اینترنت به‌ظاهر رایگان اوترنت آن‌طور که در تبلیغات این پروژه آمده است هم رایگان تمام نمی‌شود؛ پیش‌فروش قیمت دریافت‌کننده لنترن 149 دلار است.· مؤسس و مدیر اجرایی پروژه اوترنت، قبلاً در بنیاد توسعه و سرمایه‌گذاری رسانه مشغول فعالیت بوده؛ این بنیاد توسط بنیادی دیگر به نام جامعه آزاد (Open Society Foundation)، حمایت مادی و معنوی می‌شود؛ بنیاد جامعه آزاد نیز نتیجه همکاری مشترک میان بنیاد سوروس و آکادمی علوم مجارستان است.
به اعتقاد برخی از پژوهشگران، این پروژه در راستای جنگ سایبری در دنیا پیش می‌رود و کشورهایی با فناوری برتر در این زمینه، قصد دارند به کنترل افکار عمومی دنیا دست یابند.
مفهوم جنگ اطلاعات
جنگ اطلاعات یکی از پرکاربردترین ابزارهای «جنگ‌های میدانی» است؛ آمریکا، انگلیس و اروپا از طریق شبکه‌های رسانه‌ای، تبلیغات خود را در سراسر کره زمین پخش می‌کنند، اما به‌تازگی موانعی جلوی جنگ اطلاعاتی غرب را گرفته است؛ در کشورهایی چون روسیه، چین و ایران، دولت‌ها و بخش‌های داخلی شروع به ایجاد شبکه اینترنت داخلی (اینترانت) کرده‌اند تا جایگزینی برای رسانه‌های اجتماعی و موتورهای جستجوی تحت کنترل آمریکا داشته باشند.
دولت آمریکا تاکنون تلاش‌های بسیاری برای رسیدن به هژمونی آمریکایی داشته است؛ برای مثال، دولت آمریکا میلیون‌ها دلار هزینه صرف توسعه «اینترنت چمدانی» کرده است تا با ارائه اینترنت میان فعالان سیاسی، پروژه تغییر نظام در کشورهای هدف را پیاده سازد.
روزنامه آمریکایی نیویورک‌تایمز از پروژه جدید دولت اوباما به نام «پروژه سایه» پرده‌برداری کرده و هدف از این پروژه را راه‌اندازی سیستم‌های تلفنی و اینترنتی مستقل و بدون سانسور در کشورهایی که حکومت‌های به اصطلاح سرکوب‌کننده دارند، معرفی می‌کند. نیویورک‌تایمز در گزارشی نوشته است که دولت آمریکا در ساخت شبکه‌های بی‌سیم مخفی سرمایه‌گذاری کرده است تا فعالان سیاسی کشورهایی چون ایران، سوریه و لیبی را با کشورهای دیگر در تماس قرار دهد. بالون گوگل، پهبادهای فیس‌بوک و اکنون پروژه اوترنت (Outernet) از ابزارهای عوام‌فریبانه آمریکا برای رسیدن به منافع غرب در دیگر کشورها است. اوترنت، از پروژه‌های جدید آمریکا در راه‌اندازی شبکه ارتباطی ماهواره‌ای بدون ردیابی و سانسور است.
اوترنت (Outernet)
اوترنت در ژانویه سال 2014 اجرا شد و اولین سیگنال‌های ماهواره‌ای در 11 آگوست همان سال ارسال شد. به گفته مؤسسان این پروژه، هم‌اکنون اوترنت توسط 6 ماهواره، 99% از مردم کره زمین را می‌تواند تحت پوشش قرار دهد.
تاکنون شرکت‌های بزرگی نظیر فیس‌بوک و گوگل سعی در فراهم آوردن اینترنت به اصطلاح آزاد به طرق مختلف برای نواحی خاصی از جهان داشته‌اند که برای مثال می‌توان به پروژه بالون گوگل و پهباد فیس‌بوک اشاره کرد، ولی هزینه بالا و انرژی زیادی که این پروژه‌ها تاکنون به خود اختصاص داده‌‌اند، آن‌ها را از تبدیل به طرحی همگانی و فراگیر بازداشته است.
پروژه بالون گوگل پروژه‌ای شبیه به اوترنت است که هدف آن فراهم آوردن دسترسی به اینترنت در مناطق روستایی و دورافتاده است؛ این پروژه از بالون‌های مرتفع در استراتوسفر و در ارتفاعی نزدیک به بیست کیلومتر از سطح زمین استفاده می‌کند که به‌وسیله آن‌ها یک شبکه‌ی بی‌سیم با سرعتی معادل نسل سوم شبکه‌ی تلفن‌های همراه فراهم می‌آورد.
