تنوع حوادث در هرمزگان و مدیریت مهار

به گزارش پایداری ملی، از حوادث سیل و زلزله گرفته تا تصادف رانندگی، آتش سوزی و انفجار، غرق کشتی و نجات ملوانان در آب‌های خلیج فارس و حمله ملخ‌های صحرایی از جمله مواردی است که دامن گیر استان هرمزگان شده و می‌طلبد مدیریت بحران استان با حساسیت بیشتری به این موضوع ورود کند.

اقدام‌هایی مثل آموزش نیروها و حتی مردم عادی برای آمادگی در مواجهه با حوادث احتمالی، فعال شدن بهتر پدافند غیرعامل، تجهیز سازمان‌های امدادی به امکانات و تجهیزات روزآمد، جلوگیری از ساخت و سازهای بی رویه در شهرها و روستا درخارج از محدوده قانونی، نبود راه‌های دسترسی جهت خدمات رسانی و ایجاد سایت دایمی پرواز چرخبال در هرمزگان تنها بخشی از انتظارت مردم است.

استانی که از شرق جاسک تا غرب پارسیان به طول یک هزار و ۲۰۰ کیلومتر است و فاصله شهرستان‌های آن با مرکز استان کمتر از ۷۰ کیلومتر نیست از سال‌ها، لَنگ چنین امکانات و تجهیزاتی است که در زمان بروز حوادث دسترسی را به مراکز درمانی سخت کرده است.

زلزله‌ها و حوادث سیلاب

هرمزگان در چند سال اخیر زلزله‌های بالای ۴ ریشتر را تجربه کرده و همواره در طول ماه چندین بار شاهد زلزله‌های ۳ ریشتر به بالا هستیم که در طول سال حتی تا ۸۰۰ بار زلزله‌های خفیف، متوسط و تا ۶ ریشتر نیز گزارش شده لذا این استان جنوبی به عنوان یکی از استان‌های زلزله خیز در کشور مطرح است.

این وضعیت نشان می‌دهد که هرمزگان در کانون حوادث زلزله قرار دارد لذا باید اقدام‌های پیشگیرانه، مناسب سازی و مقاوم سازی در زمینه ابنیه های شهری و روستایی بیشتر مورد توجه قرار گیرد.

در بخش مقابله با وجود اینکه استان استعداد حوادث غیرپیش بینی نشده را دارد اما زیر ساخت‌های لازم برای مهار و مقابله آن فراهم نیست و یا محدود است که از آن جمله می‌توان به فراهم نبودن سایت پروازی چرخبال و آمبولانس‌های دریایی برای جابه جایی سریع مصدومان اشاره کرد.

سیلاب به عنوان دومین حادثه طبیعی در هرمزگان با وجود خشکسالی‌های پی در پی و کم بارشی در فصل پاییز و زمستان خودنمایی می‌کند و در سال‌های گذشته شاهد غرق شدن تعدادی از افراد در رودخانه‌های فصلی و آب بردگی خودرو و همچنین خسارت به تاسیسات شهری و روستایی و کشاورزی بوده‌ایم.

در این بخش نیز، نیاز به پیش بینی‌ها و ابزارهای لازم از قبیل روان سازی رودخانه‌های سیلابی و برداشتن موانع مسیر مسیل و همچنین پاکسازی خورهای شهری است که در مواردی بعد از سیلاب اقدام به این کار می‌شود.

مدیرکل مدیریت بحران استانداری هرمزگان در این باره می‌گوید: این استان از تنوع حوادث برخوردار است که در بخش زلزله بطور مرتب شاهد هستیم و به عنوان یکی از استان‌های زلزله خیز کشور است.

علیرضا صفا ای سینی افزود: البته شاهد زلزله‌های بالای ۴ ریشتر نیز بوده‌ایم اما بدلیل شرایط استان و آمادگی مردم و گروه‌های امدادی به نسبت تلفات انسانی کم بوده ولی شاهد تخریب، ترک خوردی و خسارت‌های جزیی به منازل مسکونی بویژه خانه‌های قدیمی بوده‌ایم.

ملخ‌های صحرایی مهمانان ناخوانده در هرمزگان

از بهمن سال ۹۷ بعد از ۵ دهه شاهد ریزش ملخ‌های صحرایی در استان هرمزگان بودیم که ابتدا شاید جدی گرفته نشد ولی کم کم به مرحله ای رسید که امکان مبارزه از روش فیزیکی و شیمیایی به مرحله مساعدت مردم رسید و تا آنجا پیشرفت که فرماندار بندرعباس درخواست خرید ملخ زنده کرد.

