عملکرد مرکز ملی فضای مجازی در سال اول برنامه ششم

به گزارش پایداری ملی، گسترش فزاینده فناوری‌های اطلاعات و ارتباطات به ویژه شبکه جهانی اینترنت و آثار چشمگیر آن در ابعاد زندگی فردی و اجتماعی و لزوم سرمایه‌گذاری وسیع و هدفمند در جهت بهره‌گیری حداکثری از فرصت‌های ناشی از آن در جهت پیشرفت همه‌جانبه کشور و ارائه خدمات گسترده و مفید به اقشار گوناگون مردم و همچنین ضرورت برنامه‌ریزی و هماهنگی مستمر به منظور صیانت از آسیب‌های ناشی از آن اقتضا می‌کند نقطه کانونی متمرکزی برای سیاست‌گذاری، تصمیم‌گیری و هماهنگی در فضای مجازی کشور به وجود آید.

به این مناسبت شورای عالی فضای مجازی و مرکز ملی فضای مجازی در ذیل آن طی حکم ابلاغی مقام معظم رهبری (مدظله العالی) در تاریخ ۱۷ اسفند ۱۳۹۰ تأسیس گردید تا اشراف کامل و به روز نسبت به فضای مجازی در سطح داخلی و جهانی و تصمیم‌گیری نسبت به نحوه مواجهه فعال و خردمندانه کشور با این موضوع از حیث سخت‌افزاری، نرم‌افزاری و محتوایی در چارچوب مصوبات شورای عالی و نظارت بر اجرای دقیق تصمیمات در همه سطوح تحقق یابد. اهمیت فضای مجازی به حدی پررنگ است که در تعبیر مقام معظم رهبری (مدظله العالی)، هم‌ارز اصل انقلاب دانسته شده است. در مطلع حکم تشکیل شورای عالی فضای مجازی که از سوی معظم له ابلاغ گردیده است، ایشان خواستار همکاری همه‌جانبه کلیه دستگاه‌های اجرایی جهت دستیابی به اهداف مرکز بودند.

علاوه بر وظایف و تکالیف مرکز در احکام ابلاغی مقام معظم رهبری (مدظله العالی)، در برنامه ششم توسعه نیز برای شورای عالی فضای مجازی کشور و مرکز ملی فضای مجازی به طور مشخص وظایف و تکالیفی درنظر گرفته شده است. در برنامه ششم توسعه در ماده (۲) موضوع فضای مجازی به عنوان یکی از مسائل محوری برنامه و یک موضوع خاص کلان فرابخشی معرفی شده است. در مواد (۶۷) (۶۸) (۶۹) (۱۰۷) و (۱۰۹) به رعایت مصوبات شورای عالی فضای مجازی کشور اشاره شده و در بند ث ماده (۶۷) برای مرکز ملی فضای مجازی کشور به طور مشخص وظایفی و تکالیفی درنظر گرفته شده است.

شورای عالی فضای مجازی در مجموع در سه حوزه تصویب طرح، دریافت گزارش و مباحث نظارتی و تصویب قواعد و مصوبات اقدام می‌نماید. با توجه به اینکه شورای عالی فضای مجازی جایگاه سیاست‌گذاری، تصمیم‌گیری و برنامه‌ریزی داشته و مرکز ملی فضای مجازی نقش اجرایی دارد، در برنامه ششم توسعه مباحث مربوط به مرکز ملی و شورای عالی از یکدیگر تفکیک شده است.

سیاست‌های کلی، اهداف، راهبردها، احکام قانون برنامه و عملکرد آنها

طبق گزارش سازمان برنامه و بودجه در موضوع خاص فضای مجازی سه هدف کلی با توجه به اسناد بالادستی به شرح ذیل تعریف شده است:

۱ تأمین امنیت و صیانت از حقوق و حریم‌های فردی و اجتماعی در شبکه ارتباطات و فناوری اطلاعات

۲ دستیابی به امکان رصد هوشمند و به هنگام فضای مجازی کشور

۳ نظارت مستمر و ارزیابی دقیق سیاست‌ها و برنامه‌های فضای مجازی کشور

محورهای کلان فعالیت‌های مرکز ملی فضای مجازی برای دستیابی به اهداف با توجه به راهبردها و سیاست‌های موضوع فوق به شرح ذیل است:

