از وعده تا عمل تهدیدهای ترامپ

در تحلیل های متعددی که از برجام و آینده آن می شود به تحلیلی بر می خوریم که در آن پیش بینی می شود؛ اگر ترامپ رئیس جمهور آینده ایالات متحده آمریکا شود شعارهای ضد برجام خود مبنی بر پاره کردن آن را اجرایی نخواهد کرد، اما اگر هم چنین رفتاری به وقوع بپیوندد به نفع جمهوری اسلامی ایران خواهد بود، به دلیل این که آمریکایی‌ ها به آن چیزی که تعهد دادند عمل نکردند و در این مدت بدعهدی کردند و در حال حاضر که بحث تحریم‌های جدید کنگره نیز مطرح است اوباما اعلام کرده که آن را وتو نمی‌ کند.

از سوی دیگر اتحادیه اروپا اعلام کرده است که مذاکرات حقوق بشری پیش ‌شرط همکاری ‌های اقتصادی و تجاری است و بیانیه بسیار توهین ‌آمیزی را منتشر کرد. اگر ترامپ برجام را پاره کند، اجماعی که بین کشورهای غربی به علاوه روسیه و چین وجود داشت دیگر شکل نخواهد گرفت. یعنی هم کشورهای اروپایی علیه آمریکا می‌شوند و هم روسیه و چین روبه ‌روی آن قرار می ‌گیرند و دیگر در شورای امنیت نمی‌تواند قطعنامه علیه کشورمان صادر کند.

ایران اکنون قطعنامه  ای در شورای امنیت ندارد و تمام قطعنامه‌ ها در یک قطعنامه دیگر لغو شده است. از طرفی فاصله‌ ای که میان آمریکا و روسیه ایجاد شده به حدی عمیق شده است که از زمان جنگ سرد نیز می ‌توان آن را بدتر خواند و دو طرف نمی‌ توانند مانند گذشته حول موضوع مهمی مانند ایران با یکدیگر توافق نظر داشته باشند. برجام شرایط بین‌المللی را به نفع ایران تغییر داده است و بازگشت به گذشته امکان‌ پذیر نیست و فضا به نفع جمهوری اسلامی ایران شده است.

   بعید است اجازه داده شود ترامپ کار صدام را تکرار کند

سید جلال ساداتیان، کاردار اسبق ایران در لندن می‌گوید: تحلیل های این چنینی با واقعیت های صحنه سیاست و سازوکار نظام بین المللی تفاوت و فاصله زیادی دارد و بیشتر در زمره تحلیل های ذهنی و رایزنی های تصوری قرار دارد.

او همچنین ادامه می‌دهد: صد البته که در ایالات متحده آمریکا افرادی حضور دارند که منافع خود را بر هر چیزی ترجیح می دهدند و به عبارتی برای این افراد فقط منافعشان دارای اهمیت است، اما هر فردی که در جایگاه ریاست جمهوری قرار گیرد حتما و قطعا مشاوران و کارشناسان متعددی را در اطراف خود برای تصمیمات مهم داراست که از نظرات آن ها بهره خواهد برد.

به گفته این کارشناس مسائل بین المللی به این معنا که قرار نیست یک منتخب ریاست جمهوری پس از پیروزی در انتخابات بر اساس و مبنای شعارهای زمان تبلیغات و انتخابات مطابق با میل خود رفتار کند، بلکه رفتار و تصمیمات شخص رئیس جمهوری باید مطابق با قوانین، موازین و سیاست های تعیین شده باشد.

ساداتیان معتقد است ایالات متحده آمریکا نه رهبر کل جهان، اما  رهبر بسیاری از کشورها از جمله کشورهای اروپایی و هم پیمانان خود در آسیا است. بنابراین یک کشور با چنین جایگاه جهانی و ویژگی هایی نمی تواند سیاست هایی را اتخاذ کند که در عمل  بی اعتمادی شدیدی را میان حامیان خود ایجاد کند.

او اضافه می‌کند: در شرایط فعلی به نظر می رسد ترامپ غیر عقلایی رفتار می کند و حرف می زند و شعارهایی که سر می دهد نیز درخور و شایسته یک کاندیدای ریاست جمهوری نیست، اما می توان این طور نیز تحلیل کرد؛ بسیاری از رفتارها و سیاست های کنونی ترامپ برای کنار زدن رقیب و گرفتن میدان از اوست. همچنین به نظر می رسد ترامپ در صدد جنبش رگ ناسیونالیستی آمریکائیان علیه همسایگان جنوبی و کشورهایی مانند جمهوری اسلامی ایران است تا از این طریق بتواند آرای فراوانی جمع کند.

این تحلیلگر مسائل بین المللی معتقد است، اگرچه بسیاری از رفتارهای ترامپ خارج از محدوده عقلانیت است، اما اگر احتمال دهیم او رئیس جمهوری آینده ایالات متحده آمریکا شود در مقام یک رئیس جمهوری نمی تواند توافقی را که شورای امنیت سازمان ملل متحد و تمام اعضای دائم و غیر دائم آن پذیرفتند و امضا کردند، به راحتی نقض کند.

