تلگرام در قله جرائم مجازی

 در این مطلب سرهنگ ایرج محمدخانی رئیس پلیس فتای استان گیلان از فراوانی جرائم و میزان آنها در فضای مجازی می‌گوید.

بيشترين جرائمي كه در فضاي مجازي و شبكه‌هاي اجتماعي رخ مي‌دهند، كدام‌ها هستند؟

طبق بررسي‌ پرونده‌هايي كه در پليس فتای استان گيلان به آنها رسيدگي كرديم، شايع‌ترين جرائم به‌ترتيب هتك حيثيت و نشر اكاذيب، برداشت اينترنتي غيرمجاز از حساب‌هاي بانكي، مزاحمت‌هاي اينترنتي، سرقت و كلاهبرداري مرتبط با رايانه است. سايرجرائم رايانه‌اي هم مانند قماربازي، تهديد و اخاذي در رتبه پنجم جرائم پليس فتاي استان گيلان هستند.

هتك حيثيت و نشر اكاذيب كه بيشترين جرائم را شامل می‌شوند چگونه رخ مي‌‌دهند؟

بيشترين شيوه و شگردي كه بزهكاران سايبري از آن استفاده مي‌كنند انتشار مطالب دروغين عليه افراد در شبكه‌هاي اجتماعي مانند تلگرام، واتس‌آپ، ‌تانگو و... است كه اين روزها در ميان افراد فراگير شده. بايد بگويم كه شبكه اجتماعي تلگرام از آنجا كه كاربران بيشتري از آن استفاده مي‌كنند رتبه نخست جرائم سايبري را به‌خود اختصاص داده است. به‌عنوان مثال شخصي از سر دشمني و خصومت براي انتقام‌جويي مطالب كذب و دروغ را عليه كاربرديگر در گروه‌هاي تلگرامي منتشر می‌كند و باعث هتك حيثيت او شده و آبرويش را مي‌برد. البته تعدادي از مجرمان هم بوده‌اند كه تنها براي تفريح و ماجراجويي اقدام به شايعه‌پراكني و نشر اكاذيب كرده‌اند و هدف خاصي نداشته‌اند.

با اين حال آنها نيز دستگير و راهي زندان شده‌اند. اما سومين هدف كاربراني كه دست به اين‌گونه جرائم مي‌زنند صرفا اخاذي و نيت شوم است. آنها طرف مقابل را تهديد مي‌كنند كه اگر تن به خواسته‌شان ندهد، با انتشار عكس و مطلب، آبرويش را مي‌برند. طبق آماري كه تهيه شده، طي10‌ماه اخير 37درصد مجرماني كه از سوي پليس فتا شناسايي شده‌اند، از شبكه‌هاي اجتماعي موبايلي و تحت وب براي ارتكاب بزه استفاده كرده‌اند. باز هم تأكيد مي‌كنم كه تلگرام پرمخاطب‌ترين شبكه اجتماعي نسخه خارجي است كه رتبه نخست جرائم سايبري را به‌خود اختصاص داده.

بيشترين خطري كه ممكن است تلگرام براي خانواده‌ها ايجاد كند چيست؟

وقتي كاربري عضو اين شبكه‌ها مي‌شود با گروه‌هاي مختلفي روبه‌رو مي‌شود. در شبكه اجتماعي تلگرام گروه‌ها و كانال‌هاي مختلفي با هجمه وسيعي از اطلاعات وجود دارد. متأسفانه در ميان آنها گروه‌هاي غيراخلاقي نيز وجود دارد كه فعاليت‌هاي غيرمجاز دارند و چارچوب‌هاي اخلاقي را رعايت نمي‌كنند. وقتي كاربري عضو چنين گروه‌هايي مي‌شود، نظراتي كه در بين افراد اين گروه‌ها رد و بدل و محتوايي كه در آنجا به اشتراك گذاشته مي‌شود و اهدافي كه آنها دارند قطعا به‌تدريج و رفته رفته روي اين افراد كه ممكن است در گروه سني مختلف باشند تأثير مي‌گذارد.