ملخ ها که تاکنون ۲۰ میلیارد بار دراین مدت زاد و ولد کرده و از کشورهای حوزه خلیج فارس وارد شده علاوه بر استان هرمزگان استانهای جنوبی، شرقی و حتی استانهای مرکزی هم درگیر کرده و به سمت شرق به پیش می روند با توجه به زاد وولد آنها تا سه سال دیگر هم باید نگران وجود آنها بود.

حالا نسل سوم ملخ‌های صحرایی در هرمزگان جولان می دهند و به گفته رییس سازمان جهاد کشاورزی استان اعلام کرده ۳۰ میلیارد ریال تاکنون برای ازبین بردن این آفت در استان هزینه شده و همچنان این روند ادامه دارد.

علی باقر زاده در نشست اخیر خود با خبرنگاران گفته البته خسارت ها ملخ ها جزیی بوده و از ۱۶۰ هزار هکتار زمین کشاورزی ۳۰ هکتار آن تحت تاثیر ملخ‌های صحرایی قرار گرفته لذا جای نگرانی به صورت جدی نیست ولی همین مقدار هم نباید باشد.

حوادث شهری در هرمزگان

بندرعباس مرکز استان هرمزگان با بیش از ۶۰۰ هزار نفر جمعیت به عنوان یکی از کلان شهرهای کشور و مرکز اقتصادی و راهبردی استان و کشور، نیازمند تجهیز به امکانات و تجهیزات اولیه امداد و نجات در بخش آتش نشانی است.

البته ناگفته نماند ساخت و سازهای بی رویه و بی ضابطه شهری و بافت قدیم و فرسوده از سوی دیگر به این نگرانی آتش نشانان دامن زده که به هنگام بروز حوادث به سختی می‌توانند در این زمینه امدادرسانی کنند.

از سوی دیگر مجهز نبودن برخی از تاسیسات، ابنیه ها و ساختمان‌های شهری به اطفا حریق از یک سو و قابل دسترس نبودن از سوی دیگر موجب شده که وقتی حوادث این چنینی رخ می‌دهد آتش نشانی به سختی می‌تواند آتش را به موقع خاموش کند.

ما روزانه و سالانه شاهدحوادث ناگوار آتش سوزی هستیم و نمونه آن آتش سوزی در بازار ستاره بندرعباس در ۴ سال قبل بود که به دلیل نبود فضا برای رفت و آمد خودروهای آتش نشانی، حریق با سختی مهار شد.

ساختمان‌های غیرایمن بندرعباس

مدیر عامل آتش نشانی بندرعباس بر لزوم برخورد با مالکان ساختمان‌های غیرایمن عمومی مانند مجتمع‌های تجاری و الزام آنها به ایمن سازی این اماکن تاکید کرد و گفت: آتش نشانی توان برخورد اجرایی را ندارد و لازم است دستگاه قضایی به موضوع ورود کند.
آتش پاد دوم فرجام دانش افزود: دستگاه قضایی نیز در این زمینه ملاحظات خاص خود را دارد که یکی از این ملاحظات، مخالفت‌های مردمی است.
این مسوول ایمنی، همچنین از کمبود حدود ۲۰۰ شیر آتش نشانی در شهر بندرعباس خبر داد و اضافه کرد: در ۲ سال گذشته شرکت آب و فاضلاب هرمزگان همکاری‌های خوبی در این زمینه داشته اما تامین کامل نیاز مرکز استان به شیرهای آتش نشانی مستلزم اختصاص اعتبارات و تجهیزات به طور ویژه است.
دانش ادامه داد: بندرعباس نخستین شهر کشور است که دستورالعمل ایمنی آن تهیه و ابلاغ شده و نزدیک به ۷۰ درصد نیز اجرایی شده اما هنوز اجرای آن در بخش‌هایی با مشکل مواجه است.
وی خاطرنشان کرد: حتی ساختمان نوساز سازمان نظام مهندسی بندرعباس نیز که این نهاد خود تدوین کننده و مصوب کننده قوانین ایمنی ساختمان است، بدون پروانه ایمنی بوده و به نظر می‌رسد به دلیل نگاه هزینه‌ای، توجهی به رعایت الزامات ایمنی و گرفتن پروانه ایمنی ندارند.