شرکت فیس‌بوک نیز قصد دارد با ساخت 11 هزار هواپیمای بدون سرنشین، دسترسی برای انتقال داده‌ها در مناطقی که دسترسی به اینترنت وجود ندارد را فراهم کند، به همین منظور در حال مذاکره برای خرید شرکت هواپیمایی تایتان است؛ این پهبادها با انرژی خورشید کار کرده و هر کدام تا 5 سال می‌توانند در جو زمین پرواز کنند.
پروژه‌ی مشابهی دیگری هم توسط شرکت Space X در حال پیاده‌‌سازی است؛ ایلان ماسک مدیرعامل اجرایی این شرکت برای ارسال بیش از 700 ماهواره‌ی اینترنتی به فضا برنامه‌ریزی کرده است.
پروژه اوترنت در تلاش است تا با کمک ارتباطات ماهواره‌ای مدار نزدیک به زمین (LEO)، استفاده از ماهواره‌های مینیاتوری، استفاده از پروتکل‌های UDP و همچنین انتقال داده‌ها به‌صورت امواج رادیویی (Datacasting) برای دورافتاده‌ترین مکان‌های موجود بر روی کرهی زمین، دسترسی به تمام دانستههای بشر را فراهم سازد.
همان‌طور که گفته شد، اوترنت نیز از امواج رادیویی استفاده می‌کند ولی در فرکانسی متفاوت و به‌جای آن‌که آن امواج را تنها به صوت تبدیل کند، آن‌ها را به هرگونه فرمتی که شما نیاز دارید تبدیل خواهد کرد. اکنون، حجم انتقال داده‌ها در اوترنت 200 مگابایت در روز است.
مرحله آزمایشی طرح اوترنت شروع شده است؛ در این مرحله با گذاشتن یک هات‌اسپات در روستایی کوچک در آفریقای مرکزی، مسئولان پروژه توانستند ده‌ها جلد کتاب و اطلاعات را در اختیار حداقل 300 نفر قرار بدهد. روستایی در جمهوری دومینیکن، غرب کنیا و دیترویت آمریکا نیز از مناطق دیگری هستند که اوترنت در آن مورد آزمایش قرار گرفته است و توانسته اینترنت رایگان باکیفیت را در اختیار مردم قرار دهد.
طرز کار اوترنت که به‌نوعی اینترنت آفلاین است و خود را مکمل اینترنت می‌داند این است که اول، محتوای موردنظر را روی سرورهای خود بارگذاری می‌کند و آن را با ماهواره‌های قرار داده شده در مدار زمین در ارتباط قرار می‌دهد. سپس کاربر با استفاده از دیش خانگی و دریافت‌کننده لایت هویس (Light House) یا تهیه دریافت‌کننده (لنترن) که خود این موسسه معرفی کرده است، تمام اطلاعات یا هر بخشی که نیاز دارد را بر روی دستگاه‌های خویش مانند کامپیوتر، لپ‌تاپ و موبایل دانلود می‌کند و ازاین‌پس، به‌صورت آفلاین می‌تواند از آن اطلاعات استفاده کنید.
تفاوت اصلی اوترنت با اینترنت، آفلاین بودن آن است و در این حالت کاربر فقط می‌تواند به اطلاعاتی که توسط مدیران این پروژه انتخاب شده و بر روی سیستم قرار داده شده است، دسترسی داشته باشد، در نتیجه این ارتباط کاملاً یک‌طرفه است و کاربر امکان جستجو در مورد موضوعی خارج از این موارد را ندارد؛ حال این سؤال مطرح است که کتاب‌ها، فایل‌ها و درمجموع اطلاعاتی که توسط این پروژه در اختیار مخاطب قرار می‌گیرد، به چه شکلی انتخاب می‌شود. در جواب این سؤال، سازندگان می‌گویند که اوترنت دارای سیستم رأی‌گیری است که توسط آن کاربران می‌توانند در انتخاب داده‌های ارائه‌شده سهیم باشند، اما این رأی‌گیری به دلیل یک‌طرفه بودن سیستم اوترنت باید از طریق اینترنت انجام شود! پس کسانی که دسترسی به اینترنت ندارند نمی‌توانند در این حرکت به‌ظاهر دموکراتیک شرکت کنند و باید تنها داده‌ها و اطلاعاتی را دریافت کنند که برایشان انتخاب شده، چه توسط تهیه‌کنندگان این پروژه و چه توسط کاربران دیگر که به اینترنت دسترسی دارند.
