اکنون نیز که جنگ به شکل سخت آن متوجه کشورمان نیست، پزشکان با بعد دیگری از تهدیدات مواجه هستند و آن تهدیدات بیوتروریسم است؛ بر این اساس به منظور آگاهی از مجموعه اقداماتی که دانشگاه علوم پزشکی بقیه الله (عج) در خصوص کسب موفقیت های جدید در درمان و مقابله با تهدیدات بیوترویسم انجام داده است، خبرگزاری دفاع مقدس گفت و گویی را با دکتر «علیرضا جلالی» رییس دانشگاه علوم پزشکی بقیه الله (عج) داشته که آن را در ادامه می خوانید.
سپاه دارای 30 مرکز بهداشتی و درمانی در کشور است
پرسش: اگر بخواهیم مقایسه ای بین فعالیت های پزشکی سپاه در دوران دفاع مقدس و فعالیت هایی که اکنون دارد، داشته باشیم، به چه نکاتی می توان اشاره کرد؟
در دوران دفاع مقدس، هشت سال متوالی کادر پزشکی زحمات و تلاش های شبانه روزی بسیاری را برای درمان و بهبودی مجروحان داشتند؛ توان بهداری رزمی سپاه در آن زمان نسبت به امروز وضعیت خیلی متفاوت بود به نحوی که آن زمان تنها بیمارستان سپاه بیمارستان «نجمیه» بود و بعد از آن بیمارستان «شهید بقایی» اهواز اضافه شد به همین علت عمده خدمات به مجروحان و رزمندگان در بیمارستان های کشوری صورت می گرفت.
به این ترتیب شاید بتوان گفت درصد زیادی از افراد جامعه پزشکی که به جبهه ها اعزام می شدند، افراد غیر نظامی بودند که داوطلبانه و به صورت بسیجی در بیمارستان های صحرایی حضور می یافتند؛ علت این هم به این دلیل بود که بهداری سپاه ساختار و تشکیلات منسجمی مثل الان نداشت.
بر این اساس بهداری رزمی سپاه فاقد نیروی تخصصی لازم در حوزه پزشکی بود و بیشتر نیروهایی هم که آن زمان در بهداری رزمی سپاه فعالیت می کردند، در حد پزشکان متخصص نبودند.
لذا با توجه به نیازی که سپاه در عرصه پزشکی احساس کرد، با موافقت امام خمینی (ره) بیمارستان حضرت بقیه الله (عج) در سال 63 به سپاه واگذار شد و سپاه آن را توسعه داد؛ و چنانچه بخواهیم وضعیت موجود در این حوزه را نسبت به گذشته مقایسه کنیم باید گفت که سپاه اکنون بیش از 30 مرکز بهداشتی و درمانی در سطح کشور دارد که با دوران دفاع مقدس قابل قیاس نیست، چرا که در حال حاضر چند هزار تخت درمانی داریم.
سپاه اکنون در تمام استان ها بیمارستان دارد و این بیمارستان ها در هر شهری که قرار دارد، جزو بهترین هاست؛ سال گذشته از سوی وزارت بهداشت در بررسی و رتبه بندی هزار بیمارستان فعال در سطح کشور، تعداد ده بیمارستان موفق شدند درجه عالی را به دست آورند که از این ده بیمارستان عالی، تعداد سه بیمارستان متعلق به سپاه بود.
ازدحام بیماران در بیمارستان بقیه الله (عج) صحت دارد!
پرسش: سپاه در سطح کشور همان گونه که عنوان کردید تعداد 30 بیمارستان فعال دارد اما با این وجود چرا ازدحام و تمرکز بیماران در بیمارستان بقیه الله (عج) بسیار زیاد است؟
در سیستم های سلامت، سیستمی به نام سیستم ارجاع وجود دارد که معنی آن ارائه خدمات به بیماران در سطوح مختلف است؛ در این سیستم سه سطح از یک تا سه تعریف شده به این نحو که درمانگاه ها بیماران سطح یک را پذیرش می کنند، در درمانگاه های تخصصی و فوق تخصصی بیماران سطح دو و در بیمارستان های فوق تخصصی بیماران سطح دو و سه ویزیت می شوند.لذا چنانچه این موضوعی را که عنوان کردید واقعیت داشته باشد که به احتمال زیاد هم واقعیت دارد، از دو منظر می توان به آن نگاه کرد؛ ابتدا اینکه فقط بیماران سطح سه به بیمارستان بقیه الله (عج) ارجاع داده می شوند اما نگاه دوم این است که همواره خود بیماران حس می کنند امکانات درمانی تهران بهتر است و در این رابطه بیمارانی را می بینیم که با سختی زیاد از شهرستان ها به تهران مراجعه می کنند، در حالی که خدماتی که قرار است در تهران دریافت کنند در شهر خودشان هم قابل ارائه است ولی به جهت همان حسی که گفته شد، به تهران می آیند.
