یک اندیشکده برجسته آمریکایی در گزارشی با پرداختن به افزایش درگیری‌های لفظی میان ایران و عربستان نوشت: اگرچه گفتن عبارات ضد شیعی در میان سعودی‌ها امری معمول است، پاسخ زشت و علنی مفتی عربستان به ایران اقدامی غیرعادی است.
به گزارش پایداری ملی به نقل از اندیشکده واشنگتن برای سیاست شرق نزدیک در گزارشی تحلیلی نوشت: در روزهای پیش رو صدها هزار مسلمان قرار است در شهر مکه عربستان برای انجام مناسک حج گردهم جمع شوند اما بر خلاف سال‌های گذشته ایرانیان در مراسم سال جاری حضور ندارند. تهران و ریاض نتوانست بر سر تخصیص ویزا به ایرانی‌ها و مقررات امنیتی برای پیشگیری از وقوع دوباره فاجعه وحشتناک سال گذشته به توافق دست یابند، حادثه‌ای از هزاران زائر را در نزدیکی شهر مکه به کام مرگ کشاند. در این فاجعه ایران در میان کشورهای شرکت کننده بیش‌ترین میزان تلفات را داشت. آیت الله خامنه‌ای، رهبر معظم ایران دو روز پیش در پیامی گفت که جان باختگان و مجروحانی که بعد از حادثه کشته شدند به دلیل سوء‌مدیریت و رسیدگی فوری نکردن مقامات سعودی جان خود را از دست دادند.
ایشان در ادامه گفت که عربستان صلاحیت لازم برای مدیریت این مکان‌های مقدس را ندارد که به طور موثر یک اعتراض مستقیم به مشروعیت خانواده پادشاهی عربستان محسوب می‌شود. خاندان آل سعود از دهه ۱۹۸۰ تاکنون متولی شهرهای مقدس مکه و مدینه را بر عهده دارند.
این اظهارات رهبری ایران پاسخ زشت مفتی بزرگ عربستان سعودی را به همراه داشت که ایران را با اکثریت شیعه مجوس و غیرمسلمان خوانده بود. عبارات ضد شیعی در میان سعودی‌ها امری معمول است.
آن‌طور که در رسانه‌ها آمده وی از آن‌جایی به ایرانی‌ها صفت مجوس را داده است که مردم این کشور در گذشته پیرو آیین زرتشت (به معنی پرستش آتش) بوده‌اند. اما استفاده کاملا علنی یک چهره مذهبی برجسته از چنین واژه‌هایی غیرعادی است.
این درگیری‌های لفظی به این‌جا خاتمه پیدا نکرد. محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران چند ساعت بعد پیامی در صفحه توییتر خود درباره افراطی‌گرایی متعصبانه این شیخ برجسته وهابی و موعظه استادان ترور سعودی منتشر کرد. بدون شک این پیام پاسخی مستقیم به این مفتی برجسته عربستان (اسلام عربستان اغلب با نام وهابیت خوانده می‌شود) و تاکید دوباره بر باور همیشگی ایران مبنی بر این است که ریاض از گروه تروریستی داعش حمایت می‌کند بود.
این وضعیت به وخامت سال ۱۹۹۷ است. زمانی که زائران ایرانی بسیاری در شهر مکه در نتیجه حمله نیروهای گاردهای سعودی در یک راهپیمایی جان خود را از دست دادند. حتی با وجود حضور نداشتن ایرانی‌ها در مراسم سال جاری حج باز هم خطر تشدید اختلافات میان دو کشور بسیار بالا است.
در این خصوص، محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان تصمیم گیرنده اصلی خواهد بود، کسی که احتمالا حامی یک رویکرد سرسختانه است تا مصالحه. وی پیش از این به عنوان وزیر دفاع، از اصلی‌ترین حامیان حمله نظامی عربستان به یمن و مقابله با حوثی‌ها بود که غرب مدعی است ایران از آن‌ها حمایت می‌کند. این در حالی است که اقلیت شیعه در عربستان که در منطقه نفت‌خیر در شرق این کشور متمرکزند، با بحرین محل استقرار فرماندهی پنجمین ناو جنگی آمریکا در منطقه هم‌جوار هستند و ممکن است تحت تاثیر این لفاظی‌ها قرار بگیرند. بنابراین، باوجود احتمال خطرناک شدن این اختلافات، جامعه بین‌الملل باید از هر دو طرف بخواهد که خونسردی خود را حفظ کنند.
اندیشکده واشنگتن در ادامه گزارش خود آورده است: افزایش این تنش‌ها دست کم یک عقب‌نشینی برای سیاست آمریکا از زمانی به شمار می‌آید که دولت باراک اوباما ابراز امیدواری کرده است، این اختلافات دست کم پس از حصول توافق هسته‌ای ایران و گروه ۱+۵ در سال گذشته کاهش پیدا کند. رییس جمهور اوباما در گفت‌وگو با نشریه نیویورکر در ماه ژانویه گفته بود که رفع اختلافات شیعه و سنی به نفع شهروندان کشورهای منطقه خواهد بود.
او هم‌چنین ابراز امیدواری کرده بود که میان کشورهای حاشیه خلیج فارس (فارس) و ایران که یک رقابت هم میان‌شان وجود دارد، توازن حاصل شود.
بخشی از چالش مواجهه با این وضعیت، حل این باور است که عربستان سعودی و کشورهای عربی حاشیه خلیج (فارس) فکر می‌کنند دولت اوباما به ایران تمایل دارد. مصاحبه رییس‌جمهور اوباما با نشریه آتلانتیک در ماه آوریل نیز برای ریاض و دیگر پایتخت‌های عرب منطقه تعقیب برانگیز بود که در آن گفته بود: رقابت میان سعودی‌ها و ایرانی‌ها ما را ملزم می‌کند که به دوستان‌مان و به علاوه ایرانی‌ها بگوییم که آن‌ها باید یک راه موثر برای شریک شدن این منطقه بیابند و به نوعی صلح سرد ایجاد کنند. اما عربستان در ماه‌های گذشته روابط دیپلماتیک خود را با ایران قطع کرد، اقدامی که با پیروی چند کشور عرب دیگر ادامه یافت.
اندیشکده واشنگتن در بخش پایانی گزارش تحلیلی خود با اشاره به چند رویارویی اخیر میان واحدهای نیروی دریایی ایران و کشتی‌های نظامی آمریکا در آب‌های خلیج (فارس) نوشت: پاسخ واشنگتن با توجه به احتمال افزایش تنش‌ها باید ترکیبی از دیپلماسی و گزینه نظامی باشد، چرا که عربستان سعودی انتظار واکنشی کم‌تر از این را ندارد. به عنوان مثال دولت آمریکا باید جان کری، وزیر امور خارجه را به عربستان بفرستد تا با آن‌ها وارد مذاکره شود و ناو پنجم خود را تقویت کند. در غیر این صورت ممکن است عربستان دست به اقدامی مستقل‌تر و حتی خطرناک‌تر بزند.