تصادف‌های جاده‌ای در هرمزگان و نبود چرخبال امدادی

حوادث ناشی از تصادف خودرو و یا گاه موتورسیکلت در جاده‌های استان هرمزگان یکی از معضلات و مشکلات پیش روی مردم هرمزگان است؛ زیرا که فاصله طولی از محل حادثه تا بیمارستان و مراکز درمانی زیاد بوده و جاده‌های موجود کشش و سرعت لازم برای رساندن مصدومان را ندارند.

به غیر حوادث پی در پی روزانه تصادف خودروهای کوچک که سالانه منجر به مرگ و میر و مصدوم شدن شمار زیادی از مردم در جاده‌ها می‌شود، تصادف‌های خودروهای جمعی نیز در سال‌های اخیر یکی از مسائل تلخ در استان رقم می‌زند.

در ۲ سال گذشته خودرو حامل دانش آموزان هرمزگان در داراب فارس و همچنین در روز جمعه اخیر (۳۱ تیرماه) تصادف اتوبوس زائران کربلا معلی که از میناب حرکت کرده بود و در حوالی حاجی آباد با گارد ریل برخورد کرد، یکی دیگر از نمونه حوادث جاده‌ای در هرمزگان است.

با توجه به حوادث فراوان جاده‌ای و همچنین سیل و زلزله در سال‌های گذشته، کلنگ سایت پروازی چرخبال جمعیت هلال احمر در فرودگاه بین المللی بندرعباس به زمین زده شد ولی تا این لحظه، گیر تامین اعتبار بوده و همچنان بلاتکلیف مانده است.

در حال حاضر جمعیت هلال احمر هرمزگان برای ایام نوروز آن هم به صورت نوبتی با استان بوشهر چرخبال در اختیار دارد که هر ۱۵ روز یکبار نوبت هرمزگان می‌شود در حالی که حوادث خبر نمی‌دهد و گاه اتفاق افتاده که به چرخبال نیاز بوده ولی در بوشهر مستقر بوده است.

در حادثه تصادف زائران مینابی نیز ملاحظه کردید که چرخبال نیروی دریایی ارتش برای انتقال مصدومان به محل حادثه اعزام شد، در حالی که انتظار می‌رفت هلال احمر در این زمینه پیشقدم می‌شد.

حوادث برای ماموران جان بر کفان انتظامی، دریابانی و محیط زیست

گستردگی مرز و همسایگی با چند کشور حوزه خلیج فارس از یک سو و رفت و آمد شناورها اعم از عادی و قاچاق کالا و مواد مخدر به تبع آن موجب شده تا حوادث این استان (هرمزگان) نسبت سایر نقاط کشور بیشتر است.

گاه این حوادث برای ملوانان، ناخداها و خدمه شناورها و گاه نیز برای ماموران انتظامی رخ می‌دهد و دیده شده ماموران برای تعقیب و گریز قاچاقچیان مجبور به دنبال کردن آنها شده که در همین حین با عکس العمل آنها روبرو می‌شوند که حوادث تلخ و ناخوشایندی رخ می‌دهد.

در هفته گذشته ۲ تن از ماموران مرزبانی در حین انجام وظیفه با برخورد قهری قاچاقچیان روبرو شده که منجر به شهادت این عزیزان شد لذا این بخش هم همواره درخطر قرار دارد و این حوادث پایان ناپذیر است.

نمونه دیگر آن در ۲ هفته پیش، یک مامور حفاظت محیط زیست در حین انجام وظیفه از سوی شکارچیان غیرمجاز مورد حمله قرار گرفت و جان خود را از دست داد و این حوادث در سال‌های گذشته هم تکرار شده و منجر به شهادت این عزیزان شده است.

حوادث دریایی و بندری و گستردگی مرز

با توجه به گستردگی مرز دریایی هرمزگان و ۱۴ جزیره مسکونی، تجاری، نفتی و زیستی، ۷۱ بندر تجاری و صیادی و همچنین رفت و آمد هزاران نفر با کشتی‌های تجاری و مسافری؛ لذا بایستی حساسیت دریایی این استان نسبت به سایر نقاط بیشتر باشد.

