توسعه چابهار تا چه اندازه تحریم‌های آمریکا علیه ایران را نقض می‌کند؟

 روزنامه «واشنگتن تایمز» در جدیدترین گزارش خود در رابطه با ایران، به موضوع توافق تازه بین ایران و هند پرداخته است. این گزارش که تحت عنوان «قرارداد بندر چابهار حکایت از رقابت‌های شدید در آسیا دارد» و به قلم گای تیلور (Guy Taylor) در پایگاه اینترنتی این روزنامه منتشر شده است، به دیدار مشترک "نارندرا مودی" نخست‌وزیر هند، حسن روحانی و "اشرف غنی" رئیس‌جمهور افغانستان در تهران پرداخته که هر سه نفر لبخند بر لب داشتند.

این روزنامه معتقد است که تحرکات هند، توجه کنگره آمریکا را به خود جلب کرده است؛ این گزارش سپس به سوال چندین نفر از قانون‌گذاران آمریکا از دولت اوباما اشاره می‌کند که پرسیده‌اند: توسعه بندر چابهار تا چه اندازه ممکن است تحریم‌های برجای مانده آمریکا علیه ایران را نقض کند؟

«واشنگتن تایمز» با بیان اینکه آنها از احتمال گسترش پیوندهای نظامی هند و ایران ابراز نگرانی کرده‌اند، می‌نویسد: «هفته گذشته هنگام جلسه پرسش و پاسخ کمیته روابط خارجی سنای آمریکا ، سناتور "بنجامین کاردین" (دمکرات از ایالت مریلند) بار دیگر هشدار داد و گفت ایران در منطقه از تروریسم حمایت می‌کند. سناتور جمهوری‌خواه "دیوید پردیو" نیز پرسید آیا نباید واشنگتن گسترش روابط هند مجهز به جنگ‌افزار هسته‌ای با ایران را که برای دستیابی به چنین جنگ‌افزارهای تلاش می‌کند، به دقت زیر نظر بگیرد؟

ارشدترین مقام دولت اوباما در زمینه مسایل مربوط به جنوب آسیا به قانون‌گذاران آمریکا گفت تا کنون هیچ نشانه‌ای از همکاری‌های نظامی یا مبارزه با تروریسم بین تهران و دهلی‌نو به دست نیامده است. وی گفت به هر حال مقامات دولتی با دقت تحولات مربوط به روابط میان ایران و هند را زیر نظر دارند. "نیشا دسای بیسوال" دستیار وزیر امور خارجه آمریکا در امور جنوب و آسیای مرکزی گفت ما درباره خطوط قرمز خود با صراحت با مقامات دولت هند گفتگو می‌کنیم. "بیسوال" گفت در مورد بندر چابهار ما به صراحت دیدگاه‌های خود را با مقامات هند در میان گذاشته‌ایم و در باره محدودیت‌هایی که آن‌ها باید در همکاری با ایران از خود نشان دهند، نکات لازم را یادآور شده‌ایم و آن‌ها نیز به خوبی نگرانی‌های ما را درک می‌کنند و به آن‌ها توجه نشان می‌دهند».

این روزنامه در رابطه با احتمال نقض تحریم‌های برقرار شده از سوی آمریکا علیه ایران به علت همکاری‌های هند با این کشور، به گفته یک مقام وزارت خارجه آمریکا استناد می‌کند: «بر اساس قانون آزادی ایران و مقابله با گسترش جنگ‌افزارهای هسته‌ای که در سال ٢٠١٢ به تصویب رسید، هر کشوری که در بنادر ایران سرمایه‌گذاری می‌کرد، مشمول تحریم‌های آمریکا می‌شد، اما این قانون با امضاء توافق هسته‌ای در تابستان گذشته، لغو شد؛ گرچه تحریم‌ها علیه کسانی که با سپاه پاسداران ایران وارد دادوستد شوند، هم‌چنان به قوت خود باقی هستند، اما تا کنون هیچ نشانه‌ای از کنترل بندر چابهار از سوی سپاه پاسداران به دست نیامده است».

«واشنگتن تایمز»، همراه ساختن دهلی‌نو توسط واشنگتن برای ایجاد ائتلافی از کشورها برای مقابله با نفوذ فزاینده چین در شرق‌ آسیا را مهم‌ترین رویکرد دولت اوباما در قبال هند می‌داند و در این رابطه می‌نویسد: «مهم‌ترین تحول در این زمینه در دیدار اوباما از هند در ژانویه سال ٢٠١٥ و امضاء سند موسوم به " نگاه راهبردی آمریکا- هند" به منطقه آسیا- اقیانوسیه بود. اشتون کارتر، وزیر دفاع آمریکا سال گذشته توافق ه مکاری نظامی ده ساله با همتای هندی خود را امضاء کرد».

 ریچارد روسو کارشناس مسایل مربوط به هند و آمریکا: هند بیش از هر زمان دیگری در زمینه مسایل امنیتی با آمریکا همکاری می‌کند. علاقمندی هند به همراه شدن با رویکرد اوباما در قبال چین ممکن است از جمله عواملی باشد که زمینه را برای توسعه پیوندهای دهلی نو با تهران فراهم آورده است

ریچارد روسو از کارشناسان مسایل مربوط به آمریکا و هند در مرکز مطالعات راهبردی بین‌المللی در شهر واشنگتن، در این رابطه به «واشنگتن تایمز» می‌گوید: «هند بیش از هر زمان دیگری در زمینه مسایل امنیتی با آمریکا همکاری می‌کند. علاقمندی هند به همراه شدن با رویکرد اوباما در قبال چین ممکن است از جمله عواملی باشد که زمینه را برای توسعه پیوندهای دهلی نو با تهران فراهم آورده است، بدون آنکه واشنگتن اعتراضی به این همکاری نشان دهد. ما به نقش امنیتی هند و به شرق چشم دوخته‌ایم و به غرب نظری نداریم».

