رنسانس در روابط بین ایران و روسیه

بولتن «دیده‌بان محیط عملیاتی»  (OE Watch) متعلق به دفتر مطالعات خارجی نظامی ارتش آمریکا در جدیدترین شماره خود در بخش رصد ایران علاوه بر اختصاص دادن پرونده ویژه به روابط ایران و روسیه، به بعضی تولیدات دفاعی جمهوری اسلامی پرداخته است.     


پرونده ویژه: روابط ایران و روسیه

بولتن ارتش آمریکا پرونده ویژه شماره جدید خود را به موضوع ایران و روسیه اختصاص داده است؛ این نشریه در گزارش خود تحت عنوان «روابط ایران و روسیه» سعی کرده که روابط دو کشور را در بافت تاریخی مورد بررسی قرار دهد.

در این گزارش آمده است: «در سال 2015، ولادیمیر پوتین پس از 10 سال به ایران به عنوان شرکت در نشست کشورهای صادرکننده گاز سفر کرد. آیت‌الله خامنه‌ای -رهبر عالی ایران- در دیدار با وی گفت: آمریکا برنامه بلندمدتی برای غرب آسیا (خاورمیانه) دارد که خطر بسیاری را متوجه کشورهای منطقه خواهد کرد و تنها راه خنثی کردن نقشه آمریکایی‌ها، هوشیاری و ایجاد تعامل نزدیک‌تر است. رهبر ایران، پوتین را به خاطر خنثی کردن برنامه‌های آمریکا ستود و پوتین هم در پاسخ به گرمی ابراز داشت: ما ایران را به عنوان یک متحد قابل اتکا و ارزشمند در منطقه و دنیا می‌بینیم. گفتگوی دو طرف، فراتر از صمیمیت و ادب بود. حقیقت ساده این است که بیش از 500 سال است که روابط دو کشور در بهترین سطح خود قرار دارد. برای بسیاری از سیاست‌گذاران و تحلیل‌گران این نکته هنوز عمق واقعی بودن این تنش‌زدایی سوال است و اینکه آیا دوستی روسیه با ایران، محدود به حلقه مقامات حکومتی ایران می‌شود یا جامعه ایران».

این نشریه با اشاره به چالش‌هایی که ایران در طی تاریخ همسایگی خود با روسیه داشته ما اکنون نوعی رابطه دیپلماتیک بسیار صمیمی بین آنها برقرار شده، می‌افزاید: «بسیاری از مقامات و مفسران ایرانی به خوبی می‌دانند که این رنسانس در روابط بین ایران و روسیه، بر مبنای ارزش‌های مشترک شکل نگرفته بلکه خصومت با ‌سنی‌های افراطی و آمریکا و البته استفاده از فرصت‌‌های اقتصادی آنها را به هم نزدیک‌تر کرده است. در سال 1989 (1367) هاشمی رفسنجانی به مسکو رفت و خواستار از سرگیری روابط گرم بین دو طرف شد. وقتی در مصاحبه‌ای در سال 2012 از وی سوال شد که آینده رابطه با روسیه را چگونه می‌بیند، گفت که روسیه تحت فشار آمریکا خیلی نمی‌تواند با ایران صمیمی شود و علاوه بر این، روسیه هم مانند کشورهای غربی از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای نگران است. ممکن است که این سخن هاشمی درست باشد، اما روحانی معتقد است که حضور نظامی آمریکا در عراق، افغانستان، قفقاز، و جنوب خلیج فارس موجب شده که ایران و روسیه به هم نزدیک‌تر شوند. از نظر وی، هم اقدامات نظامی و هم رویکرد دیپلماتیک آمریکا موجب گاردگیری دو کشور شده است. همچنین با افزایش قیمت نفت، قدرت دو کشور بیشتر شده و این امر آنها را برای شراکت به هم نزدیک کرده است».

