ایران باید درباره جنگ نگران باشد

ناظرانی که در ایران گمان می کردند پیروزی دونالد ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا به نفع منافع ایران خواهد بود حالا باید متوجه اشتباه خود شده باشند. نه به این خاطر که ترامپ در وعده های انتخاباتی خود گفته که قرارداد برجام را پاره می کند بلکه مهم تر این است که او در پست های کلیدی افرادی را قرار داده که عواقب گسترده ای در مسیر آینده سیاست خارجی آمریکا قرار خواهند داد.

رئیس جمهور منتخب، ژنرال بازنشسته مایکل فلین را در پست مشاور امنیت ملی گماشته است، کی.تی مک فارلند نیز معاون مشاور امنیت ملی است و مایک پومپئو مدیر سازمان اطلاعات مرکزی خواهد بود. آنها همه در یک چیز مشترک هستند: بیزاری از ایران. عواقب مشابهی نیز درباره انتخاب های ترامپ در پست های وزارت امور خارجه و وزارت دفاع وجود خواهد داشت. در حال حاضر ژنرال بازنشسته دریایی جیمز ماتیس، برای پست وزارت دفاع در نظر گرفته شده است. او برای ارزیابی هایش در مورد نقش ایران به عنوان ریشه تمام مشکلات در خاورمیانه معروف است و ایران را کشوری ذاتا متخاصم در برابر ایالات متحده می بیند. دو نفر از مردانی که برای پست وزارت امور خارجه در نظر گرفته شده اند، شهردار سابق نیویورک رودی جولیانی و سناتور باب کورکر هستند که هر دو اعتقادات ضدایرانی دارند. جولیانی حتی نگاهی ویژه و خوش بینانه به گروه مجاهدین خلق (منافقین) و رهبر آنها مریم رجوی دارد. حتی کاندیدای سوم برای این پست یعنی میت رامنی، نامزد حزب جمهوری خواه در انتخابات سال 2012 را نمی توان فردی در نظر گرفت که رفتاری دوستانه با ایران دارد.

علاوه بر اظهارات سابق ترامپ همه این انتصابات رویکردی سخت گیرانه از سیاست آمریکا را در قبال ایران، در سال های پیش رو نشان می دهد.

فراتر از برجام

حتی اگر دولت ترامپ توافق برجام را پاره نکند، هنوز زندگی برای ایران سخت خواهد بود. یک راه، نفوذ بر آژانس بین المللی اتمی برای تبدیل کردن آنها به آژانسی نکته سنج با قضاوتی سخت درباره برجام خواهد بود. سرپرست این سازمان یوکیو آمانو، طرفدار ایران نیست و علاوه براین به خوبی خود را با سیاست ها و خواسته های آمریکا هماهنگ می کند. هنگامی که او احساس کند جهت باد در واشنگتن در حال تغییر است او به احتمال زیاد بادبان سازمانش را بر آن اساس تنظیم خواهد کرد. آزار و اذیت های آژانس می تواند فشاری سخت بر ایران، برای خروج از شرایط توافق باشد. به شکلی واضح در این شرایط ایران بازنده بزرگ خواهد بود چرا که خطر حمله نظامی آمریکا بار دیگر به گزینه ای واقعی تبدیل خواهد شد.

البته ایران و ایالات متحده تنها امضاکنندگان برجام نیستند. روسیه، چین، بریتانیا، فرانسه و آلمان نیز وجود دارند. همه این طرف ها تمایل دارند که به برجام متعهد باقی بمانند حتی در صورتی که آمریکا از این توافق کنار بکشد. با این وجود جامعه مالی و تجاری اروپا از آن چه در حال حاضر دیده می شود در تجارت با ایران محتاط تر خواهند بود و کار زیادی از دست دولت های متبوع آنها برای اعمال فشار بر بانک ها و تاجران برای معامله با ایران برنمی آید. این حالت به ویژه در صورتی افزایش پیدا خواهد کرد که ایالات متحده بخواهد محدودیت های خود را بر کسب وکارها و بانک های خارجی که با ایران در حال تجارت هستند بیشتر کند. علاوه بر این در پرتو سایر مسائلی که بین اروپا و برقراری رابطه با دولت ترامپ وجود دارد اعم از معاملات تجاری تا آینده ناتو و روابط کلی آمریکا و اروپا، به نظر غیرمحتمل است که اروپا بخواهد چالشی جدی با آمریکا بر سر ایران پیدا کند. روسیه مسائل خاص خود را با ایالات متحده دارد و آنها احتمالا از ایران به عنوان اهرم فشاری برای به دست آوردن امتیاز از آمریکا در جبهه های دیگر به ویژه در مورد مساله اوکراین و سوریه استفاده خواهند کرد. چین نیز کم وبیش در موقعیت مشابهی است.

