زمان به نیمه‌های شب نزدیک شده و کم‌کم خنکای هوا خود را نشان می‌دهد که به‌یک‌باره آتش در بخشی از طبیعت الوند شعله‌ور می‌شود.
از مسافت نه‌چندان دور در داخل شهر شعله‌های آتش قابل‌مشاهده است و لحظه‌به‌لحظه بر وسعت آتش‌سوزی افزوده می‌شود و کم‌کم خبر در میان مردم شهر می‌پیچد که الوند آتش‌گرفته است.
جنب‌وجوش برای خاموش کردن آتش آغاز می‌شود و اهالی نزدیک‌تر به محل آتش‌سوزی خود را به مکان موردنظر می‌رسانند و با آنچه در توان دارند به خاموش کردن شعله‌ها می‌پردازند.
خشم آتش تلی از خاکستر از خود بر جای می‌گذارد
رفته‌رفته نیروهای آتش‌نشانی به جمع مردم می‌پیوندند و با همکاری مردم منطقه شعله‌های آتش فروکش می‌کند اما خشم آتش تلی از خاکستر از خود بر جای می‌گذارد که تا مدت‌ها چهره الوند را زشت می‌کند.
این واقعه داستان برخی روزهای مراتع و مزارع در کوه‌ها، روستاها و شهرهای استان همدان است که هر از چند گاهی در صدر اخبار رسانه‌ها قرار می‌گیرد کما اینکه امسال آتش‌سوزی در مراتع اطراف تپه باستانی هگمتانه در شهر همدان نیز در این داستان نقش‌آفرینی داشت.
آنچه مسلم است کوه‌ها و مراتع همدان به پشتوانه پوشش غنی گیاهی و جنگلی، همه‌ساله آبستن این حوادث است و وقوع آتش‌سوزی طی سال زارعی جاری باوجود وضعیت منطقه و بارش‌های امسال بسیار محتمل‌تر از سال‌های قبل است که در همین راستا باید پیشگیری‌های لازم صورت گیرد.
باید پیش از وقوع حادثه تدبیر کرد
وقوع آتش‌سوزی دلایل مختلفی دارد و گاهی یک جرقه آتش، کبریت، ته سیگار و بقایای آتشی که با بی‌احتیاطی مسافران، رهگذران و چوپانان از یک کوره زغال در جنگل‌ها و مراتع باقیمانده است می‌تواند موجب آتش‌سوزی باشد و باید پیش از وقوع هر حادثه‌ای یا مانع وقوع آن شد یا خود را برای اتفاقات بعدی آماده کرد تا در مواقع حادثه، دچار بحران نشویم.
در همین خصوص یکی از کشاورزان که درزمینهٔ کشت گندم فعال است بابیان اینکه امسال بخشی از مزارع گندمم دچار حریق شد، گفت: هنوز هم از علت این حادثه مطلع نیستم اما گویا یک ته سیگار آتش به سرمایه و دارایی من انداخته است.
احمد متقی بابیان اینکه در کمتر از نیم ساعت بخش عظیمی از گندم‌زار بنده دچار آتش‌سوزی شد، گفت: متأسفانه وقوع حادثه در نیمه‌های شب رخ‌داده بود و تا به مزرعه رسیدم خسارت بسیاری به بار آمد.
گرم شدن هوا احتمال آتش‌سوزی در مزرعه را بیشتر کرده است
وی بابیان اینکه گرم‌تر شدن هوا احتمال حادثه و آتش‌سوزی در مزرعه را بیشتر کرده است، گفت: خوشبختانه اهالی روستا هوای یکدیگر رادارند و در زمان وقوع هر حادثه‌ای باجان و دل وارد عمل می‌شوند.
اما در همین زمینه و پیرامون برنامه ریزی های انجام شده برای کنترل آتش سوزی ها در مراتع، معاون عمرانی استاندار همدان با اشاره به بارش‌های سال جاری و افزایش پوشش گیاهی در استان همدان گفت: پوشش گیاهی در صورت خشک شدن، زمینه‌ساز ایجاد آتش‌سوزی است و پیشگیری از وقوع آتش‌سوزی در جنگل‌ها، مراتع و پوشش گیاهی استان همدان الزامی است.
