آیا چاره ای جز انتخاب زندگی سایبری نداریم؟

در عصر حاضر تعداد زیادی از انسان ها زمان خود را به دو قمست عمده تقسیم کرده اند، زمانی که در دنیای واقعی سپری می کنند و زمانی که زندگی سایبری(Cyber Life) دارند، این تقسیم بندی می تواند خودآگاه یا ناخودآگاه، عمدی و یا سهوی صورت بگیرد.

 برخی در حد ارسال چند پیام از طریق تلفن همراه و برخی دیگر به اندازه سال ها از عمر خویش را به زندگی سایبری اختصاص می دهند. عده ای بی مهابا در حال کوچ کردن به محیط های سایبر و انتخاب سایبری زندگی کردن به جای واقعی زیستن، هستند و عده ای دیگر از زندگی سایبری و برخی مصادیق آن فراری بوده و واقعی بودن را ترجیح می دهند.

به هرحال زندگی سایبری به عنوان بخشی از زندگی انسان موضوعیت پیدا کرده و به علت رشد روزافزون و تأثیرات و تبعاتی که دارد، لحاظ کردن آن و تعیین مؤلفه ها و حدود و ثغورش در مباحث حوزه سبک زندگی از جایگاه ویژه ای برخوردار است.

 زندگی سایبری از ترکیب دو واژه زندگی(Life) + سایبر(Cyber) ساخته شده است. واژه ی سایبر یکی از پیشوندهای مرتبط با اینترنت است که تاکنون با لغات زیادی ترکیب شده و آن ها را سایبری کرده است. این واژه برای اشاره و یا ساختن واژگان مربوط به فرد، شیء و یا هر چیزی که بخشی از عصر کامپیوتر و اطلاعات است اعم از اینترنت، کامپیوتر، شبکه ها و یا سایر استفاده ها از تکنولوژی های برتر(High-Tech)، به کار رفته است.

سایبر از سایبرنتیکس(Cybernetics) گرفته شده است. لغت سایبرنتیکس را گروهی از دانشمندان که توسط نوربرت وینر(Norbert Wiener) رهبری می شدند ایجاد کردند. چندی بعد در سال ۱۹۴۸ از طریق کتاب "سایبرنتیکس یا کنترل و ارتباطات در حیوان و ماشین” (Cybernetics or Control and Communication in the Animal and the Machine)که توسط وینر نگاشته شده بود، رسماً معرفی شد. وینر یک ریاضی دان، مهندس و فیلسوف اجتماعی بود. در تعریف وینر سایبرنتیکس علم مطالعه نظام کنترل ارتباطات و اطلاعات در موجودات زنده و ماشین است.

سایبرنتیک از لغت یونانی KUBERNETES به معنای سکاندار یا حاکم گرفته شده است. این لغت پس از ورود به زبان لاتین به GUBERNATOR تبدیل شد و بعدها در انگلیسی به صورت GOVERNOR به معنای حاکم در آمد. افلاطون این واژه را برای اشاره به دولت و دانشمند فرانسوی آمپر نیز کلمه LA CYBERNETIQUE را در علوم سیاسی و به معنای حکومت به کار برده است. این کلمه به معنای کنترل رفتارها به منظور هدایت، اعمال قدرت، قانونمند کردن، تحت سلطه گرفتن، مهارکردن و فرماندهی است.

سایبرنتیک به عنوان یک فرایند برای مدت ها در طبیعت وجود داشته است. وینر بیان می کند که حیوانات به عنوان سیستم های بیولوژیکی(Biological Systems) و ماشین ها به عنوان سیستم های غیربیولوژیکی و یا مصنوعی(Non-biological or "Artificial” Systems) می توانند برحسب اصول سایبرنتیک عمل کنند. این ایده صریحاً بیان می کند هر دویِ سیستم های زنده و غیر زنده می توانند هدف داشته باشند، ایده ای وحشتناک در سال ۱۹۴۸٫

نوربرت وینر (Norbert Wiener)

 برای آشنایی بیشتر با نظام کنترل و ارتباطات در سایبرنتیک می توان برای مثال به سیستم عصبی انسان اشاره کرد، در سیستم عصبی انسان مغز به عنوان کنترل کننده، یک سیستم پیام رسان و یکسری اندام وجود دارند. در این سیستم فرمان ارسال شده از طرف مغز توسط سیستم عصبی به اندام ها رسیده و آن ها را به حرکت وا می دارد.

وینر ارتباط گیری و کنترل را در تعریف سایبرنتیک در کنار یکدیگر به کار می برد، به این معنا که هنگامی که دو نفر از طریق ارسال پیام با یکدیگر ارتباط برقرار می کند، این امر مستلزم حدی از کنترل از سوی طرفین بر روی پیام و نحوه ی ارتباط است.

