عبور از روسیه، توقف در چین و ایران/ وقتی ترامپ راه را گم می کند

به گزارش پایداری ملی، عبدالحمید بیاتی: رسانه‌های ایالات متحده به نقل از مقامات دولت آمریکا می‌گویند دونالد ترامپ در سخنرانی مربوط به راهبرد امنیت ملی ایالات متحده، که قرار است امروز دوشنبه ۲۷ آذر انجام شود، بر سیاست «اولویت‌ دادن به آمریکا» تاکید کرده و از چین انتقاد خواهد کرد. انتظار می‌رود موضوع ایران نیز در این سخنرانی مطرح شود.

انتظار می‌رود موضوعات مربوط به ایران، روسیه و کره شمالی نیز در سخنرانی روز دوشنبه مطرح شوند. برخی رسانه ها گزارش داده اند که در این راهبرد تازه، علاوه بر تهدیدهای روسیه و چین بر «تهدیدهای کشورهایی چون ایران و کره شمالی» نیز تاکید خواهد شد.

«هربرت مک مستر» مشاور امنیت ملی ترامپ در تاریخ ۲۱ آذر ماه گفته بود راهبرد تازه، بر محافظت از ایالات متحده، افزایش رفاه و آسایش کشور، حفظ صلح از طریق قدرت و گسترش نفوذ آمریکا متمرکز خواهد بود.

به گفته مک‌مستر «اقدامات ما برای کسب اطمینان به حاکمیت قانون، حق حاکمیت کشورهای همسایه و حمایت از صلح، ثبات و امنیت جمعی پس از جنگ جهانی دوم و جنگ سرد، باید بیش از هر زمان دیگری باشد».

مقامات دولتی آمریکا به رسانه‌ها گفته‌اند مک‌مستر و معاون او «دینا پاول» بر تهیه راهبرد تازه نظارت کرده‌اند و خود سند را «نادیا شادلو» مکتوب کرده‌ است.

راهبرد امنیت ملی آمریکا، یک سند رسمی‌ است که رؤسای جمهوری ایالات متحده، معمولا هر چهار سال یک بار آن را اعلام می‌کنند. اعلام مستند این راهبرد از زمان رونالد ریگان رواج پیدا کرده‌ است.

گفته می شود سند راهبرد امنیت ملی جدید آمریکا ۷۰ صفحه است. این سند ۷۰ صفحه ای، بیش از دو برابر حجیم تر از سند راهبردی قبلی است که در سال ۲۰۱۵ از سوی دولت باراک اوباما رئیس جمهوری وقت آمریکا، منتشر شد. این راهبرد با هدف تحقق بخشیدن به دیدگاه های رئیس جمهوری آمریکا در ارتباط با سیاست خارجی این کشور، ترسیم می شود.

مک مستر قبلا سرفصل چهار رکن این راهبرد را ارائه داده که شامل محافظت از میهن، افزایش رونق و رفاه در آمریکا، حراست از صلح با اعمال قدرت و تقویت نفوذ ایالات متحده است.

چین و کره شمالی

گفته می شود ترامپ در این راهبرد جدید از چین به‌خاطر درپیش‌گرفتن «سیاست‌های خصمانه اقتصادی» انتقاد خواهد کرد. رئیس‌جمهوری ایالات متحده در موارد مختلف از شی جینپینگ، رئیس‌جمهوری چین، ستایش کرده‌ و اخیرا نیز در پکن، مهمان او بوده است اما در عین حال از او خواسته تا دست به اقدامات بیشتری در مورد کره شمالی بزند.

تنش ها در شبه‌جزیره کره، در پی آزمایش‌های پی‌درپی موشکی و آزمایش هسته‌ای جدید پیونگ‌یانگ، بالا گرفته‌است. آزمایش‌هایی که با تهدیدهای دستگاه رهبری کره شمالی در مورد حمله به آمریکا یا متحدان او و یا سخنان رئیس‌جمهوری آمریکا در مورد «نابودی کامل» کره شمالی همراه شده‌ است.

تنش های شبه‌جزیره کره، بار دیگر پای چین را به میان کشیده است و پکن را هدف انتقادهایی در مورد عدم تمایل به افزایش فشارها بر کره شمالی قرار داده‌است. چین این انتقادها را رد کرده و در حالی که می‌گوید قطعنامه‌های شورای امنیت را اجرا می‌کند، تاکید دارد که نفوذش بر پیونگ یانگ، حد و مرز دارد.

چین به دلیل سیاست های اقتصادی خود هدف انتقادهای مکرر آمریکا قرار دارد. رکس تیلرسون وزیر خارجه دولت ترامپ، در مهر ماه گفته بود، کشورش اکنون هند را به چشم «شریکی کلیدی» برای خود در مقابل آنچه «اثر منفی چین در آسیا» توصیف کرده بود، می‌بیند.

«مایکل آلن» از مقامات پیشین دولت آمریکا در زمان ریاست‌جمهوری جرج بوش، به «فایننشال‌تایمز» گفته است «راهبرد امنیت ملی، آغاز مجموعه‌ای از اقدامات اقتصادی علیه چین خواهد بود».