دریافت‌کننده انحصاری و جدید اوترنت دستگاهی منحصربه‌فرد است؛ این دستگاه که لنترن (Lantern) نام دارد استوانه‌ای کوچک است و قابلیت دریافت مستقیم اطلاعات را از ماهواره دارد و هر چند ساعت یک‌بار خود را آپدیت می‌کند. علاوه بر این‌ها، لنترن با استفاده از سلول‌های خورشیدی که درون آن تعبیه شده است، قابلیت شارژ مجدد دارد. این دستگاه که لقب «کتابخانه جیبی» به خود گرفته است، به‌راحتی قابل‌حمل بوده و در هر محیط و هرگونه شرایطی قابل‌استفاده است. در اینجا باید ذکر شود که اینترنت به‌ظاهر رایگان اوترنت آن‌طور که در تبلیغات این پروژه آمده است هم رایگان تمام نمی‌شود؛ پیش‌فروش قیمت دریافت‌کننده لنترن 149 دلار است.
آمار میزان پیش‌فروش لنترن مبلغی بالغ بر 680 هزار دلار بوده و دستگاه اولیه این پروژه یعنی لایت هویس، هم‌اکنون در آمازون به فروش می‌رسد.
شرکت‌ها و موسسه‌های زیادی با اوترنت همکاری می‌کنند، بخش عمده‌ای از توسعه جهانی اوترنت مدیون همکاری بانک جهانی و موسسه آیرکس با آن است که حاصل این همکاری در دسترس قرار گرفتن اوترنت در بسیاری از نقاط دنیا ازجمله امریکای شمالی، غرب آسیا (خاورمیانه) که طبیعتاً ایران را نیز در برمی‌گیرد، شمال آفریقا و بخش‌هایی از آسیا است و این روند توسعه جغرافیایی به‌شدت و سرعت در حال رشد است، به‌طوری‌که به عقیده مدیران این پروژه به‌زودی در جای‌جای کره زمین دیگر نقطه‌ای نخواهد بود که از دسترسی به اوترنت بازبماند، چه وسط صحرا و چه در میان اقیانوس. سایت‌های دیگری نیز که عمدتاً محتوای خبری، آموزشی و آگاهی بخشی دارند از همکارهای اوترنت به شمار می‌روند و آن را در جمع‌آوری محتوای موردنیاز یاری می‌دهند، برای مثال می‌توان به ویکی‌پدیا، سی ان ان، بی‌بی‌سی و ده‌ها شرکت دیگر اشاره کرد. این پروژه زبان‌های متعددی را به‌طور کامل پشتیبانی می‌کند که از این میان می‌توان به انگلیسی، فرانسوی، اسپانیایی، آلمانی، چینی و عربی اشاره کرد. زبان فارسی هنوز دراین‌بین قرار ندارد ولی هدف بنیان‌گذاران اوترنت این است که به‌زودی آن را به تمام زبان‌ها در دسترس قرار دهند.
پشت پرده پروژه اوترنت:
در نگاه اول، اوترنت یک پروژه اجتماعی شگرف به نظر می‌رسد که توسط چند نابغه و بالاخص یک بنیان‌گذار غیر آمریکایی، با هدف رساندن اطلاعات رایگان موجود در اینترنت به تمام مردم جهان به وجود آمده است.
در تبلیغات وسیع اوترنت، این پروژه با عنوان «کتابخانه جیبی» خوانده می‌شود. از دیگر کلیدواژه‌های تبلیغاتی پروژه آمریکایی اوترنت، «ناتوان بودن دولت‌ها در سانسور» آن است، اما این سؤال پیش می‌آید که چرا دولت‌ها یک کتابخانه را باید سانسور کنند؟
در نگاه دقیق‌تر متوجه می‌شویم، مؤسس اوترنت که فردی به نام «سید کریم» است، قبلاً در بنیاد توسعه و سرمایه‌گذاری رسانه (MDIF) مشغول به فعالیت بوده و اکنون با همکاری افرادی مانند برانکو ووکلیک (مدیر فناوری اطلاعات پروژه)، تاین ریچارد (مدیر بخش محتوا پروژه)، راشل فاینبرگ (مدیر عملیاتی پروژه)، بن انیس (مهندس نرم‌افزار)، آندران فرانک (مدیر معماری نرم‌افزار)، منیش ماتای (مهندس نرم‌افزار)، آبش دی (مدیر توسعه اقتصادی) به توسعه اوترنت می‌پردازند.
بنیاد توسعه و سرمایه‌گذاری رسانه (MDIF) که در نیویورک آمریکا است، توسط ساسا ووچینیج و استوارت اوئرباک بنیان‌گذاری شد و از سال 1995 شروع به کار کرد و هدف آن از ابتدا، فراهم آوردن دسترسی آزادانه و رایگان اطلاعات برای همه مردم کره زمین بود. این شرکت از همان ابتدای تأسیس شروع به جمع‌آوری و قرار دادن محتوای موجود بر روی اینترنت در ماهواره‌های خویش کرد و اکنون پایگاه اطلاعاتی عظیمی را در اختیار دارد که آن را به رایگان برای همه عرضه می‌کند.
