آیا موضع هسته ای ایران تغییر می کند

با گذشت سه هفته از انتخابات ریاست جمهوری ایران، رسانه های مختلف خبری همچنان به بررسی تاثیرات آن می پردازند.

روزنامه لوموند فرانسه در این زمینه با انتشار پنج یادداشت با مطرح کردن سوال فوق، به بررسی مواضع دو طرف مذاکرات و گمانه زنی درباره آینده آن پرداخته است.

باراک اوباما باید آمادگی خود برای تجدید نظر در روابط را به تهران تکرار کند

"تاریخ روابط میان ایران و آمریکا شامل حرکت‎های ناتمام متعددی بوده است، اما انتخاب یک رئیس جمهور میانه رو در ایران، فرصت جدیدی است که باید دولت اوباما از آن استفاده کند."

علی واعظ -تحلیلگر ارشد ایرانِ "گروه بحران بین الملل"- مطلب خود را با عبارت فوق آغاز کرده است و خواسته همان طوری که محمود احودی نژاد در سال 2008 به اوباما تبریک گفته بود، رئیس جمهور آمریکا نیز روز تحلیف، به همتای ایرانی خود تبریک بگوید.

وی بحث مهم دیگر را شناسایی اعتبار روند انتخاباتی دانسته است که با حضور اکثریت واجدین شرایط برگزار شده است: "واشنگتن باید به مسئولان ایرانی نشان دهد آماده یافتن راهکار تعامل فیمابین است. خودداری از وتو کردنِ حضور ایران در کنفرانس ژنو2 درباره سوریه، نشانه مناسبی خواهد بود."

در این مطلب آمده که با توجه به خواست مردمی برای تغییر در رویکردها که باعث پیروزی روحانی شده است، برای وی دشوار خواهد بود که آنها را نادیده بگیرد و وی باید درباره بحث وضیعت ایران در جامعه بین الملل، احیای اقتصاد و لغو تحریم به موفقیت دست یابد.

اما واعظ سیستم ایران را پیچیده معرفی کرده و واکنش کاخ سفید را که پیامی کنایه آمیز صادر کرده بود، نیز امیدوارکننده ندانسته است.

وی تحریم های جدید اعمال شده را نیز مانع دیگری می داند.

این تحلیلگر خاطر نشان کرد که با توجه به برگزاری اجلاس آژانس بین المللی اتمی در ماه سپتامبر، ممکن است تصمیماتی علیه ایران صورت گیرد که قبل از این که روحانی فرصت اقدامی پیدا کرده باشد، وی در شرایط دشواری قرار گیرد.

واعظ در پایان توصیه کرده که اگر حل مشکلات دشوار به نظر می رسد، اما باید حداقل مراقب بود که شرایط بدتر نشود.

پیش بینی دشوار است

در تحلیلی به قلم محمد رضا جلیلی -استاد موسسه عالی مطالعات بین الملل و توسعه شهر ژنو- و تیئری کِلنِل -مدرس دانشکده علوم سیاسی دانشگاه آزاد بروکسل- نگاشته شده است، نویسندگان پیش بینی درباره سیاست هسته ای را دشوار دانسته اند. دلیل این مساله را عدم تصمیم گیری نهایی روحانی در این زمینه گفته اند.

نویسندگان، تجربه وی را منحصر به فاصله 2003 تا 2005 و مذاکره با تروئیکا (فرانسه، انگلیس و آلمان) نداتسته اند و سوابق ایشان به عنوان دبیر شورای عالی امنیت ملی و ریاست مرکز مطالغات استراتژیک از سال 1992 را خاطر نشان کرده اند که باعث احاطه روحانی بر مساله هسته‎ای دانسته‎اند.

کتاب "امنیت ملی و دیپلماسی هسته‎ای" چاپ سال 2011 را به عنوان تنها مرجع فارسی منتشر شده در این زمینه معرفی کرده اند.

تحلیل گران مساله مهم را ربط دادن بحث هسته ای و مشکلات اقتصادی در رقابت های انتخاباتی دانسته اند که از منظر آنها، امر بدیعی در میان مسئولین ایرانی بوده است.

آنها آخرین شاخصه مهم روحانی را میل به شفافیت و دیپلمات بودن، گفته اند که در مذاکرات بسیار تعیین کننده است: "شاید مذاکرات آینده به صورت مستقیم بین رئیس جمهوری جدید و نمایندگان پنج عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل و آلمان نباشد اما به طور حتم در چهارچوب تعریف شده توسط رئیس جمهور روحانی خواهد بود. در زمان سلفش -محمود احمدی نژاد- هم همین شرایط حکمفرما بود."

در بخش دیگری از مطلب آمده است که با بررسی نظام در 24 سال گذشته، نباید انتظار تغییر شگرف داشته باشیم. اما امکان بازنگری در نحوه مواجهه وجود دارد.

