوار مرزی هم استفاده کردیم. یک زمانی شرایط جوی اجازه نمی‌داد که بالگرد به منطقه اعزام شود یا اینکه هوا تاریک بود بالگرد امکان اعزام نداشت یا اقدام نجات‌بخش باید روی مجروح انجام شود که ما به خاطر بعد مسافت از بیمارستان‌های پیرانشهر و سردشت استفاده می‌کردیم و با این شیوه برروی 30 تا 40 مجروح ما در همان بیمارستان‌ها اقدامات نجات‌بخش انجام شد.
* امداد هوایی را تقویت و واحدهای جراحی را عملیاتی‌تر می‌کنیم
فرمانده بهداری شمالغرب سپاه در پایان تصریح کرد: امیدوارم در آینده بتوانیم بحث امداد هوایی را تقویت و واحدهای جراحی را هم عملیاتی‌تر کنیم. پزشک‌ها که می‌آمدند خیلی اتلاف وقت انجام می‌شد. چون 10 روز یک بار تیم می‌آمد بعضی وقت‌ها که عملیات نبود اینها خسته می‌شدند و باید تدبیری اندیشه شود که مثل دوران دفاع مقدس شب‌های عملیات وارد بشوند. ما نواقص کار خودمان را هم رصد کردیم و انشاءالله در عملیات‌های بعدی آنها رفع خواهند شد.