در دنیا تکنولوژی زیست فناوری در کشاورزی نتوانسته است به قولهایی که داده بود وفا کند. حال چگونه است که برخی استفاده از زیست فناوری را با احتمال همه مخاطرات سلامت مورد تأکید قرار می دهند؟
تولیدکنندگان محصولات دستکاری شده ژنتیک (تراریخت) در کشورهای اصلی تولیدکننده ــ برای مثال آمریکا ــ و همچنین هواداران و واردکنندگان این محصولات در کشورهای در حال توسعه ــ مانند ایران ــ مدعی هستند که کشت و استفاده از این محصولات در جهان در حال افزایش است. مدعیان اعلام می‌کنند محصولات دستکاری شده ژنتیکی:
- گونه‌ای از پرورش طبیعی بوده و خطرات آنها همانند محصولات با پرورش طبیعی است
- دارای ایمنی تغذیه هستند و حتی بعضاً مواد مغذی آنها بیشتر از محصولات کاشت طبیعی است
- از نظر ایمنی به‌شدت قانونگذاری شده‌اند
- تولید را افزایش می‌دهند
- استفاده از حشره‌کشها را کاهش می‌دهند
- سود کشاورزان را افزایش داده و زندگی آنها را آسان‌تر می‌کند
- منافع اقتصادی به‌وجود می آورند
- برای محیط‌زیست مفید هستند
- مشکلات حاصل از تغییرات آب و هوا را حل می‌کنند
- استفاده از انرژی را کاهش می‌دهند
- به تغذیه مردم جهان کمک می‌کنند
اما شواهد علمی و رسمی بسیار زیادی نشان می‌دهند که این ادعاها به هیچ عنوان درست نیست و مدعیان تحت سیطره منافع تجاری کمپانیهای تولیدکننده در شیپورهای تبلیغاتی آنان می‌دمند. درست برخلاف ادعاهای بالا، واقعیت این است که محصولات دستکاری شده ژنتیک:
- تولید شده در آزمایشگاه و حاصل به‌کارگیری تکنیکهای مهندسی ژنتیک هستند، که با روشهای کاشت طبیعی کاملاً متفاوت است و خطرات متفاوتی نسبت به محصولات ارگانیک ایجاد می‌کند
- می‌توانند سمی و حساسیت‌زا باشند و همچنین مواد مغذی آنها نسبت به محصولات طبیعی مشابه کمتر است
- از نظر ایمنی به اندازه کافی در مورد استفاده آنها توسط انسانها قانون گذاری خوب وجود ندارد
- تولید محصولات کشاورزی مورد نظر را افزایش نمی‌دهند
- نه تنها استفاده از سموم و حشره‌کشها را کاهش نمی‌دهند، بلکه آنها را افزایش می‌دهند
- مشکلات جدی برای کشاورزان ایجاد می‌کنند؛ برخی از این مشکلات عبارتند از علفهای هرز مقاوم در برابر علفکش‌ها، کاهش کیفیت خاک و افزایش بیماریهای پنهان در محصولات کشاورزی، اثرات مخرب اقتصادی و ...
- اثرات اقتصادی مهلک و ایجاد از‌هم‌گسیختگی در بازار محصولات کشاورزی
- آسیب‌رسانی به کیفیت خاک و تخریب اکوسیستمها و کاهش تنوع زیستی
- عدم ارائه راه‌حلهای مؤثر برای تغییرات آب و هوا
- به اندازه محصولات کشت داده شده با روش کاشت شیمیایی، به انرژی نیاز دارند
- در عمل نه‌تنها مشکل گرسنگی انسانها را در طول دو دهه گذشته در جهان حل نکرده بلکه از دلایل اصلی ایجاد گرسنگی نیز منحرف ساخته که عبارتند از: فقر، عدم دسترسی به غذا و عدم دسترسی به زمین برای کشت غذا که در حال افزایش است.
با توجه به تجربیات به‌دست آمده از تجربه کاشت محصولات دستکاری شده ژنتیک در طول دو دهه گذشته به‌ویژه در آمریکای شمالی و جنوبی، جوامع انسانی نیاز به قبول خطرات احتمالی محصولات دستکاری شده ژنتیک ندارند. در حال حاضر در حوزه کشاورزی پایدار، راه‌حلهای مؤثر و قابل دسترس برای کشاورزان وجود دارند که نیاز به محصولات مهندسی ژنتیک شده که همراه با مخاطرات سلامت و محیط زیستی است را منتفی می‌سازد
متاسفانه در ایران، محققان و متخصصان پژوهشکده‌های زیست فناوری هنوز به ویژگیهای گیاهان بومی کشور در حوزه‌های مقاومت به خشکی، شوری و ... اشراف ندارند و آنها راکاملاً بررسی نکرده‌اند تا از انواعی که بهترین توانایی تطبیق با محیط‌زیست کشور را دارد، بهره‌برداری کنند. اما دیده می‌شود برخی از اعضاء این پژوهشکده‌ها در تبلیغ استفاده از مهندسی ژنتیک و دستکاری محصولات کشاورزی شدیداً فعالند و بعضاً تنها راه نجات کشاورزی ایران را از این طریق می‌دانند.
اخیراً (29 اکتبر 2016) در مقاله تحلیلی-علمی روزنامه نیویورک تایمز {اینجا} گزارش شد که برخلاف ادعای طرفداران، محصولات تراریخته در آمریکا و کانادا در مقایسه با روشهای معمول و سنتی بهبود کشاورزی در اروپا، تولیدات محصولات دستکاری شده ژنتیک در امریکای شمالی افزایش نداشته است و همچنین سم بیشتری هم استفاده شده است.
این گزارش به این حقیقت اشاره می‌کند که به‌طور کلی اروپا ــ که استفاده از روش مهندسی ژنتیک را در ساختار سیستم کشاورزی خود نپذیرفت در همان زمانی که آمریکا و کانادا به این روش رو ــ موفقیتهای به مراتب بیشتری داشته است. بررسی و مقایسه نتایج توسط مجامع دانشگاهی و تحقیقاتی مستقل صنعتی پس از بیست سال تجربه نشان می‌دهد که تکنولوژی زیست فناوری در کشاورزی نتوانسته است به قولهایی که داده بود وفا کند. حال چگونه است که ساختار کشاورزی در کشور ایران استفاده از زیست فناوری را با احتمال همه مخاطرات سلامتی و زیست محیطی مورد تأکید قرار می‌دهد؟