آمریکا نمی تواند ایران را تغییر دهد و به سادگی با نفوذ گسترده منطقه ای آن مقابله کند

اندیشکده آمریکایی «رند» در گزارشی تحلیلی نوشت: تنش های آمریکا و ایران احتمالا در ماه های آینده افزایش می یابد. دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا و دیگران از جمله برخی از قانونگذاران در کنگره صریحا از توافق هسته ای موسوم به برجام بین ایران و گروه 1+5 (آمریکا، انگلیس، فرانسه، روسیه، چین و آلمان) انتقاد کرده اند.

برجام به طور گسترده ای به ویژه از سوی اتحادیه اروپا، چین و روسیه، اقدامی موفقیت آمیز تلقی می شود.اما شاید موضوع مهم تر این باشد که جمهوری اسلامی در داخل کشور، نسبتا پایدار و قدرتی است که باید در خاورمیانه روی آن حساب شود.

رند با اشاره به گزینه های ادعایی واشنگتن از جمله فشار دیپلماتیک و اقتصادی و نظامی علیه ایران افزود: واشنگتن در توانایی خود برای تغییر رفتار ایران در منطقه یا متوقف کردن برنامه موشکی رو به رشد تهران، با محدودیت های واقعی مواجه است. 

نویسنده با اشاره به تحقق برجام از سوی دولت روحانی نوشت: بسیاری از ایرانیان به درستی ممکن است استدلال کنند که روحانی اقدامات بیشتری انجام نداده است و منافع اقتصادی برجام برای مردم طبقه متوسط ملموس نیست. در عین حال روحانی به سه هدف مهم دست یافته است: بازگرداندن ثبات، کمک به افزایش نفوذ ایران در خاورمیانه و بهبود روابط با قدرت های بزرگ مانند روسیه، چین و بسیاری از کشورهای عضو اتحادیه اروپا. منتقدان آمریکایی اغلب برجام را عاملی برای جسورتر شدن ایران می دانند ولی برجام نباید علت اصلی قدرت رو به رشد ایران تلقی شود. شرایط داخلی در ایران و تحولات منطقه از بزرگترین عوامل هستند.

به نوشته رند «روحانی شکاف بین گروه های اصلاح طلب و تشکیلات محافظه کار را کاهش داد اگرچه گروه نخست، کاملا خارج از قدرت است و در حال احتضار به نظر می رسد» و «نشانه های چندانی در مورد بروز ناآرامی ها در آینده وجود ندارد.»

این اندیشکده آمریکایی در ادامه افزود: اگر آمریکا برای دامن زدن به اختلافات در ایران با پیگیری سیاست «تغییر رژیم» تلاش کند، این احتمال وجود دارد با چالش های شدیدی روبرو شود که ممکن است قادر به غلبه بر آنها نباشد. این وضعیت بویژه در صورتی بوجود می آید که فرمان اجرایی که ایرانیان را از سفر به آمریکا منع می کند دوباره اجرا شود.آمریکا دارای شهرت نسبتا مثبتی در میان مردم ایران است اما اقدامات واشنگتن که به ایرانی ها صدمه بزند و آنها را تحقیر کند، قطعا موجب کاهش قدرت نرم آمریکا در برابر ایران خواهد شد.

رند درباره عواقب سیاست های خصمانه واشنگتن علیه تهران نوشت: اعمال تحریم های بیشتر به ایران لطمه می زند ولی واشنگتن نباید برجام را به خطر بیندازد حتی اگر این کار با اقداماتی مانند ممنوعیت مسافرتی موقت پناهجویان و شهروندان ایران و شش کشور عمدتا اسلامی دیگر صورت بگیرد.بعید است ایران از برجام خارج شود و ترجیح می دهد جهانیان، آمریکا را به سبب شکست احتمالی این توافق، سرزنش کنند.رویکرد ستیزه جویانه آمریکا ممکن است موجب شود چین، روسیه و اتحادیه اروپا در آینده در هر مناقشه ای بر سر برجام، طرف ایران را بگیرند.ایران علاوه بر دستیابی به ثبات بیشتر در داخل کشور، به قدرت بیشتری در خاورمیانه دست پیدا کرده است.

نویسنده با اشاره به قدرت و نفوذ منطقه ای ایران افزود: داعش موجب شد ایران قدرت بیشتری در منطقه پیدا کند.داعش که دشمن قسم خورده شیعیان است، غیرمستقیم به ایران امکان داد در عراق و سوریه قدرت بیشتری بدست آورد و با قدرت های مهم بین المللی مانند روسیه، روابط نزدیک تری برقرار کند.متحدان ایران مانند شبه نظامیان شیعه عراقی، رژیم سوریه و حزب الله لبنان در مقابله با داعش و گروههای تکفیری دیگر، نقش مهمی داشته اند.این وضعیت، اهرم فشار بیشتری را در خاورمیانه و در قبال آمریکا در اختیار ایران قرار می دهد.ایران فرماندهی هزاران نفر از جنگجویان خارجی شیعه را در عراق و سوریه در اختیار دارد.حزب الله لبنان همچنین باتجربه تر شده و تجهیزات سنگین بیشتری را مستقر کرده است.اعضای حزب الله در سوریه تجربیات جنگی بیشتری را بدست آورده اند و به نظر می رسد به هدف اصلی ایران یعنی تضمین بقای اسد دست پیدا کرده باشند.

نویسنده به کاخ سفی توصیه کرد: موضوع مهم تر اینکه، ایران و روسیه اکنون در سوریه و خارج از آن، متحدانی نزدیک هستند.به سادگی نمی توان به نفوذ ایران پایان داد.ایران و آمریکا در مورد موضوعات زیادی اختلاف نظر دارند و تنش ها بین این دو کشور که زمانی متحد هم بودند ممکن است در آینده نزدیک به میزان خطرناکی تشدید شود.اما آمریکا احتمالا با حمایت کردن از رابطه پیچیده ای که از سال 1979 بین واشنگتن و تهران تعریف شده است دستاوردهای بیشتری خواهد داشت. آمریکا و ایران که همواره دشمن بوده اند اما همواره باهم نجنگیدهاند، با اکراه یکدیگر را تحمل کرده اند. ایران و آمریکا یک توافقنامه مهم و تاکنون موفق منع گسترش سلاح های هسته ای را امضا کرده اند و هر دو از آن بهره می برند.

رند در پایان با اشاره به اینکه «آمریکا نمی تواند ایران را تغییر دهد» افزود: آمریکا و جمهوری اسلامی مجبور به حفظ روابط دیپلماتیک رسمی یا شریک بودن با یکدیگر نیستند، اما مسائلی از جمله داعش وجود دارد که بر هر دو تاثیر می گذارد. آمریکا، روشهای بسیاری برای اعمال فشار بر ایران دارد و گاهی اوقات باید از آنها استفاده کند.اما از بین بردن برجام از هر طریقی، به منافع آمریکا صدمه می زند.برخی اوقات آمریکا مجبور است با یک توافقنامه کنار بیاید حتی اگر این کار با سرسخت ترین دشمنان باشد.