در گذشته که قایق‌های تفریحی و اتوبوس‌های غیراستاندارد دریایی به عنوان شناورهای مسافری استفاده می‌شد حوادث دریایی زیادی رخ می‌داد که نمونه آن می‌توان به غرق شذن شناور در محدوده جزیره هرمز و جان باختن ۱۶ مسافر اشاره کرد که همواره در خاطره‌ها باقی مانده است.

در سال‌های اخیر با کنار گذاشتن این شناورها و ورود شناورهای استاندارد مسافری، دیگر شاهد این حوادث تلخ نیستیم ولی همواره کنترل و نظارت بر این شناورها با توجه به ایمنی سفرها یک ضرورت همیشگی بوده است.

البته شرایط دریایی به نحوی است که نمی‌توان، حوادث و رخدادهای دریایی را به صفر رساند ولی از بروز آن باید جلوگیری کرد تا مسافران و گردشگران با خیال آسوده سفر دریایی داشته باشند.

در اواخر سال گذشته شاهد غرق شدن یک فروند کشتی کانتینری خارجی در یکی از پست‌های بندر شهید رجایی بودیم که تمام بار این کشتی به دریا ریخت و ۱۴ ملوان آن با کمک مرکز امداد و نجات بندر از خطر غرق شدن نجات یافتند.

طبق اعلام مسوولان بنادر و دریانوردی هرمزگان، غرق این کشتی پاکستانی ناشی از متعادل نکردن بار و نبود توجه به استاندارد بود که با پیگیری‌های فراوان اقدام به پاکسازی محدوده غرق کشتی شد.

مدیر کل بنادر و دریانوردی هرمزگان در همان زمان اعلام کرد: به دنبال واژگونی یک فروند کشتی تجاری در اسکله ۲۴ بندر شهید رجایی، تیم مقابله با آلودگی زیست محیطی در این بندر مستقر شد.

الله مراد عفیفی پور با بیان اینکه این کشتی حامل ۱۶۵ تی ای یو کانتینر حامل مواد معدنی و صنعتی بوده، خاطرنشان کرد: از این شمار کانتینر تا به این لحظه ۱۱ تی ای یو کانتینر از دریا به محوطه بندری منتقل شده است.
این مقام مسوول با اشاره به مسوولیت‌های مالک کشتی در پاکسازی کامل محل حادثه و جبران تمامی خسارت‌های احتمالی وارده، اظهار داشت: در حال حاضر، هیچ گونه خسارتی به تجهیزات بندری وارد نشده است.
عفیفی پور ابراز داشت: همه شرایط تحت کنترل کامل است و با مکاتبات و هماهنگی‌های انجام شده با مالک و نماینده کشتیرانی مربوطه، عملیات پاکسازی محل حادثه از کشتی حادثه دیده آغاز می‌شود.

حوادث ناشی از حین کار در بندرها

همه بندرهای کشور حساس بوده اما مجتمع بندری شهید رجایی به تنهایی دروازه طلایی و نبض اقتصاد و تجارت ایران در هرمزگان است که نیازمند برنامه‌های جدی تر برای پیشگیری از حوادث پیش بینی نشده بوده و نگرانی از بابت ایمنی در این بندر کمتر دیده شود.

بیشتر از این حوادث از قبل پیش بینی نشده بوده و از همین رو برای مقابله با آن آمادگی کامل وجود ندارد و یا زیرساخت‌های لازم برای مهار و کنترل پیش بینی نشده لذا استان را با چالش جدی مواجه و همواره مسوولان را نگران می‌کند.

از اواخر سال ۹۷ تاکنون شاهد ظهور و بروز حوادثی مثل غرق شدن کشتی در کنار یکی از پست‌های بندر شهید رجایی بودیم که بخشی از بار این کشتی پاکستانی بدلیل نامتعادل شدن کشتی به دریا ریخت و خسارت وارد کرد.

در هفته گذشته شاهد انفجار در یکی از شرکت‌های مستقر در محوطه کانتینری بندر شهید رجایی بودیم که علاوه بر خسارت‌های مالی یک مامور گارد بندر نیز جان خود را از دست داد و خانواده‌ای را دغدار کرد.

استان هرمزگان بواسطه داشتن بندرهای متعدد اعم از چند منظوره، تجاری و صیادی و باراندازهای کالای فله و کانتینری به تبع آن بایستی ایمنی بیشتری در کنار بندرها در نظر گرفته شود تا شاهد حوادث تلخ نباشیم.

