نقش آمریکا در حمله شیمیایی به ایران

اسناد سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا نشان می‌دهد این کشور از استفاده عراق از گازهای شیمیایی علیه ایران مطلع بوده و به رژیم این کشور در این حملات کمک ‌کرده است.
 
نشریه «فارین پالیسی» در گزارشی اختصاصی با استناد به اسناد سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا (سیا) نوشته است آمریکا از حملات شیمیایی عراق به ایران مطلع بوده و حتی با دادن تصاویر ماهواره‌ای به «صدام حسین» در این حملات کمک می‌کرده است. فارین پالیسی در این مورد نوشته است: دولت آمریکا ممکن است گزینه اقدام نظامی علیه دولت سوریه را در پاسخ به حمله‌ای شیمیایی به یکی از مناطق حومه دمشق بررسی کند. اما یک نسل قبل‌تر، نهادهای نظامی و اطلاعاتی آمریکا از حملات شیمیایی‌ای مطلع بودند و هیچ‌کاری در قبال آن نکردند که بسیار بدتر از هر حمله‌ای بود که تاکنون در سوریه رخ داده است.
 
در سال 1988، در روزهای پایانی جنگ ایران و عراق، آمریکا به واسطه تصاویر ماهواره‌ای متوجه شد که ایران در آستانه باز کردن معبری بزرگ در دل لایه‌های دفاعی عراق و رسیدن به دستاوردی راهبردی قرار دارد. مقامات اطلاعاتی آمریکا در حالی محل نفوذ نیروهای ایرانی را به اطلاع عراقی‌ها رساندند که به خوبی می‌دانستند «صدام حسین» با تسلیحات شیمیایی از جمله عامل اعصاب «سارین» به آن‌ها حمله می‌کند.
 
تصاویر و نقشه مسیر پیشروی نیروهای ایرانی، محل استقرار تاسیسات پشتیبانی و لجستیکی و جزئیاتی در مورد سامانه‌های پدافندی ایران، از جمله اطلاعاتی بود که آمریکا به عراق منتقل کرد. عراقی‌ها پیش از آن هم در اوایل سال 1998 با کمک تصاویر و نقشه‌های ماهواره‌ای و دیگر اطلاعاتی که از آمریکا دریافت کرده بودند، چهار حمله شیمیایی گسترده دیگر نیز با گاز «خردل» و «سارین» انجام داده بودند.
 
به نوشته فارین پالیسی این حملات به تغییر موازنه در جنگ و حضور ایران پای میز مذاکره موثر بود. این حملات همچنین از جمله آخرین سری حملات شیمیایی بود که دولت ریگان از آن اطلاع‌ داشت و از افشای آن خودداری می‌کرد. مقامات آمریکایی همواره اطلاع و رضایت خود از حملات شیمیایی عراق را انکار کرده و تاکید کرده‌اند که دولت «صدام» هیچ‌گاه به آن‌ها اعلام نکرد که قصد دارد از این تسلیحات استفاده کند. اما «ریک فرانکونا» سرهنگ بازنشسته نیروهای هوایی آمریکا که در زمان حمله 1988 وابسته نظامی آمریکا در بغداد بود، تصویری تفاوت ارائه می‌دهد. وی می‌گوید: عراقی‌ها هیچ‌وقت به ما نگفتند که می‌خواهند از گاز اعصاب استفاده کنند. لازم نبود بگویند. ما از قبل می‌دانستیم.
 
اسناد تازه‌افشاشده سیا و اظهارات افرادی مثل فرانکونا نشان می‌دهد که آمریکا مستندات قاطعی از حملات شیمیایی عراق از اوایل سال 1983 در اختیار داشته است. در آن زمان ایران در مجامع عمومی می‌گفت عراق از تسلیحات غیرقانونی استفاده کرده و شکایتی را نیز برای ارائه به سازمان ملل آماده می‌کرد. اما این پرونده شواهد کافی علیه عراق نداشت. این در حالی است که نهادهای اطلاعاتی آمریکا در گزارش‌های فوق‌محرمانه و یادداشت‌هایی که در اختیار مقامات ارشد اطلاعاتی قرار گرفته بود، چنین شواهدی را در اختیار داشتند. با این حال، سیا از ارائه آن‌ها و اظهارنظر در مورد این پرونده خودداری کرد.
 
برخلاف امروز که بحث‌های داغی در مورد لزوم مداخله نظامی آمریکا در سوریه در پاسخ به حمله شیمیایی ادعایی، مطرح می‌شود، سه دهه قبل آمریکا رویکردی منفعلانه در قبال حملات شیمیایی پرتعداد و گسترده صدام علیه دشمنان و حتی مردم خودش در پیش گرفت. دولت ریگان به این نتیجه رسیده بود که این حملات می‌تواند به پایان جنگ کمک کند و بهتر است که ادامه داشته باشد. سیا به این جمع‌بندی رسیده بود که حتی در صورت افشای این حملات، اعتراضات و محکومیت‌های جهانی به راحتی خاموش می‌شود.
 