88 درصد مراجعین به بیمارستان بقیه الله (عج) کارکنان نیروهای مسلح هستند
پرسش: چرا با وجود اینکه تمامی نیروهای مسلح، مراکز درمانی مختص کارکنان خود دارند اما باز شاهد این هستیم که بیماران سایر نیروهای مسلح هم به بیمارستان بقیه الله (عج) مراجعه می کنند؟
در این رابطه باید گفت که 88 درصد بیمارانی که به بیمارستان بقیه الله (عج) مراجعه می کنند، از کارکنان نیروهای مسلح هستند که نیمی از این تعداد شامل کارکنان سایر نیروهای مسلح یعنی به غیر از سپاه می شود. از سوی دیگر در کل کشور 35 درصد خدمات پزشکی مربوط به نیروهای مسلح را بیمارستان بقیه الله (عج) ارائه می دهد و حتی در شهر تهران هم که 21 بیمارستان برای نیروهای مسلح داریم باز هم حدود 50 درصد خدمات در بیمارستان بقیه الله (عج) ارائه می شود. پس در این رابطه به نظر می رسد عمده اقبالی که نسبت به این بیمارستان صورت می گیرد ناشی از کیفیت خدمات آن است.
پرسش: برای برداشتن تمرکز از روی این بیمارستان آیا برنامه ای برای ساخت مشابه چنین بیمارستانی حداقل به صورت منطقه ای دارید؟
به نظرم بهترین کاری که می توان در این خصوص انجام داد، اعمال همان روش سیستم ارجاع است؛ البته این هم بر عهده دانشگاه بقیه الله (عج) نیست. با این حال پیشنهاد دادیم که این دانشگاه آمادگی دارد در تهران مراکز درمانی سپاه را به صورت شبکه ای به این بیمارستان وصل کرده و کیفیت ارائه خدمات را هم تضمین کنیم.
علاوه بر این می توانیم برای بیماران هم پرونده الکترونیکی درست کنیم؛ این طرح هر چند در حال بررسی است اما تاکنون پاسخی به این طرح داده نشده البته با این حال پیش قدم شدیم تا در تهران هم کیفیت درمانگاه ها و هم تعداد پزشکان را افزایش دهیم، هم امکانات مان را با آن ها به اشتراک بگذاریم و هم بیماران را سطح بندی کنیم.
پرسش: پیشرفت های پزشکی که سپاه تاکنون به دست آورده مرهون چه تلاش هایی بوده است؟
70 درصد کادر پزشکی که در دانشگاه بقیه الله (عج) مشغول به فعالیت هستند، جزو نسل اول سپاه به شمار می آیند و هرچند به سن بازنشستگی رسیده اند اما همچنان علاقمند به ادامه فعالیت هستند؛ لذا روحیه پاسداری، جهادی و درس هایی که از مکتب دفاع مقدس آموختند، کمک کرده تا این پیشرفت ها را به دست آوریم.
زمانی که به وزارت بهداشت مامور بودم، آن زمان نگاهی که از بیرون به دانشگاه بقیه الله (عج) وجود داشت این بود که علت موفقیت دانشگاه و بیمارستان بقیه الله (عج) دارا بودن منابع بسیار است که از طریق سپاه به آن تزریق می شود. در صورتی که این چنین نیست.
دانشگاه بقیه الله (عج) رتبه اول تحقیقات آسیب‌های شیمیایی را کسب کرد
پرسش: دانشجویان و محققان دانشگاه علوم پزشکی بقیه الله (عج) برای مقابله و خنثی سازی اثرات ناشی از استفاده سلاح های نامتعارف توسط دشمنان، به چه توانمندی هایی دست یافته اند؟
چون مبنای تاسیس بیمارستان بقیه الله (عج) درمان مصدومان بمباران های شیمیایی توسط دشمن بود، از همان زمان به دنبال آن بودیم تا توان علمی و تجهیزات مناسبی را برای همین موضوع در بیمارستان ایجاد کنیم به نحوی که اکنون بیشترین مقالات علمی و پژوهش ها در خصوص مصدومان شیمیایی مربوط به بیمارستان و دانشگاه علوم پزشکی بقیه الله (عج) است.