سایبرنتیک دانشی میان رشته ای است که در آن از علوم مختلفی همچون ریاضیات، الکترونیک، زیست شناسی، جامعه شناسی، ارتباطات و غیره برای شناخت و بررسی ارتباطات و کنترل و نظارت بر سیستم استفاده می شود.

امروزه سایبرنتیکس به دانش مطالعه کنترل و تنظیم مکانیسم ها در سیستم های انسان و ماشین که شامل کامپیوتر هستند، اطلاق می شود. سایبرنتیک بر پایه ارتباطات و تبادل اطلاعات شکل گرفته و با گسترش دامنه ی فضای سایبر(Cyberspace) حوزه سایبرنتیک نیز رشد قابل توجهی پیدا کرده است. ترکیب فضای سایبر را نخستین بار در سال ۱۹۸۲ویلیام گیبسن(William Gibson) نویسنده داستان های علمی تخیلی در رمان نورومانسر(Neuromancer) برای اشاره به فضای کلی ایجاد شده توسط شبکه های کامپیوتری، مورد استفاده قرار داد.

 رمان نورومانسر فضای سایبر اولین بار در این داستان به کار رفت

تعاریف مختلفی برای فضای سایبر بیان شده است، در یک تعریف فضای سایبر جهان اطلاعاتی است که از طریق اینترنت ایجاد شده و در تعریف دیگر به تمام در ه تنیدگی(Interconnectedness) و تعاملات انسانی از راه کامپیوترها و ارتباطات مخابراتی بدون در نظر گرفتن جغرافیای فیزیکی گفته می شود. در حوزه علمی تخیلی نیز به نمایش سه بعدی جهان مجازیِ شبکه های کامپیوتری فضای سایبر گفته می شود. برخی نیز فضای سایبر را تنها یک «توهم توافقی» در نظر می گیرند. بزرگترین فضای سایبر شبکه ی جهانی اینترنت است، اما فضای سایبر به اینترنت محدود نشده و کلیه حوزه های تعاملی و ارتباطی انسان را در بر می گیرد.

 در برخی تعاریف زیرساخت های بهم وابسته ی فناوری اطلاعات، شبکه های مخابراتی و سیستم های پردازش کامپیوتری نیز جزئی از فضای سایبر محسوب می شوند، در حالیکه در تعاریف دیگر ابزارها بخشی از فضای سایبر نیستند یعنی فضای سایبر جریان اطلاعاتی که بین شبکه های کامپیوتری بهم متصل برقرار است را شرح می دهد، مثلاً در یک تماس تلفنی فضای بین تلفن ها که مکالمه در آن صورت می گیرد فضای سایبر است و صورت فیزیکی دستگاه های تلفن بخشی از آن نیست. برخی نیز ضمن در نظر گرفتن زیرساخت ها عقیده دارند فضای سایبر بیشتر بوسیله ی تعاملات اجتماعی ای که آن ها را در برگفته است تعریف می شود تا پیاده سازی های فنی، بنا بر این تعریف رویدادهایی که در اینترنت شکل می گیرد بر روی سرورها و یا مکان مشارکت کنندگان اتفاق نمی افتد بلکه در فضای سایبر بوقوع می پیوندد. همچنین درباره ی فضای سایبر گفته شده این فضا یک واقعیت مجازی است(Virtual Reality)، بدین ترتیب که اگرچه واقعی نیست اما اثر واقعی دارد.

علت اینکه تعاریف متعدد و متفاوتی برای فضای سایبر وجود دارد این است که از ابتدا تعریف و حد و مرز مشخصی برای آن در نظر گرفته نشده و افراد مختلف به شکل توافقی کلیت این مفهوم را پذیرفته اند. گیبسن درباره ساخت این کلمه می گوید: «تمام چیزی که من هنگام ساخت ترکیب cyberspace می دانستم این بود که آن به شکل یک اصطلاح محبوب ِمدِ روز (Buzzword) و اثرگذار که هیجان انگیز و ذاتاً بی معنی بود، به نظر می رسید. در واقعیت حتی برای من نیز تا وقتی که آن را روی کاغذ دیدم، مفهوم بامعنابی نداشت.». وی همچنین در جای دیگری می-گوید: «فضای سایبر یک توهم مبتنی بر رضایت است که هر روز توسط میلیاردها اپراتور از ملیت های گوناگون تجربه می شود، … یک پیچیدگی غیرقابل تصور…». سایبر، فضای سایبر و لغاتی از این دست، مفاهیمی هستند که تعریف دقیقی برای آن ها وجود نداشته و تنها می توان با توصیف ویژگی ها، آن ها را به شکل کلی پذیرفت.

 

مشرق