اسناد سیا نشان می‌دهد که ایران احتمالا قادر به جمع‌آوری شواهد قاطع استفاده از تسلیحات شیمیایی نیست. این در حالی است که سیا چنین اسنادی را در اختیار داشت. سازمان اطلاعات آمریکا همچنین اشاره کرده بود که شوروی سابق هم از این تسلیحات در افغانستان استفاده کرده و با بازخورد منفی زیادی مواجه نشده است. پیش از این گزارش شده بود که آمریکا در حالی که احتمال می‌داده «صدام حسین» از تسلیحات شیمیایی استفاده می‌کند، با ارائه اطلاعات راهبردی، از عراق حمایت می‌کرده است. اما مروری بر اسناد سیا که از طبقه‌بندی خارج شده و با وجود در دسترس بودن در آرشیو ملی مدت‌ها اشاره‌ای به آن‌ها نشده بود، و همچنین مصاحبه‌های اختصاصی با مقامات سابق دستگاه‌های اطلاعاتی آمریکا، نشان می‌دهد که آمریکا تا چه حد نسبت به استفاده از تسلیحات شیمیایی مطلع بوده است. این اسناد نشان می‌دهد مقامات آمریکایی به طور مداوم از میزان استفاده از گازهای شیمیایی در حملات مطلع می‌شده‌اند. این اسناد به این معنی است که آمریکا رسما در چندین مورد از وحشتناک‌ترین حملات شیمیایی، همدست بوده است.
 
مقامات ارشد سیا، از جمله «ویلیام کیسی» مدیر اطلاعات مرکزی این سازمان که از دوستان صمیمی «رونالد ریگان» رئیس‌جمهور آمریکا بود، از محل کارخانه تولید تسلیحات شیمیایی عراق مطع بوده است. عراق در این کارخانه سخت تلاش می‌کرد تا به حد کافی عامل خردل تولید کند تا بتواند پاسخگوی نیاز نیروهای خود در خط مقدم باشد. وی مطلع بود که عراق قصد دارد تجهیزاتی از ایتالیا خرید کند تا سرعت تولید مهمات و بمب‌های حاوی گازهای شیمیایی را افزایش دهد. و اطلاع داشت که عراق ممکن است از عوامل اعصاب علیه نیروها و حتی شهروندان ایرانی استفاده کند. سازمان‌های اطلاعاتی آمریکا حتی به مقامات این کشور هشدار داده بودند که اگر ایران به نقش آمریکا در حملات شیمیایی پی ببرد، ممکن است منافع واشنگتن را هدف قرار دهد.
 
در یکی از اسناد فوق‌محرمانه سیا به تاریخ نوامبر 1983، آمده است: با ادامه حملات عراق، احتمال اینکه ایران بتواند به موشک‌های حاوی عوامل شیمیایی دست یابد که روی آن‌ها علایم عراقی نوشته شده بود، افزایش یافته است. در آن صورت ایران می‌تواند آن را به عنوان مدرکی به سازمان ملل ارائه کرده و آمریکا را به نقض قوانین بین‌المللی متهم کند. به گفته فرانکونا، همان زمان وابسته نظامی آمریکا در بغداد، آماده‌سازی‌های عراق برای انجام حملات شیمیایی را پیگیری می‌کرد. یک مقام سابق سیا هم می‌گوید تصاویری وجود داشت که نشان می‌داد عراقی‌ها پیش از هر حمله، مواد شیمیایی را به سمت سکوهای پرتاب و در راستای مواضع نیروهای ایرانی منتقل می‌کنند.
 
فرانکونا که خود یک کارشناس مجرب امور خاورمیانه و مسلط به زبان عربی است، و مدت‌ها در آژانس امنیت ملی و آژانس اطلاعات دفاعی آمریکا خدمت کرده، می‌گوید اولین بار در سال 1984 زمانی که در امان اردن فعالیت می‌کرده، از استفاده عراق از تسلیحات شیمیایی مطلع شده است. اطلاعاتی که به دست او رسیده بود به وضوح نشان می‌داد که عراقی‌ها از عامل اعصاب «تابون» استفاده کرده‌اند.
 
اسناد افشاشده سیا نشان می‌دهد کیسی و دیگر مقامات ارشد آمریکایی به کرات از استفاده عراق از عوامل شیمیایی و طرح‌های صدام برای استفاده بیشتر از این تسلیحات مطلع‌ می‌شده‌اند. در یکی از اسناد فوق محرمانه سیا آمده است: اگر عراقی‌ها منابع جدید بزرگی ازعوامل خردل به دست بیاورند، آن‌ها تقریبا قطعا از آن علیه نیروهای ایرانی و شهرهای مرزی استفاده می‌کنند.