مرکز تحقیقات آسیب های شیمیایی این دانشگاه، چندین سال به دلیل فعالیت های علمی که داشته رتبه اول را در کشور کسب کرده که این موضوع بیانگر دقت در فعالیت های علمی این دانشگاه در حوزه مورد اشاره است.
علاوه بر این در حوزه درمان نیز بیمارستان بقیه الله (عج) سال ها درمانگاه ویژه مصدومان شیمیایی را داشته که هنوز هم این درمانگاه فعال است و علاوه بر این سالانه به صورت امدادی در دو یا سه نوبت گروه های تخصصی و فوق تخصصی را به مناطقی که مصدومان شیمیایی زیادی دارند مانند سردشت، اعزام می کند تا برای ادامه درمان مصدومان شیمیایی فعالیت کند؛ در این رابطه تجربیات خوبی هم توسط پزشکان پوست و ریه به دست آمده که در این حوزه پزشکان بیمارستان بقیه الله (عج) در سطح کشور نام آور هستند و این هم از برکات دفاع مقدس است.
پرسش: در خصوص فعالیت چهار پژوهشکده ای هم که دانشگاه بقیه الله (عج) دارد، توضیحاتی ارائه بفرمایید.
دانشگاه بقیه الله (عج) در کنار فعالیت هایی که دارد، از یک پژوهشگاه هم برخوردار است؛ این پژوهشگاه حدود 10 سال پیش توسط سردار جعفری فرمانده کل سپاه افتتاح شد که وظیفه اصلی آن انجام پژوهش های سازمانی در حوزه طب رزم است.
این پژوهشگاه از چهار پژوهشکده پدافند غیر عامل، سبک زندگی ایرانی اسلامی، طب رزمی و بیولوژی سلولی که مباحث سلولی و میکروبی را انجام می دهد، تشکیل شده است که علاوه بر این 22 مرکز تحقیقاتی هم داریم که در ذیل این پژوهشکده ها فعالیت هایی را انجام می دهند.
این مجموعه در کل از 120 محقق و عضو هیات علمی و پژوهشی استفاده می کند و سالانه 800 مقاله تحقیقاتی نیز در این پژوهشگاه تولید می شود؛ اما از سال گذشته تمرکز جدی در پژوهشگاه ایجاد کردیم تا عمده کارهای پژوهشی در راستای تامین نیازهای سپاه باشد در این رابطه یکی از کارهای میدانی که این محققان انجام دادند، فعالیت تحقیقاتی در خصوص مدافعان حرم است.
پرسش: در حوزه طب نظامی دستاوردهای سپاه چه بوده است؟
دانشگاه علی رغم اینکه فعالیت های خوبی داشته اما در یک سال گذشته به این حوزه نگاه جدی تری داشته است؛ در این حوزه در سه بخش درمان، آموزش و پژوهش فعالیت هایی را انجام می دهیم.
در حوزه درمان بیمارستان بقیه الله (عج)، مرکز اورژانس شیمیایی و تروما را راه اندازی کردیم تا بتوانیم به مصدومین و مجروحین در این حوزه ها خدمت رسانی کنیم؛ این بیمارستان تاکنون در رابطه با مجروحان مدافع حرم بالاترین تعداد را مورد معالجه قرار داد زیرا در مدت یک سال و نیم گذشته تقریبا 95 درصد مدافعین حرم که مجروح شدند در بیمارستان بقیه الله (عج) خدمات بسیار خوبی را دریافت کردند.
حتی شب هایی را داشتیم که همزمان تعداد زیادی مجروح وارد بیمارستان شده ولی در کمتر از چهار پنج ساعت کارهای درمانی آنها انجام شده است.
اما در حوزه آموزش نیز آموزش بسیاری از رزمندگان جهادی در این دانشگاه انجام شده؛ علاوه بر این در مدت دو سه سال گذشته محتوای نظامی و تهدیدات جنگ های نوین را در متون آموزشی این دانشگاه قرار دادیم زیرا معتقدیم هر دانشجویی که از این دانشگاه فارغ التحصیل می شود باید در رشته خودش به لحاظ محتوایی و مهارتی با جنگ به ویژه جنگ های نوین آشنا باشد.
در حوزه پژوهشی هم پژوهش های بسیاری در این دانشگاه صورت گرفته به نحوی که 30 درصد پژوهش هایی که در این دانشگاه صورت گرفته در حوزه طب رزم بوده است با این حال تمرکز ما بر این است که تا یکی دو سال آینده 50 درصد پژوهش های دانشگاه در حوزه طب رزم انجام شود.
