راهکار رفع مشکل نقدینگی در اقتصاد ایران

 باید قبول کرد که نقدینگی بدون قاعده و رشد بدون ضابطه آن، معضلات زیادی را ایجاد کرده و ریشه بسیاری از نارسایی­های اقتصادی و به تبع آن مسائل اجتماعی و سیاسی بوده است. برای حل بحران نقدینگی، هر متخصص و اهل فنی، راهی و شیوه­ای را پیشنهاد می­دهد که هر کدام به فراخور موضوع، مناسب و برخی نیز در این شرایط قابل تامل است.

اما بدون شک، برای رفع مشکل نقدینگی، کسی تا بحال به فکر خلق پول جدید، نیفتاده است. پول جدید با ویژگی­ها و قابلیت­های مترقی، که یکبار برای همیشه، مشکل نقدینگی در کشور را حل نماید. این طرح، در این شرایط که کارشناسان و متخصصین ابتدا قائل به حل مشکلات اقتصادی کلان هستنتد تا مشکل نقدینگی نیز حل شود، باید با شجاعت و شهامت  زیادی داشت.

ما باید پول جدیدی را معرفی کنیم که این پول مستقیما دارای پشتوانه بوده و متصل به سبدی از ارز و طلا باشد و بطور موازی و همزمان در کنار پول رایج مورد استفاده قرار گیرد. پول جدید را برای سهولت در بحث، «تومان» نام می‌نهیم. با این فرض که چهار صفر از ریال فعلی (یا سه صفر از تومان فعلی و مصطلح جامعه) حذف می­کنیم. سپس، فراخوان می دهیم، هر شخصی که تمایل دارد، پول فعلی خود (یعنی ریال رایج) را به پول جدید تبدیل کند. کاملا داوطلبانه و دلبخواه. اما اگر کسی پول خود را به تومان جدید تبدیل نمود، هر وقت بخواهد، معادل تعریف شده آن ارز یا طلا دریافت خواهد کرد. در این حالت، نهادهای مالی و بانکها، در کنار سیستم نرم افزاری موجود خود، سیستم جدیدی تعریف می­کنند و بطور موازی این دو سیستم را اداره و ادامه می­دهند. شاید برخی زمان تعریف پشتوانه برای پول کشورها را منتفی بدانند و مثال سیستم برتون وودز را بیاورند.

در ارتباط با حجم پول و نسبت آن، می توان از همان نسبت اسکناس و مسکوک در دست مردم  و شبه پول در اختیار بانک­ها، استفاده نمود. ما اگر حجم نقدینگی کشور را 1500 هزار میلیارد تومان در نظر می­گیریم و نرخ دلار را نیز 10 هزار تومان، بر این مبنا، حجم کل نقدینگی کشور به 150 میلیارد دلار می­شود. این میزان دلار یا معادل آن به طلا یا سبدی از طلا و ارز، به سهولت و آسانی از عهده دولت برآمده و فقط کافی است، دولت معادل 150 میلیارد دلار، منابع مالی تضمین شده این طرح را  تعیین نماید ( بر همین مبنا می­توان بر پایه داده­های مختلف، نتایج مختلف اخذ نمود).

در این حالت، 150 میلیارد تومان، میزان نقدینگی جدید کشور خواهد بود که با توجه به ارزش ذاتی خود، تمام دغدغه های ناشی از نقدینگی در سیستم قبلی را به یکباره حذف می­کند. سود بانکی به یکباره حذف خواهد شد، چون خود پول فی نفسه دارای ارزش است. بانکداری اسلامی یا همان بانکداری بدون ربا، قابلیت اجرایی پیدا خواهد کرد. از چاپ پول بی رویه دیگر خبری نخواهد بود و بانکها دیگر (اگر هم بخواهند) نمی­توانند شبه پول خلق کنند و بر رشد نقدینگی بیفزایند. چراکه خدمات اعتبار دهی و سود پول، بخاطر ارزش ذاتی خود پول کاهش خواهد یافت. درخصوص پایه پولی نیز به ازای صادرات و فروش نفت (و سایر محصولات از این دست)، افزایش منطقی مشابه دیگر کشورهای  جهان خواهد داشت. افزایش این نقدینگی جدید، رشدش به رشد تولید و توسعه مرتبط خواهد شد و متناسب با آن، تغییر خواهد داشت. در این حالت جدید، عوامل تاثیرگذار بر رشد نقدینگی در پول قبلی، تماما بی اثر شده و و پول جدید روی ریل درست خود قرار خواهد گرفت.  وقتی شخصی بداند که در ازای تحویل پول جدید (بخوانید تومان)، ارز یا طلای معادل آن را دریافت می­کند، طرح موفقیت آمیز خواهد بود.