در تبلیغات این پروژه، بانک جهانی و شرکت آیرکس به‌عنوان حامیان اوترنت معرفی می‌شوند، اما حقیقت چیز دیگری است؛ همان‌طور که گفته شد، «سید کریم» به‌عنوان مؤسس و مدیر اجرایی پروژه اوترنت، پیش‌ازاین، در بنیاد توسعه و سرمایه‌گذاری رسانه مشغول فعالیت بوده که وظیفه آن حمایت از رسانه‌های تازه تأسیس و نوظهور است. با بررسی و واکاوی بیشتر درمی‌یابیم که این بنیاد توسط بنیادی دیگر به نام جامعه آزاد (Open Society Foundation)، حمایت مادی و معنوی می‌شود؛ بنیاد جامعه آزاد نیز نتیجه همکاری مشترک میان بنیاد سوروس و آکادمی علوم مجارستان است.
سوروس همان کسی است که با فعالیت‌هایی که در جهت تغییر حکومت‌ها در کشورهای مختلف جهان انجام می‌دهد، شناخته می‌شود. وی که در بوداپست متولد شد پس از به قدرت رسیدن کمونیست‌ها فوراً خود را به انگلستان رساند و در همان‌جا به تحصیل مشغول شد. او به‌شدت تحت تأثیر افکار پوپر، فیلسوف انگلیسی است و از دارایی‌ها و نفوذ رسانه‌ای خود در بحث انقلاب‌های مخملین با محوریت به اصطلاح دموکراسی در کشورهای بلوک شرق بسیار بهره گرفت. فعالیت‌های سوروس با هدف ایجاد زیربنای اجتماعی و سیاسی (جامعه باز) صورت می‌گیرد؛ بیشتر کارشناسان سیاسی معتقدند هدف از طرح‌های خیریه سوروس نه حمایت از علم و آموزش بلکه ایجاد تغییرات تمدنی به نفع غرب در کشورها است.
سوروس در ایران نیز شخصیتی نام آشنا است؛ در طول فتنه 88 تا به امروز، بارها و بارها این موضوع تکرار شده که جورج سوروس، تاجر سرمایه‌دار صهیونیستی که ملقب به پدر انقلاب‌های رنگی است با یکی از سران فتنه ملاقات داشته است. جورج سوروس در طول فعالیت خود همواره براندازی نظام سیاسی ایران را به‌عنوان یک اصل تعریف‌شده در سیاست خارجی ایالات‌متحده، در نظر داشته و تلاش‌های فراوانی برای ارتباط‌گیری با محافل اصلاح‌طلب به خرج داده است.
جورج سوروس، اول اسفند 1389، در مصاحبه‌ای با بنگاه خبرپراکنی سی‌ان‌ان انگلیس گفت: «نظام جمهوری اسلامی تا یک سال دیگر بیشتر دوام نخواهد آورد.»
ویدئوی نقد از اوترنت
در پایان، می‌توان به ابعاد پروژه اوترنت پرداخت و اهداف این پروژه را از دید منتقدان بررسی کرد:
1. پروژه اوترنت، محتوای افسار‌گسیخته‌ای را راهی بازار خواهد کرد که هیچ کنترلی بر آن حاکم نیست و برای اشاعه اهداف خود هیچ حد و مرزی نمی‌شناسد و به‌راحتی امکان کنترل افکار عمومی جهان را برای صاحبان این پروژه فراهم خواهد کرد.
2. با راه‌اندازی پروژه اوترنت، تمامی اطلاعات موجود در اینترنت با سرعت بسیار بالا در دسترس خواهند بود.
3. فعلاً اوترنت به‌صورت اینترنت آفلاین در اختیار همگان قرار خواهد گرفت و تبادل داده‌ها به‌صورت مرسوم دوطرفه نخواهد بود؛ در نتیجه کاربران پروژه اوترنت، عملاً به مصرف‌کنندگانی منفعل در برابر سیل متن، عکس، موسیقی و فیلم ارسالی تبدیل خواهند شد.
4. و مهمترین هدف آن، در دست‌گرفتن افکار عمومی جهان است؛ به اعتقاد برخی از پژوهشگران، این پروژه در راستای جنگ سایبری در دنیا پیش می‌رود و کشورهایی با فناوری برتر در این زمینه، قصد دارند به کنترل افکار عمومی دنیا دست یابند.