معامله آب سنگین اراک؛ مِنّتی که آمریکا بر سر ایران گذاشت

رآکتور بازطراحی شده اراک به حدود ۶۵ تن آب سنگین نیاز دارد و ایران قرار است طبق برجام دو برابر این مقدار یعنی ذخیره ای ۱۳۰ تنی را نگه داشته و مازاد آن را به بازارهای بین‌المللی بفروشد.

در این میان ترودو اعتراف کرد که واگذاری آب سنگین اراک به بهای تقریبی ۸.۶ میلیون دلار آمریکا بخش قابل توجهی از نیاز داخلی این کشور را برای مصارف صنعتی و تحقیقاتی سال جاری تامین می کند، با این حال وی با لحن خاص دولتمردان آمریکایی که عادت دارند به همه چیز از بالا نگاه کنند، گفت: برای آمریکا هیچ اجباری برای خرید آب سنگین از ایران وجود نداشته و در آینده هم وجود نخواهد داشت. اما توافق هسته ای ایران را ملزم می کند تا ذخایر آب سنگین خود را به کمتر از ۱۳۰ تن کاهش دهد.

این در حالیست که وزارت انرژی آمریکا هم از همان ابتدای رسانه ای شدن قرارداد خرید مازاد آب سنگین اراک، بر ایران منت گذاشته و اعلام کرد: خرید آب سنگین اراک از دایره توافق هسته ای فراتر نمی رود و قرار نیست به عادت تبدیل شود.

این وزارتخانه در ادامه اظهارات متکبرانه خود افزود: آمریکا قرار نیست تا ابد مشتری ایران باقی بماند و این وظیفه خود ایرانی هاست که راهی برای عمل به تعهدات هسته ای خود پیدا کنند.

جالب آنکه این گوشه و کنایه ها از جانب دولتی متوجه ایران می شود که خود تولید کننده آب سنگین نیست و تا به حال نیازهای تحقیقاتی خود را از کشورهای کانادا و هند تامین می کرده است.

محلی که قرار است مازاد ذخایر آب سنگین اراک به آن منتقل شود، آزمایشگاه ملی «اوک ریج» نام دارد – آزمایشگاهی در ایالت «تنسی» که تعدادی از کارشناسان خود را در اختیار تیم مذاکرات هسته ای آمریکا گذاشت و حالا میوه مشارکت خود را می چیند.

اوک ریج علاوه بر فروش بخشی از محصول دریافتی به خریداران مناسب، بخش دیگر را به «اس ان اس» یا به عبارتی «چشمه نوترون اسپالاسیون» می دهد که بزرگترین منبع یا چشمه ذرات نوترون جهان است که در همین آزمایشگاه قرار دارد.  

به گفته «تام میسون» مدیر آزمایشگاه اوک ریج، استفاده از آب سنگین تراکم نوترون در اس ان اس را تا حد قابل ملاحظه ای افزایش می دهد و بازدهی اسپالاسیون را بالا می برد. به این ترتیب حجم تولید نوترون 10 تا 20 درصد افزایش پیدا می کند و ازدیاد نوترون ها مساوی است با علم بیشتر.

این آزمایشگاه قرار بود از سال میلادی ۲۰۰۶ استفاده از ذخایر آب سنگین را آغاز کند حال آنکه درآن زمان قادر به تامین مقدار مورد نیاز از این محصول آن هم با کیفیت فعلی نبود.

اوک ریج چند سال پیش هم ۷ تن آب سنگین از سایت هسته ای «ساوانا» در ایالت «کارولینای جنوبی» گرفت که اصلا قابل مقایسه با ۳۲ تنی که قرار است امسال از ایران بگیرد نیست.

تام میسون که قادر به پنهان کردن رضایت خود از انجام چنین معامله پر سودی نیست، در نهایت می افزاید: دسترسی به آب سنگین اراک یک شانس است که عملکرد ما را آن هم با پرداخت بهایی نسبتا اندک به طرز چشم گیری افزایش می دهد.

جالب آنکه آمریکایی ها در ازای سود بادآورده ای که نصیبشان می شود بر سر ایران منت گذاشته و می گویند: این معامله به ایران برای فروش مازاد آب سنگین خود مطابق با تعهدات قید شده در برجام کمک می کند.  

اما در این میان، جمهوریخواهان کنگره آمریکا هم به شیوه دیگری معامله اخیر با ایران را زیر سوال می برند و ادعا می کنند که دولت واشنگتن با لطف بزرگی که البته نه در حق تهران بلکه در حق آزمایشگاه هسته ای خود انجام داده است، از تعهدات قید شده در توافق هسته ای فراتر رفته چرا که به این ترتیب ایرانی ها با چراغ سبزی که از آمریکا گرفته اند برای تولید هر چه بیشتر آب سنگین و فروش آن در بازارهای بین المللی تشویق می شوند!

جالبتر آنکه طبق اعلام وزارت خزانه داری آمریکا بهای محصول فروخته شده از طریق یک کشور ثالث پرداخت خواهد شد تا مبادا پای ایران به چرخه دلار آمریکا باز شود. معامله جای خود را دارد اما دسترسی به سیستم مالی آمریکا همچنان برای ایرانی ها قدغن است.