آمریکا شاید حتی بخواهد برای بی ثبات کردن ایران از طریق اقدامات و دخالت های داخلی تلاش کند. دستکاری هایی در نارضایتی های مختلف از جمله در بین اقلیت های قومی و مذهبی در ایران. با وجود عدم اعتبار مجاهدین خلق در ایران، آمریکا ممکن است روی این گزینه نیز دست بگذارد.

رقبا و دشمنان منطقه ای ایران همگی در حال حاضر به دنبال به دست آوردن گوشی شنوا در ترامپ هستند. تقریبا تمام رهبران قابل توجه منطقه از رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه تا مک سلمان بن عبدالعزیر آل سعود، پادشاه عربستان سعودی، با او صحبت کرده اند، نامه برایش ارسال کرده و به او تبریک گفته اند. امید خود از حضور ترامپ را بیان کرده و خواستار دخالت بیشتر آمریکا در ترس ها و نگرانی های منطقه به ویژه در مورد ایران شده اند. حتی نخست وزیر عراق، حیدر العبادی با ترامپ صحبت کرده است. حضور یک دولت ضدایران در واشنگتن، جسارت دشمنان ایران در عراق را زیاد کرده است. در حالی که تمامی رهبران در خاورمیانه در تکاپوی صحبت با ترامپ هستند ایران توافق با آمریکا را رد و به صورت رسمی و علنی با این کشور مقابله می کند. این مسائل ایران را در موضعی بسیار نامطلوب تر نسبت به رقبای خاورمیانه ای اش قرار خواهد داد. در دوران مشکلات مالی فعلی، کشورهای خاورمیانه می توانند با خریدهای بزرگ نظامی از آمریکا، پاداش کارهای دولت ترامپ را بدهند.

ایران چه باید بکند؟

اولین و مهم ترین مساله این است که با وسواس بیش از حد و بررسی بسیار دقیق برجام توسط آمریکا و آژانس بین المللی انرژی اتمی، ایران باید در برابر وسوسه اتخاذ یک موضع جسورانه و عدول از محتوای برجام مقاومت کند. ایران باید از اقدامات تحریک آمیز مانند آزمایش موشک های بالستیک یا برگزاری تمرین های نظامی در خلیج فارس اجتناب کند. این اقدامات می تواند بهانه را برای اطرافیان جنگ طلب ترامپ فراهم کند تا اقدامات ضدایرانی خود را سرعت بخشند. ایران حتی باید از شعارهای تند هم پرهیز کند. دوم، ایران نباید خطر حمله نظامی آمریکا را دست کم بگیرد. این حرکت اگرچه به برخی منافع آمریکا صدمه خواهد زد اما هزینه ای سنگین برای ایران خواهد داشت. در نهایت ایران باید درک کند که نمی تواند سیاست های خارجی متناقض خود را ادامه دهد. ایران نمی تواند احترام و همراهی جامعه بین المللی را به دست آورد در حالی که همچنان به دنبال سیاست های ضدامپریالیستی و انقلابی است. آنها نمی توانند حمله به آمریکا را ادامه دهند در حالی که از متحدان این کشور می خواهند به زنده نگه داشتن اقتصاد ایران کمک کنند.

سیاست به ندرت عادلانه است حداقل در سیاست های بین المللی. اما خروش و مقابله با بی عدالتی های نظام بین المللی و قدرت های بزرگ سیاست خارجی خوبی را برای افزایش امنیت و رفاه شهروندان داخلی به ارمغان نمی آورد. زمان ایران برای ترمیم روش هایش به نفع منافع ملی به جای اتخاذ یک سیاست خارجی انقلابی در حال اتمام است.