برای مدل اجرایی ، تولید، ایجاد یا تعریف «تومان» بهتر است به شیوه زیر عمل نمود:

1 تومان  جدید ........................... معادل  10 هزار ریال (یعنی هزار تومان فعلی)

5 تومان جدید ........................... معادل 50 هزار ریال (یعنی 5 هزار تومان فعلی)

10 تومان جدید ....................... معادل 100 هزار ریال (یعنی 10 هزار تومان فعلی)

20 تومان جدید ................. ..... معادل 200 هزار ریال (یعنی 20 هزار تومان فعلی)

50 تومان جدید ...................... معادل 500  هزار ریال (یعنی 50 هزار تومان فعلی)

100 تومان جدید ................... معادل  یک میلیون ریال (یعنی 100 هزار تومان فعالی)

برای گردش مبادلاتی و عملیات محاسباتی، هر یک تومان باید بصورت زیر به قسمت­های کوچکتر تقسیم شود.

این پول جدید به علل زیر مقبولیت، خواهد یافت و از آفت های احتمالی مصمون و روند موفقیت آمیز خود را ادامه خواهد داد:

وقتی شخصی بداند، به ازای ده تومان پرداختی به صرافی یا بانک، یک دلار دریافت می­کند و این رابطه مبادله تثبیت شده و تضمین شده است و شاکله نظام پولی را در قالب صحیح خود، خواهد نشاند. اگر بگوئیم ، با تعریف این مدل، دیگر از رشدهای انفجاری قیمت در بازارهای ارز و مسکن و طلا خبری نخواهد بود و تورم افسارگسیخته، تکرار نخواهد شد، شاید تعجب کنید. اگر بگوئیم، پول جدید به آرامی در جدول نرخ صرافی­های خارجی نقش خواهد بست، اگر بگویم با هر تکانه اقتصادی و سیاسی، پول جدید همچنان محکم و استوار خواهد بود، اگر بگوئیم، ولع و عطش مردم برای تبدیل پول خود به طلا و ارز خارجی برای جلوگیری از کاهش ارزش، متوقف خواهد شد، یا اگر بگوئیم که خروج سرمایه ملی از کشور، رفته رفته برچیده خواهد شد، باید چنین طرحی را به سرعت پیاده سازی کنیم.   

ما در دوره های مختلف، برای کنترل نقدینگی راهکارهای متفاوتی ارائه دادیم، نظیر؛ سه قفله کردن خزانه بانک مرکزی یا سیاست­های تنبهی بانک­ها در اضافه برداشت از بانک مرکزی یا کاهش سود سپرده­های بانکی و ... که هیچکدام نتیجه نداده است. لذا بهتر است، این بار برای رفع مشکل نقدینگی، به ریشه ها و علل توجه کرد. مشکل نقدینگی کشور با این ویژگی­هایی که ریال از خود نشان می­دهد، قابلیت اصلاح را ندارند. پس باید نقدینگی را از ابتدا خلق نمود و پول جدید ساخت تا این بنیان قوی و این فنداسیون مستحکم، تاب و توان سنگینی وزن اقتصاد را تحمل کند.

برای آزمون این پول جدید فقط کافی است، تمام دغدغه‌­های خود و مسائل و مشکلات احتمالی و سئولات کارشناسی را از پول جدید بپرسید، اگر در پاسخ دادن به مشکلات و رفع ابهامات موفق و سربلند شد و نوید رفع مشکلات اقتصادی ناشی از نقدینگی افسار گسیخته را داد، باید جسارت و شهامت اجرای آن را داشت و در این راه گام برداشت.

مدت­ها است کشور در گیر بحث حذف صفر از پول ملی است. این اواخر نیز به دنبال ایجاد پول مجازی است که قطعا با پشتوانه همراه خواهد بود و برای دور زدن تحریم ها، مورد استفاده قرار خواهد گرفت. اما، باید گفت؛ زمان کنونی بهترین فرصت دولت است برای این جراحی بزرگ. شرایط فعلی نظام قیمتی کشور، پنجره‌ه­ای دو سه ماهه برای دولتمردان باز کرده است که از فرصت طلایی ایجاد شده استفاده نمایند. امسال دولت بدنبال برنامه­‌های و جراحی­های بزرگی است. مالیات، اصلاح نظام بانکی، حذف یارانه نقدی، اصلاح قیمت سوخت و انرژی، اصلاح نظام گمرکی، اصلاح نظام ارزی، خصوصی سازی و ... از مواردی است که دولت به جد به دنبال اجرا آن ها ست. اما بنظر می­رسد، مادامی که برای نقدینگی کشور فکری نکند و از ریشه این معضل ویرانگر را مرتفع ننماید، عملا موفقیتی در پیش رو نخواهد بود.

محمد برزنده- کارشناس پولی بانکی  

منبع: تسنیم