محمودرضا عراقی با بیان اینکه در بیشتر حریق های ایجاد شده خطای انسانی نقش دارد، عنوان کرد: باید با آموزش، فرهنگ‌سازی و بهره‌گیری از نیروهای مردمی برای مهار آتش وارد عمل شد.
وی با بیان اینکه باید با برنامه‌ریزی‌های اصولی از گسترش آتش سوزی در منابع طبیعی و محیط زیست جلوگیری کرد، گفت: باید برای مهار به موقع آتش برنامه داشت.
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان همدان نیز با بیان اینکه برای پیشگیری و مقابله با آتش‌سوزی می توان از ظرفیت سازمان‌های مردم‌نهاد استفاده کرد، گفت: آتش‌سوزی اثر مخربی بر منابع طبیعی دارد و از بین رفتن پوشش گیاهی، افزایش روان آب در سطح خاک، کاهش نفوذپذیری خاک، از بین رفتن جانوران و زیستگاه‌ها از جمله این آثار است.
۴ مورد حریق در ۳۶ هکتار از مناطق حفاظت شده استان همدان رخ داد
محمد علی محمدی با بیان اینکه در سال جاری ۴ مورد حریق در ۳۶ هکتار از مناطق حفاظت شده استان همدان رخ داده است، گفت: ۳.۲ درصد از اراضی استان همدان مناطق حفاظت شده بوده که بخش قابل توجهی از این اراضی به صورت مرتعی است و خطر آتش‌سوزی آن را تهدید می‌کند.
وی با اشاره به اینکه سال ۹۲، ۳۸ مورد حریق در ۳۲۳ هکتار از اراضی مناطق حفاظت‌شده همدان رخ داد، گفت: سال ۹۳، تعداد حریق در ۳۵۶ هکتار و سال گذشته ۳۶ حریق در ۳۷۸ هکتار رخ داد که خسارت هایی را نیز به دنبال داشت.
حفاظت از محیط زیست باید به دغدغه عمومی تبدیل شود
مدیرکل محیط زیست استان همدان با اعلام اینکه حفاظت از محیط زیست باید به دغدغه عمومی تبدیل شود، عنوان کرد: انجام اقدامات پیشگیرانه حریق در مناطق حفاظت شده همدان نیازمند ۳۸۵ میلیون تومان اعتبار است.
محمدی با بیان اینکه کمبود برخی امکانات، نبود سرعت عمل در هماهنگی فرابخشی، نبود مدیریت زمان در حادثه و سختی دسترسی به محل حادثه از مشکلات اساسی در زمان وقوع آتش سوزی است، گفت: طاقت فرسا بودن صعود به ارتفاعات و امکان سوءاستفاده شکارچیان متخلف در هنگام بروز آتش‌سوزی از دیگر محدودیت ها و مشکلات در ایام آتش‌سوزی است.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان همدان نیز با اشاره به آغاز فصل گرما از احتمال تشدید وقوع آتش‌سوزی در جنگل‌ها، مناطق حفاظت‌شده و منابع طبیعی خبر داد و گفت: با توجه به بارندگی‌های سال جاری و افزایش پوشش گیاهی، احتمال وقوع آتش‌سوزی در بقایای گیاهی تقویت شده است.
محمدرضا همتی با بیان اینکه ۹۵ درصد عوامل ایجادکننده حریق در مناطق طبیعی وابسته به انسان است، گفت: سهل‌انگاری دامداران، افزایش جمعیت گردشگران و طبیعت‌گردان، جایگزینی درختان سوزنی‌برگ به جای پهن‌برگ، ضعف در اجرای موارد حفاظتی، خشکسالی در جنگل‌ها و گرمای بیش از حد هوا از عوامل آتش سوزی در مراتع است.