بولتن ارتش آمریکا با بیان این‌که ایران و روسیه در زمینه‌های دفاعی همکاری‌های بسیار خوبی در قضیه سوریه علیه تکفیری‌ها و گروه‌های تروریستی داشتند، به موضوع تجارت بین دو کشور می‌پردازد و می‌نویسد: «ایران و روسیه تجارت با یکدیگر را قوی‌ترین عامل برای رفع ناراحتی‌های گذشته می‌دانند. ناراحتی‌های ایران از روسیه که حتی باعث شد که ربع آخر قرن گذشته را به رغم لزوم همکاری‌های امنیتی و استراتژیک، هیچ‌گونه همکاری درخوری در این زمینه با هم نداشته باشند. نفت به عنوان مهم‌ترین کالایی که ایران می‌تواند به روسیه پیشنهاد بدهد، جذابیتی برای این کشور ندارد و محصولات و تکنولوژی روسی همیشه در کمترین درجه علاقه برای ایران قرار داشته است. در واقع، صادرات روسیه بین سال‌های 2010 تا 2013 از 3.4 میلیارد دلار به 1.2 میلیارد دلار کاهش یافت و این در حالی بود که صادرات ایران به روسیه فقط از 272 میلیون دلار به 433 میلیون دلار در همان زمان افزایش یافت. اما مهم‌ترین تجارت بین دو کشور، مربوط به خرید تسلیحات از روسیه است. ایران پیوسته در پی خرید تسلیحات و تجهیزات نظامی از روسیه بوده است. این کشور، در سال 2007 اعلام کرد که برای خرید سامانه دفاع موشکی اس-300 با روسیه به توافق رسیده است. اما روسیه خلف وعده کرد و ایران در سال 2015 یک شکایت 4 میلیارد دلاری علیه این کشور آماده کرد، اما روس‌ها وعده به جبران دادند و با ارسال سفارشات مذکور، ایران از شکایت خود صرف نظر کرد. پس از برجام، با رفع بسیاری از تحریم‌های بین‌المللی و در نتیجه باز شدن دست ایران، خرید تجهیزات و تسلیحات بیشتر در دستور کار قرار گرفت و ایران پس از مدتی قرارداد خرید هواپیمای سوپرجت 100 را هم در دستور کار قرار داد و همچنین مجوز ساخت تانک‌های روسی در داخل ایران را هم گرفت».

این گزارش در پایان با اشاره به رابطه تقریبا خوب ایران و روسیه طی سی و پنج سال اخیر نوشت: «روسیه، به‌شدت نگران تهدیدهای مسلمانان سنی تندروی داغستان، چچن، و تارتار علیه خود است و به همین دلیل نیاز به پشتیبانی حکومت‌های شیعه و به‌خصوص ایران در راس آنها دارد. به همین دلیل، بر دوستی و همکاری روز افزون با ایران تاکید می‌ورزد».

بخش رصد اخبار دفاعی ایران
رصد فعالیت‌های جمهوری اسلامی از داخل رسانه‌های ایرانی یکی از ماموریت‌های ارتش آمریکا است. "دفتر مطالعات خارجی نظامی" متعلق به ستاد فرماندهی اصول و آموزش ارتش آمریکا به مدت بیش از 25 سال است که پژوهش‌های منابع آشکار مربوط به دیدگاه‌های برون مرزی عرصه دفاع و امنیت را انجام می‌دهد. این دفتر، بر روی موضوعاتی که پتانسیل پژوهش را دارند و یا به آنها پرداخته نشده است، تمرکز دارد.

بولتن ارتش آمریکا بخش دیگری از نشریه خود را به بعضی تولیدات دفاعی اختصاص داده است؛ این گزارش ابتدا به خبر رونمایی از 3 دستاورد فناوری دفاعی توسط سردار دهقان وزیر دفاع که شامل فرستنده یك مگاوات سامانه موقعیت‌یاب ملی (GPS)، دستگاه پوشش‌دهی رباتیك خلاء و كوره ذوب مجدد قوسی تحت خلاء اشاره می‌کند .

«دیده‌بان محیط عملیاتی» در تفسیر خبر رونمایی از 3 دستاورد فناوری دفاعی می‌نویسد: «از آنجایی که رهبر ایران، امسال را سال اقتصاد مقاومتی، اقدام و عمل نام‌گذاری کرده، می‌توان توقع داشت که با توجه به تولید این سه فن‌آوری دفاعی، شاهد پیشرفت دفاعی بیشتر ایران باشیم. به‌نظر می‌رسد همان‌طور که دهقان ایران را مرکز علم و تکنولوژی غرب آسیا (خاورمیانه) خوانده است، شاهد خودکفایی روزافزون ایران در عرصه نظامی، علمی، و دفاعی باشیم».