مدیریت و ارتقاء امنیت و سلامت فضای مجازی کشور

راهبری، نظارت و سیاست‌گذاری فنی زیرساختی اقتصاد فناوری فضای مجازی کشور

سیاست‌گذاری، راهبری و ساماندهی امور فرهنگی، اجتماعی و محتوایی فضای مجازی کشور

سیاست‌گذاری و راهبری تنظیم مقررات و حقوق فضای مجازی کشور

اهداف کمی

بر اساس گزارش سازمان برنامه و بودجه تعداد ۱۰ هدف کمی ذیل اهداف کلی فوق تعریف شده‌اند که در سال ۱۳۹۶ تنها برای سه هدف کمی «خط مشی‌گذاری صیانت از حقوق کسب و کارها در فضای مجازی»، «خط مشی‌گذاری صیانت از حقوق عمومی و منافع ملی در فضای مجازی» و «خط مشی‌گذاری صیانت از حقوق افراد در فضای مجازی» هدفگذاری شده است (متوسط درصد تحقق این سه هدف حدود ۷۶ درصد می‌باشد) و بقیه اهداف از سال دوم برنامه هدف‌گذاری شده‌اند.

این مرکز میزان تحقق هدف ایجاد مرکز رصد رسانه‌های نوین را در سال ۹۶ به صفر درصد، خط مشی گذاری سیاست از حقوق افراد در فضای مجازی را به میزان ۷۰ درصد، خط مشی گذاری سیاست صیانت از حقوق عمومی و منافع ملی در فضای مجازی را ۹۰ درصد، خط مشی گذاری صیانت از حقوق کسب و کارها در فضای مجازی را ۷۰ درصد، طراحی الگوی بومی نظارت و ارزیابی سیاست‌ها و برنامه‌های فضای مجازی کشور را ۱۰۰ درصد، طراحی نقشه جامع رصد فضای مجازی کشور را ۱۰۰ درصد، طراحی و پیاده سازی سامانه‌های هوشمند رصد و ذائقه سنجی فضای مجازی کشور درصد را ۱۰۰ درصد، طراحی و پیاده سازی نظام بازخورد گیری از ذینفعان سیاست‌ها و برنامه‌ها را صفر درصد، طراحی و پیاده سازی نظام جامع دریافت و پردازش داده‌ها و گزارش‌های برنامه‌های دستگاه‌های کشور را صفر درصد و طراحی پیاده سازی و استقرار سامانه هوشمند تحلیل و پیامدهای سیاست‌ها و برنامه‌های فضای مجازی کشور را ۱۰۰ درصد در سال ۹۶ گزارش کرده است.

عملکرد منابع مالی

کل اعتبارات مصوب هزینه‌ای و تملک‌دارایی‌های سرمایه‌ای مرکز ملی فضای مجازی به مبلغ ۴۸.۵ میلیارد ریال (اعتبارات هزینه‌ای ۳۸.۵ میلیارد ریال و اعتبارات تملک‌دارایی‌های سرمایه‌ای ۱۰ میلیارد ریال) می‌باشد که ۶۸ درصد آن به مبلغ ۳۳ میلیارد ریال (اعتبارات هزینه‌ای ۲۳.۵ میلیارد ریال و تملک دارایی‌های سرمایه‌ای ۹.۵ میلیارد ریال) تخصیص داده شده است.

لازم به ذکر است در برنامه «تأمین، توسعه، مقاوم‌سازی، تعمیر، تجهیز و نگهداری فضاها، ساختمان‌ها، اماکن و ماشین‌آلات با کد طبقه‌بندی ۱۳۰۲۰۱۸» سهم اعتبار مصوب «مرکز ملی فضای مجازی» ۱۰ میلیارد ریال و تخصیص مربوطه نیز ۹.۴ میلیارد ریال است.

از عواملی که سبب موفقیت در بخشی از اهداف این مرکز شده، توجه به فضای مجازی به عنوان موضوع خاص فرابخشی در قانون برنامه ششم توسعه موضوع بند (ت) ماده (۲)، تأکید مقام معظم رهبری بر تشکیل شورای عالی فضای مجازی کشور به عنوان نقطه کانونی متمرکز برای سیاست‌گذاری، تصمیم‌گیری و هماهنگی در فضای مجازی کشور و بهره‌گیری حداکثری از ظرفیت‌های موجود از جمله فیزیکی، مالی و منابع انسانی را می‌توان نام برد.