ماهواره‌ها در خدمت پایش آلودگی هوا و گرمایش زمین

اندازه‌گیری میزان آلودگی واقعی در جو زمین از اهمیت بالایی برخوردار است، زیرا طبق گزارش اخیر سازمان بهداشت جهانی (WHO) از هر هشت مرگی که در سراسر جهان رخ می‌دهد، یکی در اثر آلودگی هواست.

برای تشخیص تمامی ترکیبات شیمیایی موجود در جو زمین، دانشمندان داده‌ها را با استفاده از دستگاه‌های تجزیه و تحلیل ذرات جامد معلق در هوا، طیف‌سنج‌ها و ماهواره جمع‌آوری می‌کنند.

در ایستگاه‌های اندازه‌گیری روی سطح زمین، ابزار‌های مختلفی برای بررسی آلاینده‌های موجود در هوا وجود دارد؛ همچنین در رصدخانه‌ها، نور خورشید به اجزای طیفی‌اش تجزیه و تحلیل می‌شود تا مقادیر بسیار کم مواد آلاینده آشکار شود.

اندازه‌گیری‌های ماهواره‌ای، اطلاعاتی درباره تصویر جهانی و وضعیت محلی آب‌وهوا در نقاط مختلف کره زمین به دست می‌دهد که نشان‌دهنده تأثیرات تغییرات آب‌وهوایی، واکنش‌های شیمیایی در جو زمین و گاز‌های منتشر شده در اثر فعالیت‌های انسان است؛ علاوه بر این، شناخت جریان‌های معروف به جریان‌های سطحی و یافتن منبع آلودگی‌ها با توجه به جابجایی هوا در اثر باد از اهداف دیگر مورد نظر دانشمندان است که توسط ماهواره‌ها محقق می‌شود.

تحقیقات نشان می‌دهد بین افزایش میزان گاز‌های گلخانه‌ای موجود در اتمسفر با گرم شدن کره زمین ارتباط مستقیمی وجود دارد؛ زمین مقداری از انرژی خورشید را جذب و باقی آن را (عمدتاً در محدوده فروسرخ) منعکس می‌کند.

گاز‌های گلخانه‌ای، بسیار بیشتر از سایر گاز‌ها این تابش خروجی را جذب می‌کنند و با بر هم زدن تعادل بین انرژی ورودی و خروجی زمین باعث افزایش دمای نواحی مختلف و آسیب‌پذیری محیط زیست می‌شوند.

دی اکسید کربن مهم‌ترین گاز گلخانه‌ای است که به دلیل نیاز بشر به انرژی و مصرف انواع سوخت‌های فسیلی در حجم زیاد تولید می‌شود؛ طی ۱۰۰ سال گذشته، کره زمین به طور غیرطبیعی حدود ۰.۷۴ درجه سانتیگراد گرم‌تر شده و گفته می‌شود گرم‌شدن کره زمین تا ۱۰۰ سال دیگر باعث خشکسالی شدید، گرمای سوزان و توفان‌های وحشتناک خواهد شد.

همچنین در طی ۲۰ سال گذشته حجم و مساحت یخچال‌های طبیعی مرتبا کاهش یافته که دلیل این موضوع تأثیر مستقیم گاز‌های گلخانه‌ای در سطح جو زمین است.

روند گرم شدن زمین بین سال‌های ۱۸۵۰ تا ۲۰۰۶

این موضوع نشان می‌دهد که برای مقابله با تأثیرات شدید تغییرات آب و هوایی و اتخاذ سیاست‌های درست به بررسی‌های بنیادین نیازمند هستیم.

محققان به وسیله ماهواره‌های سنجش از دور یخچال‌ها را زیر نظر دارند چرا که اندازه‌گیری ماهواره‌ای از نظر مقیاس و گستردگی، محدودیت اندازه‌گیری‌های روی سطح زمین را ندارد و ماهواره‌های سنجش از دور به دانشمندان امکان می‌دهند تا از نقاط دورافتاده و غیر قابل دسترس زمین داده دریافت کنند.

همچنین، تصاویر جدید ماهواره‌ای تفکیک‌پذیری بالاتری دارند و علاوه بر اندازه‌گیری جرم یخچال، می‌توانند نواحی دارای ضخامت کمتر و عقب‌نشینی یخچال را نیز مشخص کند.

ده‌ها ماهواره در مدار، زمین را رصد می‌کنند و پارامتر‌هایی مانند میزان رطوبت خاک، جنگل‌زدایی، ضخامت یخ، گاز‌های اتمسفر و میزان نمک محلول در آب دریا را اندازه‌گیری می‌کنند.

سنجش ارتفاع سطح دریا‌ها توسط این ماهواره‌ها از سال ۱۳۷۲ تاکنون نشان داده که آب دریا‌ها به میزان ۳.۳ میلیمتر در سال بالا می‌آید؛ ۱۰ درصد این مقدار ناشی از آبیاری زمین‌های کشاورزی است، ۳۰ درصد ناشی از افزایش حجم آب به دلیل افزایش دماست و ۶۰ درصد آبی است که در اثر ذوب یخچال‌ها و پوشش‌های یخی به دریا‌ها اضافه می‌شود.

میانگین تغییرات پنج ساله دمای سطح زمین در سال‌های مختلف

زمین از آغاز پیدایش، تغییرات آب‌وهوایی بلندمدت و کوتاه مدت زیادی را تجربه کرده و اثر گلخانه‌ای برای میلیون‌ها سال در آن در حال انجام بوده است، ولی تعادل این روند طبیعی با فعالیت‌های انسانی از میان رفته و تغییرات کنونی در زمان بسیار کوتاهی رخ می‌دهند که این موضوع به عنوان یک مشکل زیست محیطی باعث نگرانی دانشمندان شده است.