این روزنامه با اشاره به قول سرمایه‌گذاری بیش از شانزده میلیارد دلاری نخست‌وزیر هند برای توسعه بندر چابهار و ایجاد منطقه صنعتی در این بندر با احداث کارخانه‌های تولید فولاد، آلومینیوم و پتروشیمی (با مشارکت دولت ایران) که در سال‌های آینده به سمت مرز افغانستان نیز گسترش خواهد یافت، نوشت: «توافق تازه بین ایران و هند درباره توسعه یک بندر دور افتاده در ساحل خلیج عمان که خبر آن چندان توجه رسانه‌ها را به خود جلب نکرد، نشان می‌دهد که توافق هسته‌ای سال گذشته با ایران تا چه اندازه جغرافیای سیاسی را در جنوب آسیا متحول ساخته است. دولت هند تلاش می‌کند تا دامنه نفوذ خود را در افغانستان افزایش دهد، رقیب خود پاکستان را از میدان بیرون براند و سیطره چین بر منطقه را به چالش بگیرد».

«واشنگتن تایمز»: توافق تازه بین ایران و هند درباره توسعه یک بندر دور افتاده در ساحل خلیج عمان که خبر آن چندان توجه رسانه‌ها را به خود جلب نکرد، نشان می‌دهد که توافق هسته‌ای سال گذشته با ایران تا چه اندازه جغرافیای سیاسی را در جنوب آسیا متحول ساخته است

«واشنگتن تایمز» سپس ادامه داد از اینکه لغو تحریم‌ها علیه ایران باعث شده تا یکی از متحدان اصلی آمریکا در منطقه (هند) با جدی‌ترین مخالف واشنگتن در همان منطقه (ایران) روابط نزدیک برقرار کند، موجب ناخرسندی دولت اوباما شده اما با این حال معتقد است: «بسیاری از کارشناسان جنوب آسیا بر این باورند که هند همچنان به همکاری های فزاینده امنیتی خود با آمریکا پایبند است و توافق اخیر با ایران در اصل برای ایجاد یک راه ارتباطی مهم بین کانون صنعتی هند و کشورهای آسیای میانه است که به دریا دسترسی ندارند و اینکه در این توافق پاکستان کنار گذاشته شده است».

این گزارش با بیان اینکه قول طرح توسعه بندر چابهار که برای کشورهای منقطه و فرامنطقه دستاوردهای اقتصادی، سیاسی و امنیتی در پی خواهد داشت، نخستین بار در سال ٢٠٠٣ از طرف دولت هند داده شد، اما مسائلی همچون دیوان‌سالاری در هر دو کشور و سپس مناقشه مربوط به برنامه هسته ای ایران و آغاز برقراری تحریم های بین المللی از سوی دولت آمریکا در سال ٢٠١٢، باعث شد تا این طرح به دست فراموشی سپرده شود.

خانم تانوی ماندان، مسئول امور مربوط به هند در موسسه بروکینگز در واشنگتن در این رابطه به «واشنگتن تایمز» می‌گوید: «هدف هند از سرمایه‌گذاری در طرح توسعه بندر چابهار فراهم آوردن تسهیلات لازم برای دستیابی به بازار افغانستان و در نهایت کشورهای آسیای میانه جهت کالاهای صادراتی است. هند سال‌ها تلاش کرد تا از طریق پاکستان به چنین بازاری دست پیدا کند اما سر انجام مقامات این کشور به این نتیجه رسیدند این کار عملی نیست و باید به فکر مسیر دیگری باشند. در ضمن دولت هند بر این باور است که با اجرای این طرح می‌تواند به ایجاد ثبات در افغانستان کمک کند و همچنین برای دولت افغانستان این امکان را فراهم کند که برای دسترسی به دریا نیازی ندارد که فقط به مسیری که از پاکستان می‌گذرد، بیاندیشد. پرسش مهم در این زمینه این است که آیا عملیات اجرایی طرح توسعه بندرچابهار در آینده نزدیک آغاز خواهد شد یا خیر؟»

«واشنگتن تایمز»: بندر چابهار ایران واقع در بخش شمالی خلیج عمان با ایالت گجرات هند که اصلی‌ترین مرکز صادرات این کشور است، کمتر از ٦٠٠ مایل فاصله دارد؛ دولت هند تلاش می‌کند تا دامنه نفوذ خود را در افغانستان افزایش دهد، رقیب خود پاکستان را از میدان بیرون براند و سیطره چین بر منطقه را به چالش بگیرد

این روزنامه معتقد است که این گونه برنامه‌ها با تلاش‌های ایران برای بازگشتن به نظام اقتصاد جهان در پی لغو تحریم‌ها‌ همسویی دارد و از منظر دولت هند، گسترش همکاری‌های اقتصادی این کشور با ایران می‌تواند زمینه‌ساز دسترسی آسان‌تر به نفت و گاز برای تامین نیازهای فزاینده این کشور به انرژی باشد.