کالاها وقتی از کشتی‌ها پیاده می‌شوند بایستی در محوطه‌های انبار نگهداری شوند تا صاحبان کالا، آنها را از محدوده بندر خارج کند ولی این اتفاق برای همه کالاها رخ نمی‌دهد.

برخی از این کالاها که سریع الفساد بوده زودتر و برخی نیز دیرتر فاسد می‌شوند و در مجموع کالا باید هرچه سریع‌تر از بندر خارج شود تا فضا برای کالای بعدی باقی بماند.

عده‌ای از صاحبان کالا از بندر به عنوان یک انبار نگهداری استفاده می‌کنند لذا به جای سرعت بخشی در خروج کالا به تدریج اقدام به این کار می‌کنند که خطر ریسک پذیری و فساد برخی از این کالاها و مواد اشتعال زا و از بین رفتن و حادثه آفرینی زیاد است.

امداد و نجات برای ۲ کشتی خارجی با ۴۴ ملوان

نزدیکی به تنگه هرمز و دسترسی به آب‌های بین المللی برخی از حوادث حتی خارج از آب‌های کشورمان می‌طلبد تا جایی که امکان دارد به کمک حادثه دیدگان بشتابیم که نمونه آن امداد و نجات ملوانان و خاموش کردن آتش سوزی ۲ فروند شناور تانکر نفتکش خارجی در ۲۵ مایلی آب‌های کشورمان در اواخر خردادماه بوده است.

این حوادث ضمن آمادگی کشورمان در برابر حوادث سخت و مدیریت مهار آن، تجربه ارزنده‌ای برای جلوگیری از چنین حوادثی در حوزه بندری و دریایی را به ما می‌آموزد که بایستی پیشگیری و کنترل حوادث بیش از پیش مدنظر قرار گیرد.

مدیر کل بنادر و دریانوردی هرمزگان در این زمینه می‌گوید: در پی اعلام حادثه آتش سوزی ۲ فروند نفتکش خارجی عبوری در دریای عمان، ۴۴ نفر دریانورد خارجی این نفتکش توسط MRCC بندر شهید رجایی نجات یافتند.

الله مراد عفیفی پور افزود: در ساعت هشت و پنج دقیقه (۸:۰۵) صبح، یک فروند نفتکش خارجی در فاصله ۲۵ مایلی بندر جاسک واقع در مسیر بین المللی تردد کشتی‌ها با طول ۲۵۱ متر و محموله اتانول از ناحیه میانی بدنه شناور دچار حریق شد.

مدیرکل بنادر و دریانوردی هرمزگان ادامه داد: فرمانده کشتی پس از سانحه آتش سوزی، به خدمه اعلام ترک کشتی می‌دهد و با اقدام سریع مرکز هماهنگی جستجو و نجات دریایی ( mrcc) ) هرمزگان مستقر در بندر شهید رجایی، تعداد ۲۳ نفر پرسنل تانکر سانحه دیده توسط شناور عبوری به نام هیوندای دوبی نجات داده شد.

عفیفی پور گفت: این دریانوردان تحویل شناور ناجی اعزامی از بندر جاسک شد که به این بندر انتقال یافتند و هماهنگی با مدیریت خشکی کشتی در امارات انجام شد و نماینده کشتیرانی ایرانی و سالور (تیم امدادی) عمانی توسط آنها هماهنگ شد.

عفیفی پور همچنین ببه دیگر فروند شناور نفتکش تانکر (FRONT ALTAIR ) با پرچم جزایر مارشال از مبدا الرویس قطر به سمت تایوان اعلام کرد و ادامه داد: حدود ۲ ساعت بعد و در ساعت ۹ و ۵۰ دقیقه صبح (۹:۵۰ ) شناور تانکر( KOKUKA COURAGEOS ) با پرچم پاناما در فاصله ۳۰ مایلی بندر جاسک در مسیر بین المللی تردد کشتی‌ها دچار حریق شد.

این مسوول اضافه کرد: با هماهنگی (Mrcc )هرمزگان توسط یدک کش عبوری خارجی به نام ( COSTAL ACE ) به تعداد ۲۱ نفر نجات داده شدند، شناور ناجی پس از تخلیه نفرات شناور اول در بندر جاسک، نفرات شناور دومی را منتقل می‌کند.