از منظر این مقام سابق دولت آمریکا، اعلام راهبرد تازه، «تبدیل وعده‌های کارزار انتخاباتی به یک سند یکپارچه دولتی است».

از سوی دیگر اما شماری از منتقدان می‌گویند رویکردی همراه با خصومت بیشتر علیه چین، ممکن است داد و ستد با این غول اقتصادی آسیا را با مشکلات تازه‌ای روبه‌رو کند.

روسیه از نکات مبهم راهبرد امنیتی آمریکا خواهد بود زیرا از یک سو ترامپ خواستار نزدیکی به مسکو است اما این دیدگاه مخالفان زیادی را در داخل آمریکا دارد و این در حالی است که تحقیقات در خصوص دخالت روسیه در انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۱۶ آمریکا همچنان در جریان است و اظهارات اخیر یکی از ماموران اف بی آی (پلیس فدرال آمریکا) مبنی بر اینکه از دیدگاه آنها «هیلاری کلینتون» باید در انتخابات ۲۰۱۶ پیروز می شد بر ابهامات در این رابطه افزوده است.

همانطور که اشاره شد ترامپ ایران را کشوری «سرکش» می داند. در این میان علاوه بر موضوع هسته ای و برجام، آمریکا بهانه ای نسبتا جدید برای حمله به ایران پیدا کرده و آن فعالیت های منطقه ای ایران و حمایت این کشور از جریان مقاومت است. پیروزی محور مقاومت در سوریه و عراق و ادامه ناکامی های عربستان در یمن و همچنین نزدیک شدن قطر به جمهوری اسلامی سبب خشم مقامات عربستان شده و ریاض نیز با تحریک کاخ سفید سعی در تشدید تنش های میان تهران و واشنگتن را دارد.

در مورد برجام باید گفت که هر چند ترامپ تمایل به تغییر این توافق بین المللی دارد اما حمایت اتحادیه اروپا از این توافق و مخالفت چین و روسیه با تغییر آن، ترامپ را به نوعی در تنگنا قرار داده است. علاوه بر آن کنگره نیز از اعلام نظر در خصوص برجام و اعمال تحریم علیه ایران شانه خالی کرده و تصمیم گیری در خصوص برجام را به شخص ترامپ واگذار کرده است.

با توجه به وضعیت موجود، پیش بینی می شود ترامپ برای آنکه آمریکا را بیش از پیش در برابر متحدانش ضعیف نکند برجام را به نوعی حفظ کند اما در سایر حوزه ها فشارها بر ایران را افزایش دهد.

آمریکا در دوره ریاست جمهوری اوباما بر «۴ به علاوه یک مساله بزرگ» متمرکز بود که تهدیدهای چین، روسیه، کره شمالی و ایران به علاوه تروریسم را شامل می شد. اما در راهبرد مدنظر ترامپ، دو کشور چین و روسیه به عنوان «قدرت های تجدیدنظرطلب» و دو کشور ایران و کره شمالی به عنوان «نظام های سرکش» نامیده شده است. این راهبرد همچنین معرف تهدیدهایی در زمینه رقابت های اقتصادی و نه صرفا قوای نظامی است.

سند راهبردی ترامپ، از آمریکا می خواهد از منافع اقتصادی اش با قوای نظامی که دربرگیرنده توافق های تجاری و ائتلاف های نظامی است، دفاع کند. این راهبرد همچنین بر مشارکت هم پیمان های آمریکا تاکید دارد به نحوی که متحدان سهم عادلانه خود را تقبل کنند و برای اجرای امور صرفا به آمریکا متکی نباشند.

تقریبا یک سال از ریاست جمهوری ترامپ می گذرد و در این مدت آنچه بیش از هر مورد دیگری به چشم می آید افزایش فاصله میان آمریکا و متحدان اصلی آن است. خروج از پیمان پاریس، اتخاذ سیاست های خصمانه در خصوص مهاجرین، افزایش تردیدها در خصوص آینده برجام و تصمیم جدید وی در خصوص بیت المقدس و انتقال سفارت آمریکا در سرزمین های اشغالی مواردی هستند که باعث افزایش شکاف میان آمریکا و متحدانش شده است.

از قرار معلوم ترامپ همچنان به این رویکرد ادامه خوهد داد اما این سرکشی تا کجا ادامه پیدا می کند؟ تصمیم ترامپ در خصوص بیت المقدس پیش از پیش آمریکا را منزوی کرده و این موضوعی است که به خوبی در شورای امنیت سازمان ملل مشخص بوده و قرار است که امروز دوشنبه نیز شورای امنیت در مورد پیش نویس مصر در خصوص بیت المقدس رای گیری کند.

استراتژی ترامپ و سیاستگذاران آمریکا بر پایه ایجاد نفاق و چالش های جدید در جهان و سوءاستفاده از وضعیت موجود است. اقداماتی که وی در خصوص معاهده پاریس، ایران و بیت المقدس انجام داده و می دهد به خوبی بیانگر این وضعیت است اما آیا ادامه حیات در جهانی که همه با شما دشمن هستند امکانپذیر است؟