اردوغان در اجلاس جی ۲۰ و نگرانی‌هایی که پابرجا ماند

به گزارش پایداری ملی، چهاردهمین نشست سران جی 20 به مدت 2 روز از جمعه با حضور رهبران 19 کشور صنعتی و ثروتمند جهان و رئیس اتحادیه اروپا در شهر اوزاکای ژاپن برگزار شد.

رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه نیز در صدر هیاتی سیاسی، نظامی، اقتصادی و امنیتی به این اجلاس رفت تا بتواند از فرصت حضور رهبران کشورهای بزرگ دنیا برای مذاکرات سیاسی و اقتصادی استفاده کرده و ترکیه را از شرایط سختی که درگیر آن است خارج کند.

بحران‌هایی که گریبانگیر ترکیه در حوزه اقتصادی و سیاسی در محیط بین‌الملل شده است، عبارتند از: بحران خرید اس 400 از روسیه و تهدید به تحریم سخت از سوی آمریکا، درگیری‌های اخیر رخ داده در ادلب و کشته و زخمی شدن چند سرباز این کشور در حمله ارتش سوریه و لزوم بررسی آن در دیدار با پوتین، ماجرای قتل خاشقجی و ادامه رایزنی‌های بین‌المللی برای تحت فشار قرار دادن ولیعهد سعودی، پیگیری و ایجاد حساسیت جهانی نسبت به مرگ مشکوک محمد مرسی، رئیس‌جمهور سابق مصر که باعث شد همه آمال ترکیه برای ایجاد کمربندی اخوانی در منطقه بر باد رود، کشف میدان بزرگ نفت و گاز در مدیترانه از سوی ترکیه در بستری که بین‌المللی خوانده می‌شود و درگیری به‌وجود آمده بین ترکیه از یک‌سو و یونان، قبرس، رژیم صهیونیستی، انگلیس، فرانسه و آمریکا از سوی دیگر.

باید گفت دیدار اردوغان با پوتین و ترامپ مهم‌ترین اتفاقات برای رئیس‌جمهور ترکیه بود تا بتواند نگرانی‌های خود را مطرح کند و برای آنها راه‌حلی بیابد.

در دیدار اول، تحویل سامانه موشکی اس‌400 و امکان انتقال فناوری آن که از ماه آینده میلادی آغاز می‌شود و نیز موضوع ادلب سوریه میان پوتین و اردوغان مورد بحث و گفت‌وگو قرار گرفت.

البته درباره موضوع اول یعنی سامانه موشکی اس400 مساله خاصی وجود نداشته و کارها طبق برنامه پیش می‌رود، اما درباره ادلب سوریه ظاهراً مسائلی وجود دارد که اردوغان باید نگران باشد، زیرا نتوانست پاسخ روشنی از پوتین دریافت کند.

ارتش سوریه برای تصرف ادلب اقدامات خود را آغاز کرده و آنطور که پیداست روسیه نیز چندان مخالف این موضوع نیست، اما تلاش دارد بتدریج این موضوع را بر ترکیه تحمیل کند. دیدار با ترامپ نیز از مهم‌ترین اتفاقات برای اردوغان در این اجلاس بود.

تحریم ترکیه در صورت خرید اس 400، تعلیق آموزش خلبانان ترکیه با جنگنده‌های اف 35، احتمال خارج کردن ترکیه از روند تولید قطعاتی از این جنگنده که میلیون‌ها دلار خسارت برای ترکیه به همراه خواهد آورد و افزایش سطح روابط اقتصادی 2 کشور به 100 میلیارد دلار از جمله محورهای مورد انتظار اردوغان برای مذاکره بود، اما در 35 دقیقه دیداری که با طرف آمریکایی داشت تنها از ترامپ شنید که در دوره اوباما با آنها به صورت عادلانه رفتار نشده و در صورت خرید اس 400 تحریم نخواهد شد.

هر چند در این باره تردید جدی وجود دارد.

ترامپ با هالیوودی خواندن تیم اردوغان و اشتباهی که اوباما در ندادن سامانه موشکی پاتریوت به ترکیه مرتکب شده، به نوعی سعی در تلطیف فضا داشت اما دستور کار طرف آمریکایی نشان داد ترکیه باید نگران آینده باشد.

اردوغان با دعوت از ترامپ برای سفر به ترکیه تلاش داشت در مدت باقیمانده از تحویل گرفتن اس 400 بتواند مسائل به وجود آمده با واشنگتن را حل کند، اما ترامپ تنها با انجام سفر موافقت کرد و تاریخی برای آن مشخص نکرد.

هر چند ترامپ عبارت «شریک استراتژیک» را برای ترکیه به ‌کار برد، اما برآیند کلی دیدار نشان می‌دهد این سخن در حد یک تعارف است.

اردوغان پس از این دیدار طی نشستی خبری اعلام کرد ترامپ به او قول داده در صورت خرید اس 400 تحریم نخواهد شد. این اظهارنظر را می‌توان در راستای آرامش دادن به افکار عمومی داخلی دانست، زیرا تجار و بازرگانان بزرگ ترک، کسبه و به طور کلی همه، منتظر و نگران تحریم‌ها هستند و همه آنها به نوعی اقدامات خود را تا زمان روشن شدن تکلیف فریز کرده‌اند.

وی در سخنان خود به مرگ خاشقجی و اقدامات ترکیه طی یک‌سال گذشته اشاره کرد و گفت: اجازه ندادیم روی قتل خاشقجی سرپوش گذاشته شود. این اظهارات برای فشار مجدد به ولیعهد سعودی بیان شد تا نشان دهد اردوغان قصد ندارد بن‌سلمان را رها کند و دشمنی آنها ادامه‌دار خواهد بود.

رئیس‌جمهور ترکیه همچنین به مرگ مشکوک مرسی اشاره کرد و یادآور شد: شهادت مشکوک مرسی باید با تمام جزئیات مورد بررسی قرار گیرد. اظهارات مقامات کودتاگر مصر در این باره اقناع‌کننده نیست و باید عاملان آن مواخذه شوند. 

در مجموع باید گفت اگرچه اردوغان در اجلاس جی20 دیدارهای زیادی داشت، اما هدف اصلی وی از این سفر که توافقی هرچند نیم‌بند با ترامپ بر سر اختلافات بود حاصل نشد و آنکارا همچنان نگران آینده خواهد ماند.

نویسنده: علی حیدری