تاراج آب همدان با کشت محصولی غیراستراتژیک/وقتی کشت سیب‌زمینی همدان را تهدید می‌کند

کاهش منابع آبی زیرزمینی و خشکسالی چند سالی است استان همدان را گرفتار کرده و باعث خشکی دشت‌های همدان از جمله دشت رزن، قهاوند، کبودراهنگ، همدان و بهار شده است.

همدان بر خلاف دارا بودن طبیعت سبز و باغات گسترده، به سبب برداشت بی‌رویه از منابع آب زیرزمینی برای کشاورزی با کسری 240 میلیون مترمکعبی مخزن مواجه شده و هر سال بین یک تا دو متر از سطح آب‌های زیرزمینی استان همدان کاهش می‌یابد که خطر ایجاد فروچاله را افزایش داده است.

این روزها که همگان بر طبل صرفه‌جویی در مصرف آب می‌کوبند سودجویانی با عناوین مختلفی همچون توسعه تولیدات کشاورزی و رونق صادرات منابع آبی این مردم را صادر می‌کنند و کسی هم نیست تا خرده‌ای به آنها بگیرد.

سال گذشته یک میلیون تن سیب زمینی در استان همدان با مصرف بخش قابل توجهی از منابع آبی استان همدان تولید شد تا برخی کشاورزان ثابت کنند در مصرف آب هنوز بی‌محابا عمل می‌کنند و کسی نیست تا از کشت و تولید این محصول غیراستراتژیک جلوگیری کند.

تولید سیب زمینی بدون برنامه و الگوی کشت در سال گذشته سبب شد تا محصول کشاورزان روی دست آنها بماند و همین کشاورزان بودند که مُحق شده و اعتراض کردند چرا دولت حمایتی از آنها در این شرایط ندارد اما آیا حمایت از کشاورزانی که تنها خود را می‌بینند درست است.

کشاورزانی که منابع آبی مردم را برای کسب سود خود مصرف کرده و قید و بندی در مصرف آن ندارند نباید انتظار حمایت از دولت برای فروش محصولی که اولویت نخست کشور نیست، داشته باشند، همچنین دولت نیز نباید از این دست کشاورزان که منابع آبی را به تاراج می‌برند حمایت مادی و یارانه‌ای داشته باشد چراکه این رفتار به عادتی در آنها تبدیل شده و به اقدامات اشتباه خود ادامه می‌دهند.

براساس اعلام سازمان جهاد کشاورزی سال گذشته 200 هزار تن سیب زمینی از گمرک همدان و سایر گمرکات کشور صادر شده که ارزش هر کیلوگرم سیب زمینی صادراتی معادل 27 سنت بوده و رقم کل صادرات استان همدان در این زمینه 54 میلیون دلار بوده است.

براساس این آمار، هر 3.7 کیلوگرم سیب زمینی در مقابل یک دلار صادر شده است ولی آیا این رقم صادراتی ارزش آب مصرف شده برای تولید سیب زمینی را داشته است.

برای تولید هر کیلوگرم سیب زمینی 500 لیتر آب مصرف می‌شود که اگر میزان صادرات سیب زمینی همدان معادل 200 میلیون کیلوگرم باشد برای این میزان 100 هزار میلیارد آب مصرف شده که به طور قطع ارزش واقعی خود را در صادرات پیدا نکرده است.

حال برخی مسئولان برای جلب رضایت تعداد اندکی پیگیری بسیاری برای تخصیص یارانه صادراتی به این محصول می‌کنند که سبب می‌شود کشاورزان برای سال بعد نیز اطمینان خاطری در زمینه تولید و کشت پیدا کنند.

در حال حاضر 233 روستای استان همدان با مشکل تامین آب شرب مواجه هستند و می‌طلبد تا کشاورزان و مدیران بخش کشاورزی شرایط بحرانی آب همدان را درک کنند.

آنچه مسلم است، کشت سیب زمینی نباید به عنوان محصول استراتژیک در اولویت نخست قرار گیرد، تغییر الگوی کشت و کشت براساس اولویت‌ها باید در دستور کار کشاورزان قرار گیرد تا بتوان منابع آبی را براین اساس تخصیص داد.

یک میلیون تن سیب زمینی در همدان تولید شد

رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان همدان در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم در همدان از صادرات 220 میلیون دلاری بخش کشاورزی در سال گذشته خبر داد و گفت: همچنین در این بین 200 هزار تن سیب زمینی به ارزش 54 میلیون دلار از همدان به سایر کشورها صادر شده است.

منصور رضوانی جلال  با اعلام اینکه سال گذشته یک میلیون تن سیب زمینی در استان همدان تولید شده است، گفت: برای تولید هر کیلوگرم ماده خشک کشاورزی 1.4 لیتر آب در همدان مصرف می‌شود که این رقم در میانگین کشورزی معادل 2.4 لیتر است.

وی درباره مصرف آب برای کشت سیب زمینی نیز گفت: میزان مصرف آب برای کشت این محصول به عوامل مختلفی از جمله روشهای آبیاری بستگی دارد که برای نمونه یکی از کشاورزان نمونه استان همدان با استفاده از روشهای نوین آبیاری در هر هکتار 96 هزار تن سیب زمینی با مصرف از هشت هزار مترمکعب آب برداشت کرده است.

رضوانی جلال بیان کرد: اما در حال حاضر به طور متوسط در اراضی کشت سیب زمینی استان همدان، در هر هکتار با مصرف هشت تا 10 هزار مترمکعب تنها 40 تن سیب زمینی برداشت می‌شود.

وی با اشاره به اینکه سطح زیرکشت سیب زمینی برای امسال کاهش می‌یابد، عنوان کرد: البته به دنبال این هستیم بدون افزایش سطح زیرکشت سیب زمینی و افزایش راندمان، تولید سیب زمینی را افزایش دهیم.

راندمان  35 درصدی آب در حوزه کشاورزی همدان

معاون حفاظت و بهره‌برداری از منابع زیرزمینی شرکت آب منطقه‌ای همدان در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم در همدان اظهار داشت: اگر راندمان مصرف آب صددرصد باشد برای کشت هر کیلوگرم سیب زمینی 300 لیتر آب مصرف می‌شود ولی در استان همدان راندمان آب معادل 35 درصد است که میزان مصرف آب برای کشت سیب زمینی را به 500 لیتر به ازای هر کیلوگرم می‌رساند.

منصور ستوده با تاکید بر اینکه باید سطح زیرکشت اینگونه محصولات پرآب بر در استان همدان کاهش یابد، گفت: تغییر الگوی کشت در برخی محصولات از جمله سیب زمینی به عنوان مسئله مهم وزارت جهاد کشاورزی مطرح شده و از سوی دیگر موضوع صادرات آب مجازی نیز اهمیت آن را چند برابر کرده است.

وی با اشاره به اینکه شاید کشت سیب زمینی خیلی اولویت نداشته باشد و می‌توان با روش‌های نوین آبیاری میزان مصرف آب را کاهش داد، تصریح کرد: با تغییر الگوهای کشت در استان‌ها می‌توان با همان آب ولی افزایش بهره ‌وری و راندمان مصرف بهینه را نهادینه کرد.

ستوده تصریح کرد: هر هکتار سیب زمینی هشت هزار مترمکعب آب مصرف می‌کند که به جای آن می‌توان زعفرانی را کشت کرد که برای هر هکتار سه هزار مترمکعب آب نیاز دارد.