چرا سعودی‌ها به فکر گسترش حوزه نفوذ جغرافیایی خود افتاده اند

به قدرت رسیدن ملک سلمان، تحولات منطقه‌ ای مانند بحران سوریه، تجاوز نظامی علیه یمن و تحولات عراق، لبنان و فلسطین و همچنین سیاست خارجی آمریکا در خاورمیانه‌، از جمله دگرگونی‌ هایی است که بر نوع عملکرد و محاسبات حکومت سعودی تأثیرگذار بوده و موجب شده، رفتارها و تحركات هجومی به بخشی لاینفک از تعامل عربستان سعودی با محیط خارجی اش تبدیل شود که باید آن را ناشي از نوعي انفعال در قدرت حاکمه این کشور شمرد.

در این بین به نظر می رسد، اصلی ترین متغییر تاثیرگذار بر سیاست خارجی عربستان سعودی چرخش غرب به ویژه آمریکا در قبال عربستان سعودی بوده که وحشت بسیاری را در دل حاکمان سعودی ایجاد کرد.

بر اساس اصل مذکور در مناسبات دو جانبه، آمریکایی‌ها مسئول تمام تحولات منطقه بودند و اگرچه عربستان به اصلی‌ترین ابزار آمریکا جهت تحقق اهداف و منافعش در منطقه تبدیل شده بود، با این حال آمریکایی‌ ها به این مناسبات مانند «شمشیری دو لبه» نگاه می کردند، چون واشنگتن را همانند آل سعود مسئول سیاست‌ های حکومت عربستان سعودی به شمار می آورد، سیاست‌ هایی که اغلب و نه کاملا و تماما مورد تایید آمریکا بود تا واگرایی در مناسبات فیما بین با ورود به هزاره سوم و ناتوانی آمریکا در ایفای نقش پلیس جهانی به اوج خود برسد و در جریان تحولات استراتژیک رخ داده در عرصه جهانی و منطقه ای، مناسبات آمریکا با عربستان نیز متحول ‌شود.

- ادامه پافشاری بر گزینه نظامی در سوریه

- تجاوز نظامی علیه یمن

استان حضرموت، بزرگترین استان یمن که یک سوم مساحت این کشور را به خود اختصاص می دهد، در کنار دریای عرب و اقیانوس هند واقع شده است، این استان 260 کیلومتر پهنای ساحلی دارد و تسلط بر آن از رویاهای دیرینه عربستان بوده است، حضرموت علاوه بر موقعیت ژئوپلتیکی یکی از حاصل خیزترین مناطق جنوب یمن است. این استان از ذخایر نفتی قابل توجهی نیز برخوردار است، لذا طرح تسلط بر حضرموت در زمان سلطنت فیصل، پادشاه عربستان ارائه شد.

همچنین باید به طرح احداث خط لوله جدید برای انتقال نفت از میدان های نفتی شرق عربستان به جنوب یمن اشاره کرد که قرار بود، از حساء شروع شده و با گذشتن از بیابان ربع الخالی و مناطق مختلف استان حضرموت به بندر مکلا، مرکز این استان در جنوب یمن و در کنار دریای عرب می رسید.

چشم داشت های سعودی ها به جنوب یمن محدود نمی شود، بلکه آنها خواهان شرق یمن هم هستند که از قضا به عرصه رقابت بین عربستان و امارات نیز تبدیل شده است، به گونه ای که در خبرها آمده بود، «مجتهد» فعال توئیتری عربستانی که به دربار این کشور نزدیک است، ضمن پرده برداشتن از کشمکش عربستان و امارات برای اشغال شرق یمن، تصریح کرده که «محمد بن نایف»، ولی ‌عهد عربستان برای مقابله با تلاش «محمد بن زاید» ولی‌ عهد ابوظبی به منظور نفوذ در بخش جنوبی و شرقی یمن از برخی چهره‌ های شاخص استان حضرموت که تابعیت عربستانی دارند خواسته است، در نامه‌ ای به مقامات سعودی اعلام کنند که نماینده مشایخ شرق یمن هستند و درخواست قیمومیت عربستان بر مناطق و استان های شرقی یمن یعنی دو استان المعره و حضرموت را دارند که از منطقه «الخرخیر» در استان حضر موت تا دریای عرب را شامل می شود.

- درج حزب الله در فهرست تروریسم

اقدام عربستان سعودی در دراز کردن دست دوستی به سوی رژیم صهیونیستی از این منظر نیز قابل ارزیابی است که سران عربستان تصور می کنند، از آنجایی که این رژیم از حمایت غرب و به خصوص آمریکا برخوردار است، با این اقدام می توانند، بار دیگر از حمایت های پایتخت های اروپایی و واشنگتن در منطقه و تثبیت پایه های حکومت خود در داخل بهره مند شوند.

در همین ارتباط می توان به دلیل طرح پل هوایی که آمریکا طی ماه های گذشته با اردن ایجاد کرد، پی برد که در انتقال سریع سلاح و مهمات با فراوانی بی سابقه و آماده شدن برای نقشه موسوم به «ب» در صورت شکست توافق آتش بس در سوریه نمود پیدا می کند.

- تملک دو جزیره مصری تیران و صنافیر

علی رغم آنچه به آن اشاره شد، تل آویو از اقدام قاهره در سپردن این جزایر به ریاض نه تنها استقبال می کند، بلکه آن را گامی مفید برای بهره‌ برداری از جغرافیای منطقه در راستای فرصت‌ های هم‌ گرایی بین اسرائیل و همسایگان آن معرفی می‌ کند و بازگشت عربستان به جزایر مذکور را فرصتی برای همکاری در مسیر توسعه و گردشگری و تجاری می ‌داند و آن را نقطه تلاقی مثلث مصر، اسرائیل و عربستان سعودی توصیف و ابراز امیدواری می ‌کند، امکان استفاده اسرائیل از پل زمینی که قرار است، بین مصر و عربستان احداث شود، بهره برداری و به تبع آن زمینه‌ های ارتباط جغرافیایی بین عربستان و اسرائیل تسهیل شود.

مشرق چندی پیش گزارشی از منافع راهبردی اسرائیل در انتقال دو جزیره مصری به عربستان منتشر کرده است. برای مشاهده اینجا کلیک کنید.

بر اساس اظهارات مسئولان سعودی، این کانال آبی از خلیج فارس شروع خواهد شد و با گذر از بیابان ربع الخالی، در جنوب شرقی عربستان، در امتداد مرزهای عمان و یمن به دریای عرب متصل خواهد شد و برای کشتیرانی و انتقال نفت مورد استفاده قرار خواهد گرفت.

محافل سیاسی شیب تند تغییرات سیاستی حاکمان رژیم آل سعود را برای منطقه و به ویژه جمهوری اسلامی ایران خطرناک توصیف کرده و ادامه این روند را بسیار نگران کننده پیش بینی می‌کنند؛ و انتظار می‌رود دستگاه دیپلماسی کشورمان با دقت بیشتری این تحرکات را زیر نظر بگیرد.