تهیه طرح جامع مدیریت مهار آتش
وی با اشاره به اقدامات پیشگیرانه اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری برای مهار آتش به تهیه طرح جامع مدیریت مهار آتش اشاره کرد و گفت: عقد قرارداد خدمات پروازی بالگرد، جلب مشارکت‌های مردمی، ایجاد شبکه بی‌سیم و رادیویی، نصب و تهیه تابلوهای ترویجی، ایجاد گشت و کشیک مراقبت، تکمیل و ایجاد پایگاه اطفای حریق در برخی استان‌ها انجام شده است.
وی خلأ تشکیلاتی و سازمان‌های اطفای حریق و کمبود نیروی ماهر برای اطفا حریق را از مشکلات برشمرد و گفت: کمبود پیمانکاران در بخش خصوصی برای اطفا حریق، گستردگی عرصه و سطح کار در بیش از ۵۰ درصد استان، کمبود امکانات و تجهیزات اختصاصی برای مهار آتش، نبود ناوگان هوایی مهار آتش و ضعف فرهنگی در حوزه منابع طبیعی و محیط زیست از جمله مشکلات اصلی است.
بیش از ۵ هزار هکتار از مراتع همدان طعمه حریق شد
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان همدان با تاکید بر اینکه همدان در ناحیه رویشی زاگرس واقع شده است و این ناحیه ۷۰ درصد حریق‌های سالیانه را به خود اختصاص می‌دهد، عنوان کرد: استان همدان در سال گذشته از حیث تعداد دفعات گرفتار شده در آتش رتبه پنجم کشور را به خود اختصاص داد اما از نظر مساحت درگیر شده با آتش از استان‌های میانی کشور بودیم و بیش از ۵ هزار هکتار از مراتع همدان طعمه حریق شد.
وی خشکیدگی ۱۸۳ هزار هکتار از جنگل‌های بلوط کشور، در خطر بودن یک میلیون هکتار از جنگل‌های بلوط زاگرس، تبدیل درختان دانه‌زاد به شاخه‌زاد، فرسایش شدید خاک و کاهش حاصل‌خیزی، بروز سیل، رانش زمین و بیابان‌زایی و تولید ریزگردها را از جمله اثرات تخریب منابع طبیعی برشمرد.
پارسال ۱۱۲ فقره آتش سوزی ۳۸۵ هکتار مرتع را نابود کرد
همتی با اشاره به اینکه ۵۰ درصد مساحت استان همدان معادل یک میلیون مترمکعب جزو مراتع و منابع طبیعی است، گفت: از سال ۸۵ تا سال ۹۴، ۸۸۲ فقره آتش‌سوزی در ۵ هزار و ۳۹۰ هکتار از مراتع همدان رخ داده که ۱۱۲ فقره با ۳۸۵ هکتار مساحت مربوط به سال گذشته بوده است.
همتی با بیان اینکه در حال حاضر شناسایی مناطق بحرانی و تهیه نقشه و برگزاری کلاس‌های ترویجی و آموزشی به منظور پیشگیری در برنامه قرار دارد، گفت: تجهیز نیروهای حفاظتی مهار آتش، تعیین گروه‌های انسانی در مناطق جنگلی و جنگل‌های دست کاشت، بهره‌گیری از نیروهای محلی و برخورد با متخلفان و تشکیل کارگروه مهار آتش در دستور کار است.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان همدان استقرار ۶ اکیپ اطفا حریق در مناطق بحرانی و انعقاد تفاهم‌نامه همکاری با ۳۹ اکیپ از تشکل‌های مردمی برای اطفا حریق را از جمله اقدامات انجام شده برای جلوگیری از حریق عنوان کرد.
به هر روی مسئولان باید به گوش باشند و پیش از وقوع حادثه تدابیر لازم را در ارتباط با اطلاع رسانی، فراخوان نیرو، ایجاد و توسعه پایگاه های مدیریت بحران، احداث پایگاه های جدید و استقرار آنها در محدوده های پر خطر را مدنظر قرار دهند.
همچنین متولیان باید جلسات توجیهی و آموزشی را با دهیاران، شوراهای روستایی و مردم بومی برگزار کنند تا ضمن ایجاد آمادگی از بروز حوادث ناگوار در این زمینه جلوگیری شود.