آب و هوای بهتر برای مذاکره

فرهاد خسرویار -مدیر بخش تحقیقات EHESS- انتخاب روحانی را باعث داغ شدنِ مجدد بحث هسته ای دانسته است و به بررسی روند آن در سال های اخیر پرداخته است که از منظر وی، اخیراً تنها به تکرار مواضع توسط هر طرف تبدیل شده بود.

این کارشناس، لحن گفته های احمدی نژاد را مانعی بر سر پیشرفت مذاکرات می دانست که با انتخاب روحانی که لحنی دیپلماتیک دارد، شرایط تغییر کرده است.

وی با تکرار ادعاهای دروغین درباره مقصود ایران از برنامه هسته ای، از ایران خواسته است تا برای ایجاد اعتمادسازی، غنی سازی خود را متوقف کند.

خسرویار تاکید می کند که تصمیم آخر در این زمینه با مقام معظم رهبری خواهد بود.

وی در پایان می نویسد: "در شش ماه آینده، شاهد یک بازی پیچیده خواهیم بود که از هم اکنون پایان آن را نمی توانیم پیش بینی کنیم. زیرا دو طرف در مذاکرات نسبت به هم بدبین هستند و همدیگر را به فریبکاری متهم می کنند."

فرانسه باید از منافع خود دفاع کند

میشل ماکینسکی در یادداشت خود، انتخاب روحانی را با توجه به تفاوت هایی که با سعید جلیلی در تبلیغات انتخاباتی داشته است، زنده کننده امید می داند و وی را "عملگرا" معرفی کرده است.

به عقیده او یکی از تفاوت های روجانی موضع وی در زمینه تجدید نظر در روابط با واشنگتن مشروط به عدم مداخله در مسائل داخلی کشور و احترام به حقوق ایرانیان -از جمله درباره غنی سازی- است.

تحلیلگر اعتقاد دارد که ارتباط با واشنگتن مساله جدیدی نیست و در زمان ریاست جمهوری احمدی نژاد نیز در شکل های مختلف رخ داده بود.

وی افرادی که به عنوان جانشین صالحی و جلیلی معرفی خواهند شد را نشانه‎هایی برای مشخص کردن خط مشی آینده دانسته است.

در ادامه آمده است: "مسیر رسیدن به تفاهم، مملو از موانع است" و اشاره شده است که کشورهای غربی با تردید نسبت به انتخاب روحانی ابراز خوشنودی کرده اند.

در وهله دوم، رفع بن بست کنونی را سبک شدنِ قابل توجهِ تحریم ها برای مقدمه برای شفافیت از سوی ایران است. اما دستور تحریم های جدید در هفته گذشته، تاثیر منفی در این زمینه دارد.

اولین قربانی این قوانین جدید، بخش خودروسازی فرانسه است که با مواجه شدن با موانع جدید، ممکن است مجبور به بستن دفاتر در آلمان و اتگلیس و کارخانه هایی در فرانسه خواهند شد: "اگر پاریس از باراک اوباما نخواهد که فرانسه از این تحریم ها مستثناء شود، مشکل جدی اشتغال در دوره کوتاه مدت پیدا خواهد کرد."

چیزی تغییر نکرده است

فردریک اِنسِل -استاد ارشد دانشکده علوم سیاسی پاریس و مدرسه مدیریت ESG-، به بررسی مساله از دیدگاه رژیم صهیونیستی پرداخته است و مدعی شده از زمان گزارش آژانس بین المللی اتمی در سال 2003 در زمینه غنی سازی اورانیوم، این بحث تبدیل به "دغدغه امنیتی اصلی اسرائیل" شده است.

وی دلیل این مساله را بحث جغرافیایی و صحبت های رئیس جمهور ایران دانسته است.

در نتیجه برای کسب آرا و انتخاب مجدد در انتخابات مجلس در ماه ژانویه گذشته، بنیامین نتانیاهو -نخست وزیر- سال گذشته در مجمع عمومی سازمان ملل طرح بمب اتمی را نشان داد و در تمام صحبت های خود به تهدید ایران پرداخته بود. از دیگر اقدامات رژیم صهیونیستی مانورهای متعدد، استقرار "گنبد آهنین" در شهرهای مختلف، جنگ اطلاعاتی و خرید بمب‎های سنگرکوب، ذکر کرده است.

نویسنده در این بخش، به ترور دانشمندان و آنچه "جنگ مخفی" نامیده‎اند، اشاره ای نکرده است.

با اعلام انتخاب حسن روحانی در روز 14 ژوئن، نتانیاهو اعلام کرده بود که تغییری رخ نداده است.  

انسل این نظر را هم تایید کرده و هم غلط دانسته است. درست زیرا روحانی تصمیم گیر اصلی در پرونده نیست ولی غلط زیرا تاثیر رئیس جمهوری در جهت گیری پرونده همواره وجود داشته است.

وی موضع سرسختانه تل‎آویو را نشانه آن می داند که آنها نسبت به تهران، کمتر عمل گرا هستند.

این استاد دانشگاه تیز در پایان، پیش بینی در این زمینه را غیرممکن دانسته است.