این بولتن سپس به رزمایش ارتش جمهوری اسلامی می‌پردازد و در مورد تجهیزات به‌کار رفته در این رزمایش به‌ویژه تانک فلاق می‌نویسد: «در حالی که ایران در حال خرید تجهیزات و تسلیحات نظامی از روسیه و چین است، رسانه‌های ایرانی پیشرفت‌های نظامی و دفاعی این کشور را برجسته کرده‌اند. ایران بر این تصور است که همسایگان دردسرساز از حیث روانی، با نگاه به تولید‌های نظامی، دست و پای خود را جمع می‌کنند. اما باید گفت که تانک فلاق، مورد گیج‌کننده‌ای است؛ چرا‌که مورد استفاده اتوماسیون استابلایزر این تانک چندان مشخص نیست. وانگهی، چنین تانک سبک، نمی‌تواند در جنگ‌ها و مناقشات بین‌المللی مقاومت و کارکرد خوبی داشته باشد. علاوه بر این، این تانک در نبردهای سنگین و مناطقی چون زاگرس در مرز عراق و مناطق هم‌مرز با افغانستان، امتحان خود را پس نداده است. در واقع، این تانک فقط به درد کنترل شورش‌های خیابانی می‌خورد. البته، ارتش جمهوری اسلامی در دیگر رزمایش‌ها اعلام کرد که ایران یک تانک سنگین تولید کرده که خلاء‌ها و ضعف‌های موجود را می‌پوشاند. ایران، کشور پهناور با 6 برابر مساحت بریتانیا است و در جابه‌جایی تانک‌های سنگین‌وزن تواناست».

نشریه ارتش آمریکا در ادامه به رزمایش پهپادی اخیر سپاه در سیستان و بلوچستان می‌پردازد و با اشاره به نگرانی جامعه بین‌الملل از تهدید هسته‌ای و آزمایش‌های موشکی ایران، تولید پهپادهای پیشرفته توسط صنعت نظامی ایران را یک نگرانی جدید توصیف کرد: «سپاه و ارتش ایران و مقاماتی چون محمدجواد ظریف -وزیر خارجه این کشور- بر این نکته تاکید می‌ورزند که علت به‌کارگیری این پهپادها در سوریه، صرفا تمرین است و نه ورود به عرصه جنگ (و یا البته شمارش تعداد تلفات ایرانی). رزمایش مربوطه، که در آن چندین مدل پهپاد بکار گرفته شد، نمایش قدرت ایران در این باره بود. نمایش تلفیق دکترین و عمل. پهپادهای ایرانی قویا در استان سیستان بلوچستان که مسئله قاچاق و خراب‌کاری مطرح است، به کار می‌آید. همچنین ایران برای انجام عملیات‌های اطلاعاتی در سوریه، لبنان، عراق، و احتمالا یمن نیاز مبرمی به این پهپادها دارد».

 

«دیده‌بان محیط عملیاتی» در پایان بخش رصد اخبار دفاعی ایران به موضوع افتتاح خطوط تولید جدید فیوزهای موشکی و بمب‌های هوایی توسط وزیر دفاع پرداخت و در این رابطه نوشت: «وزارت دفاع ایران در پی به‌روزسازی و مجهز کردن نیروهای مسلح این کشور است و از آن دست می‌توان به تولید فیوزهای موشک و بمب اشاره کرد. چیزی که مشخص می‌نماید، این است که صنعت نظامی ایران به دنبال انتقال دادن کارخانه‌های تولید سلاح و تجهیزات به خارج از شهرهاست. استقرار این کارخانه‌ها به محیط روستایی به جهت ایجاد شغل خوب است اما مشکل ایجاد کارخانه‌ها در روستاها و شهرستان‌ها هم این است که هر گونه اتفاق ناگوار مثل انفجار در یک کارخانه مربوطه، می‌تواند منجر به فاجعه انسانی شود؛ به همین علت، اولویت وزارت دفاع استقرار کارخانجات تولید تجهیزات و سلاح در فضای بین شهر و شهرستان‌هاست».

منبع مشرق