پرسش: دانشکده داروسازی سه سال پیش در این دانشگاه راه اندازی شد؛ حال با توجه به این موضوع آیا تاکنون توفیقاتی در حوزه داروسازی نظامی داشتید؟
عمده داروسازهایی که در سپاه داریم کسانی هستند که جزو ورودی سال های ابتدایی تشکیل سپاه محسوب می شوند به همین جهت بسیاری از این عزیزان در حال پیوستن به جمع بازنشستگان هستنند؛ با توجه به این موضوع دانشکده داروسازی در دانشگاه بقیه الله (عج) راه اندازی شد تا نسبت به تربیت کادر مورد نیاز داروسازی نیروهای مسلح کشورمان اقدام کنند؛ بر این اساس دانشکده داروسازی با سه رویکرد کشوری، نظامی و طب سنتی و ایرانی فعالیت خود را از سه سال پیش آغاز کرد.
اما فعالیت در حوزه داروسازی مانند تولید واکسن توسط پژوهشکده های دانشگاه بقیه الله (عج) مانند پژوهشکده بیولوژیک انجام می شود؛ امسال برای اولین بار در ایران موفق شدیم واکسن آنفلوانزا را وارد چرخه تولید کشور کنیم؛ علاوه بر این به دلیل وجود شائبه تهدید بیوتروریسم در بیماری هایی با منشاء حیوانی مانند آنفلوانزا مرغی و طاعون گاوی، دو واکسن حیوانی را نیز تولید کردیم که برای تولید انبوه این دو واکسن با مرکز انستیتو پاستور قرارداد بستیم تا خط تولید این واکسن ها را ایجاد کند.
این واکسن ها مراحل آزمایشگاهی خود را پشت سر گذاشته و حتی مجوزهای لازم برای تولید انبوه را نیز کسب کرده اند.
نمی‌توان احتمال منشاء بیوتروریسم در محصولات تراریخته را نفی کرد
پرسش: امروز مصرف محصولات غذایی تراریخته مورد مناقشه جدی بین موافقان و مخالفان این گونه محصولات قرار دارد؛ به نظر شما آیا محصولات را منشاء بیوتروریسم می‌دانید؟
درباره محصولات تراریخته دو نظر بد بینانه و خوش بینانه وجود دارد؛ نگاه به شدت بد بینانه معتقد است کل حوزه تراریخته را حوزه جنگی می بیند و اینکه استکبار با ترویج استفاده از این گونه محصولات، به دنبال آلوده ساختن کشورهای به اصطلاح جهان سوم و مسلمان است البته گرچه نگاه تند است اما شواهدی هم در این رابطه وجود دارد.
اما فکر می کنم چنانچه بخواهیم در این خصوص منطقی قضاوت کنیم باید بر روی حوزه سوم قرار بگیریم بدین معنی که اصل علم ژنتیک را انکار نکنیم و اجازه واردات محصولات تراریخته را به صورت شناسنامه دار و با فهم خوبی بدهیم و یا اینکه در کشورمان این گونه محصولات را تولید کنیم تا آسیب جدی را در این رابطه شاهد نباشیم.
مدارک و مستندات مربوط به آنچه تاکنون وارد شده، نشان می دهد ممکن است منشاء بیوتروریسم در این محصولات قوی باشد؛ پس باتوجه به این موضوع نمی توان وجود احتمال منشاء بیوتروریسم در واردات محصولات تراریخته را نفی کرد.
پرسش: چه جایگاهی را می توان برای دانشگاه بقیه الله (عج) در رتبه بندی های علمی کشور قایل شد؟
دانشگاه بقیه الله (عج) سال 73 که مجوز فعالیت را به دست آورد جزو دانشگاه های تیپ سه کشور محسوب می شد اما بعد از سه چهار سال وارد مجموعه دانشگاه های تیپ دو شد و بعد از آن وارد تیپ یک شد و اکنون حدود پنج سالی است که در میان دانشگاه های تیپ یک کشوری فعالیت می کند و حتی در بررسی هایی که سال گذشته توسط وزارت بهداشت انجام شد، این دانشگاه با در نظر گرفتن فعالیت همه بخش های وابسته به آن در بین 13 دانشگاه برتر کشور قرار گرفت؛ البته هدف ما این است که بتوانیم در جایگاه هفتم یا هشتم کشوری قرار بگیریم.
دانشگاه بقیه الله (عج) سالی 200 نفر پذیرش دانشجو دارد
پرسش: ظرفیت پذیرش این دانشگاه چه تعداد است؟
ظرفیت پذیرش دانشجو در این دانشگاه 1500 نفر است که سالی 200 نفر را پذیرش می کنیم البته این تعداد تا 400 نفر نیز قابل ارتقاء است.