به گفته ساداتیان باید میان شعارهای زمان انتخابات و آن چه که پس از تعیین رئیس جمهوری به وقوع خواهد پیوست، تفکیک قائل شویم، اما از یک جهت دیگر می توان این طور نتیجه گیری کرد؛ اگر قرار باشد ترامپ رئیس جمهور آمریکا شود و تمام آن چه را که در دوران تبلیغات انتخاباتی سر داده، عملی سازد آن گاه عقلای ایالات متحده آمریکا باید کنار بنشینند و اجازه دهند ترامپ کاری را که صدام انجام داد و قطعنامه 1975 را پاره  کرد، مقابل دوربین با پاره کردن برجام تکرار کند و پس از آن فشارهای بین المللی بسیاری را متحمل شود.

کاردار اسبق ایران در لندن ادامه می‌دهد: از طرف دیگر گفتنی ست ساختار نظام بین الملل و منافع آمریکا و اروپا به اندازه ای در هم تنیده است که اگر فرض کنیم به دلیل عدم پایبندی آمریکا به برجام کشورهای هم پیمان با آن از آمریکا فاصله می گیرند، فرضی بعید به نظر خواهد رسید. به گفته وی ممکن است در این صورت اعتراض های بسیاری را از سمت کشورهای اروپایی شاهد باشیم ، اما آمریکا تنها نمی ماند.

   ترامپ رئیس جمهور شود یا کلینتون برجام روند خود را طی خواهد کرد

رحمان قهرمان پور، کارشناس مسائل بین المللی، تحلیل مزبور از برجام را سناریو هایی ذهنی و دم دستی دانست و معتقد است: در عالم واقعیت کنار هم قرار گرفتن مواردی که در مقام تئوری و در ذهن به آن ها پرداخته می شود، امکان بسیار کمی دارد.

او اضافه می‌کند: ممکن است پیش بینی های متعددی صورت پذیرد اما این که به واقعیت منجر می شود یا خیر، جای بحث دارد.

به گفته قهرمان پور در مرحله نخست این تحلیل باید گفت، آیا ترامپ به عنوان ریاست جمهوری آمریکا انتخاب می شود و در صورت پیروزی در این رقابت آیا او شعارهایی که در خصوص پاره کردن برجام سر داده، عملیاتی می سازد یا خیر؟!

این تحلیلگر مسائل بین المللی ادامه می‌دهد: بسیاری از رفتارها و گفتار ترامپ در بحبوحه انتخابات و به دلایل رقابتی و سیاسی است، اما آن گاه که او در کاخ سفید مستقر شود زاویه دید متفاوتی را دارا خواهد شد و به طورکلی موضوعیت ماجرا تغییر خواهد کرد. از طرف دیگر ترامپ رئیس جمهور شود یا کلینتون برجام روند خود را طی خواهد کرد، چرا که رفتار آمریکا آن قدر غیر قابل پیش بینی نیست که بتواند یک تعهد بین المللی را نقض کند و به همین واسطه خود را در برابر متحدانش قرار دهد.

به اعتقاد او جدا از این که تصمیمات ترامپ درباره برجام به نفع ایران است یا نه ترامپ کاندیدایی است که وعده‌های انتخاباتی اش همانند برنامه های صد روزه نامزدهای ریاست جمهوری تمام کشورهای دنیا تا عملیاتی شدن فاصله زیادی دارد.

به گفته این کارشناس مسائل بین المللی اگر حالتی را تصور کنیم که ترامپ رئیس جمهوری آمریکا شده و در صدد اجرای شعارهای خود نیز است، اما واقعیت های عملی چنین مجوزی را صادر نمی کند که یک توافق نامه معتبر و به ثبت رسیده در شورای امنیت سازمان ملل متحد به عنوان بالاترین مرجع امنیتی و حقوقی به سادگی نقض شود.

او می‌گوید: در سازوکار برجام شاهد هستیم که چنانچه آمریکا تعهدات خود را رعایت نکند کلیات این توافق بین المللی همچنان حفظ خواهد شد. همچنین برجام فقط میان ایران و آمریکا نیست و کشورهای بسیاری را شامل می شود.

به گفته قهرمان پور برای تمام کشورهای دنیا از جمله احترام بر رویه های حقوق بین المللی بسیار اهمیت دارد، چرا که شان و منزلت نظام بین المللی باید حفظ و حراست شود. حتی در زمان ریاست جمهوری بوش که نومحافظه کاران بر سر کار بودند نیز به رعایت حقوق بین المللی تاکید فراوانی می شد. بنابراین حتی در یک نگاه بدبینانه نیز رئیس جمهوری آینده آمریکا حداکثر تلاشش برای کاهش هزینه های برجام است نه عدم اجرای آن.