مخالفت کشورهای عضو شورای امنیت با درخواست آمریکا برای مقابله با جمهوری اسلامی ایران به بهانه ناآرامی های اخیر، بار دیگر نماینده پرهیاهوی واشنگتن را به تنهایی در موقعیتی متعارض با دیگر اعضای شورا قرار داد.
به گزارش پایداری ملی، نشست جمعه شب (پانزدهم دی ماه) شورای امنیت که به اصرار «نیکی هیلی» نماینده آمریکا در سازمان ملل ، با ادعای نقض حقوق بشر و سرکوب مخالفان در ایران برگزار شد، برای دومین بار واشنگتن را در برابر دیگر اعضای شورای امنیت قرار داد و بدون نتیجه ای خاص به پایان رسید.
هیلی سه شنبه هفته گذشته نیز از شورای امنیت خواسته بود تا برای رسیدگی به وضعیت ناآرامی ها در ایران تشکیل جلسه دهد. پس از اعلان مخالفت شورا، پافشاری نماینده آمریکا سبب شد تا نمایندگان دیگر کشور با رویکردی اعتراضی در نشست دیشب حضور یابند. از جمله روسیه که پیش از آغاز جلسه شورای امنیت مداخله جویی آمریکا در امور داخلی ایران را اقدامی بی شرمانه توصیف کرده بود.
نماینده آمریکا در سازمان ملل با تکرار ادعاهای اخیر «دونالد ترامپ» و معاون وی، ایران را حامی حکومت سوریه و گروه های شبه نظامی در عراق و یمن خواند و تصریح کرد واشنگتن بر خلاف سال 2009 در کنار معترضان ایرانی خواهد بود.
در برابر این اقدام آمریکا، دیگر اعضای شورای امنیت مواضعی را اعلام داشتند که نقطه اشتراک آن مخالفت با مداخله جویی واشنگتن در امور داخلی جمهوری اسلامی ایران بود. در این میان، مباحث شورای امنیت به موضوع توافق هسته ای کشیده شد و روسیه بشدت از اقدام آمریکا برای تضعیف برجام و سوء استفاده موقعیت خود در عرصه بین المللی انتقاد کرد.
به این ترتیب، نشستی که آمریکا برای اعمال فشار بر جمهوری اسلامی ایران بر برگزاری آن پافشاری کرده بود به صحنه حمایت صریح اعضای شورای امنیت از برجام مبدل شد و در کنار روسیه، چین، انگلیس و فرانسه به عنوان اعضای گروه 1+5، دیگر کشورها نیز مخالفت خود را با تضعیف این توافق بین المللی اعلام داشتند.
محور دیگر موضع گیری اعضای شورای امنیت انتقاد از تلاش آمریکا برای طرح مسائل داخلی ایران در این شورا بود. در این زمینه نمایندگان کشورهایی چون چین، روسیه و فرانسه به بیان مخالفت خود با اقدام هیلی برای کشاندن جلسات شورا به سمت و سوی مداخله جویی آمریکا در ایران پرداختند. در کنار این کشورها، اعضای غیردائم شورای امنیت چون بولیوی، قزاقستان و اتیوپی تصریح داشتند رخدادهای ایران مساله ای کاملا داخلی است و هیچ ارتباطی با ماموریت های شورای امنیت نمی یابد.
به موازات مخالفت عمومی اعضای شورای امنیت با آمریکا، برخی کشورهای اروپایی عضو شورای امنیت چون انگلیس، هلند، سوئد و لهستان در ادامه ملاحظات سنتی اروپایی ها در زمینه حقوق بشر به ابراز نگرانی در زمینه ناآرامی های اخیر در ایران بسنده کردند.
گفت وگوهای دیشب در شورای امنیت سازمان ملل در فضایی مشابه با نشست اواخر ماه گذشته صورت گرفت؛ نشستی که در آن به رغم اجماع 14 عضو شورا در جهت تصویب قطعنامه پیشنهادی مصر برای تداوم وضعیت بین المللی قدس و مخالفت با یکجانبه گرایی آمریکا در انتقال سفارت به این شهر، هیلی به وتوی قطعنامه مزبور اقدام کرد.
با وجود وتوی آمریکا اما اکثریت اعضای مجمع عمومی سی ام آذرماه به محکومیت هرگونه اقدام یکجانبه در خصوص وضعیت بین المللی بیت المقدس رای دادند. در همین ارتباط، نماینده چین در شورای امنیت دیشب اظهار داشت اکنون اصلی ترین ماموریت شورا پیگیری تحولات فلسطین است و اقدامات آمریکا به معنای برهم خوردن تمرکز این نهاد بین المللی در پیگیری اولویت ها است.
به همین خاطر، نشست دیشب شورای امنیت را می توان دومین تقابل یکسویه آمریکا با دیگر اعضای شورا در ماه های اخیر دانست که به تعبیر «محمدجواد ظریف» وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران شکستی دیگر برای سیاست خارجی ترامپ بود.
در تحلیل رویکردهای اینچنینی آمریکا برخی ناظران معتقدند سیاست خارجی تنش زای ترامپ به واسطه مواضع جنجالی نماینده این کشور در سازمان ملل وجهه ای جنجالی تر یافته یا به عبارتی دیگر دیپلماسی ایالات متحده در مهمترین سازمان بین المللی با هدایت هیلی به وضعیتی افراطی تر کشیده شده است.
تحلیلگران با اشاره به واکنش های هیجانی هیلی به رای اکثریت مجمع عمومی علیه خواست آمریکا در مساله فلسطین یا رفتارهایی چون نمایش رسانه ای چند هفته پیش وی با لاشه موشکی که مدعی بود از ایران به یمن تحویل و از جانب این کشور به عربستان شلیک شده است، این رفتارها را ناهمخوان با وضعیت متعارف نمایندگی دیپلماتیک برشمرده و همچنین یادآور دوره حضور «جان بولتون» دیگر چهره جنجالی آمریکا در سازمان ملل شدند.
اقدامات هیلی که برخی وی را عنصری موثر بر تصمیم گیری های سیاست خارجی ترامپ می دانند، علاوه بر نمایش افتراق بین آمریکا و دیگر اعضای سازمان ملل، تصویری از تعارض در دستگاه دیپلماسی ایالات متحده را به دست می دهد.
پافشاری هیلی بر برگزاری نشست شورای امنیت برای رسیدگی به تحولات اخیر ایران و موضع گیری های پیاپی وی علیه توافق هسته ای در حالی صورت می گیرد که «رکس تیلرسون» وزیر امور خارجه آمریکا از رایزنی این وزارتخانه با کنگره برای اصلاحات قانونی و افزایش امکان حفظ توافق هسته ای خبر داده است.
آنچه مشخص است اینکه دولت ترامپ با پیش گرفتن رویکردی یکجانبه گرایانه در بسیاری از مسائل بین المللی از جمله پشت پا زدن به پیمان تجاری اقیانوس آرام، خروج از پیمان آب و هوایی پاریس، نقض توافقات بین المللی در مورد فلسطین، موضع گیری پیاپی علیه برجام و اخیرا مداخله جویی در ایران ناسازگاری با جامعه بین المللی را دنبال می کند اما آنچه هزینه های این ناسازگاری را برای کاخ سفید بالا می برد رویکردهای جنجالی و ناپخته ای است که نخبگان مورد وثوق ترامپ بر سیاست خارجی آمریکا متحمل می سازند.