پرسش: آیا از کشورهای دوست هم پذیرش دانشجو دارید؟
مجوز این فعالیت را نداریم به همین دلیل به دنبال اخذ مجوزهای رسمی برای پذیرش دانشجویان خارجی هستیم.
13 درصد در هزینه مواد مصرفی بیمارستان صرفه جویی کردیم
پرسش: یکی از دغدغه های مقام معظم رهبری را شاید تحقق اقتصاد مقتاومتی دانست؛ لذا از آنجایی که سپاه همواره تلاش کرده تا در این رابطه هم گام هایی را بردارد، آیا دانشگاه بقیه الله (عج) توانسته در این حوزه گام هایی بردارد؟
تقریبا سه سال است کمیته اقتصاد مقاومتی را در بیمارستان بقیه الله (عج) و هفت هشت ماه هم در دانشگاه بقیه الله (عج) راه اندازی کردیم و در این کمیته نگاه ما همان نگاه های 7ـ 8 گانه ای است که مقام معظم رهبری در خصوص اقتصاد مقاومتی دارند.
لذا در این خصوص کارهای خوبی در گذشته هم در بیمارستان و هم در دانشگاه انجام شده است به عنوان مثال در بخش مواد مصرفی، بیمارستان سالانه حدود ده ها میلیارد تومان هزینه می کند که بسیاری از این هزینه ها را می توان مدیریت کرد.
بر این اساس در سال اول تشکیل کمیته مورد اشاره توانستیم 13 درصد هزینه مواد مصرفی بیمارستان صرفه جویی کنیم که یک عدد قابل قبولی را شامل می شد البته این روند اکنون نیز در بیمارستان جاری است؛ از سوی دیگر این روند در بخش خرید تجهیزات و حتی بازسازی محیط بیمارستان نیز اعمال شده و می شود.
در این راستا برای افزایش طول عمر تجهیزات پزشکی، تک تک تجهیزات پزشکی بیمارستان دارای شناسنامه هستند و این هم کاری است که فکر نمی کنم در بیمارستان دیگری انجام شده باشد.
پرسش: تفاهم نامه ای چندی پیش میان معاونت بهداشت و درمان سپاه و انجمن بیماران «ای بی» منعقد شد که بر اساس آن مقرر شده این گونه بیماران در بیمارستان بقیه الله (عج) به صورت رایگان تحت درمان قرار گیرند؛ در این رابطه توضیح بیشتری ارائه می فرمایید.
فرمانده کل سپاه زمانی که خانواده یکی از کودکان مبتلا به بیماری «ای بی» در تلوزیون برای درمان فرزندشان درخواست کمک کرد، دستور دادند این بیمار بلافاصله در بیمارستان بقیه الله (عج) بستری شود اما متاسفانه این بیمار همان روزی که دستور داده شد، فوت کرد؛ لذا این موضوع باعث شد تا به معاونت بهداشت و درمان کل سپاه ابلاغ کنند در مراکز درمانی سپاه ظرفیتی را برای درمان این بیماران لحاظ کنیم زیرا این بیماران متاسفانه بیماران سیستمیک و وخیم با دوره درمان بسیار طولانی و پیش آگهی ضعیفی هستند.
بر این اساس تفاهم نامه هایی که با انجمن بیماران «ای بی» منعقد شد، چند تخت بیمارستان را برای درمان این بیماران اختصاص دادیم و این کار اکنون اجرایی شده است.
در دیدارهایی که با وزرای بهداشت دولت های قبلی و فعلی داشتم عنوان می کردند هر اتفاق جدی و بحرانی که در حوزه بهداشت و درمان کشور روی دهد، همیشه نگاه ما به سپاه است؛ لذا به واسطه داشتن این نگاه بود که در دو یا سه سال پیش، روز دوم فروردین تعداد 60 بیمار بد حال را از یمن به بیمارستان بقیه الله (عج) منتقل کردند و ما هم آنها را پذیرش کردیم و پزشکان متخصص خود را هم فراخوان دادیم؛ به نحوی که وزیر بهداشت بعد از 24 ساعت که از پذیرش بیماران اهل یمن می گذشت به بیمارستان بقیه الله (عج) آمد، از اینکه چگونه در مدت 24 ساعت کارهای پذیرش و فراخوانی پزشکان متخصص صورت گرفته، تعجب کرد؛ چون این ظرفیت در بیمارستان های دیگر کشور وجود ندارد.