همين روابط غيرمتعارف، ‌تأثير منفي روي كاربران گذاشته و باعث قبح شكني مي‌شود. در چنين بستري ممكن است زن يا مردي كه عضو چنين گروه‌هايي هستند به راحتي فريب بخورند و در چنين شرايطي است كه روي روابط زوج‌ها خصوصا زوج‌‌هاي جوان تأثير مخربي مي‌گذارد. به‌طوري كه اين اواخر پرونده‌هايي در پليس فتاي استان گيلان مطرح شده كه تأثير شبكه‌های اجتماعي باعث از هم پاشيدگي زندگي‌هاي زوج‌هاي جوان شده است.

به‌عنوان نمونه زن جواني چند وقت پيش به پليس فتا مراجعه كرد و گفت همسرش از طريق تلگرام با زني در ارتباط است و حتي عكس اين قضيه هم متأسفانه مطرح شده است كه مردي گفته همسرم در گروه‌هاي مختلف تلگرام عضو است كه مردان زيادي در آنجا هستند و با آنها ارتباط دارد و تبادل نظر از طريق صوتي و تصويري دارند. اين ارتباطات ممكن است باعث عدم‌اعتماد طرف مقابل و به هم خوردن يك زندگي شود. به‌خاطر داشته باشيد كه سرويس‌دهنده خارجي وقتي چنين بستري را كه مستلزم هزينه‌هاي سرسام آوري است به رايگان در اختياركاربران ما قرار مي‌دهد، قطعا هدفمند كار مي‌كند و اين ابزار را به‌كار گرفته كه فرهنگ خود را در بين كاربران كشورهاي در حال توسعه يا توسعه نيافته ترويج بدهد. زوج‌ها بايد مراقب باشند چراكه فعاليت بيش از حد و غيرمتعارف در گروه‌هاي تلگرامي ممكن است كار را به جايي برسانند كه يك طرف تصميم بگيرد با استفاده از روش‌هاي متقلبانه تلگرام همسر خود را هك كند تا به اطلاعات خصوصي او دست پيدا كند و بدين ترتيب دسترسي به اطلاعات خصوصي، بي‌شك باعث بيشتر شدن اختلافات و بي‌اعتمادي خواهد شد.

اين زنگ خطري در ميان زوج‌هاي جوان امروز است كه تلگرام بر سر آنها آورده. طبق نظر كارشناسان فناوري اطلاعات و ارتباطات بيش از 89درصد محتوايي كه در كانال‌هاي تلگرامي ردو بدل مي‌شود غيراخلاقي است. وقتي كاربري در اين گروه‌ها فعاليت دارد قطعا روي تفكر و باورهاي آنها تأثير منفي مي‌گذارد.

ميانگين سن آسيب‌پذيري در فضاي مجازي و شبكه‌هاي اجتماعي چقدر است؟

براساس آمار10ماهه گذشته در پليس فتاي استان گيلان در بين بزهكاراني كه در اين خصوص دستگير شده‌اند، 7درصد تا 17ساله بوده‌اند، 18درصد 18تا 25ساله و 75درصد 26سال به بالا. بيشترين رنج سني بزهكاران اينترنتي كه در استان گيلان شناسايي كرديم و به بزه اعتراف كردند و تحويل دستگاه قضايي شده‌اند 26سال به بالا بوده‌اند.

كمترين سن متهمي كه دستگير شده چقدر بوده است؟

نوجوان 15ساله‌اي بود كه براي تفريح به يك ويدئو كلوب بازي مي‌رفت و از غفلت صاحب كلوب استفاده می‌كرد و مشخصات عابربانك و رمز دوم آن را به‌دست آورده بود. پس از آن از اين طريق توانسته بود از حساب وي به‌صورت اينترنتي پول برداشت كند كه دستگير و تحويل مقامات قضايي شد.

توصيه شما براي اينكه افراد در دام مجرمان تلگرامي گرفتار نشوند چيست؟

بهترين كار، محدود كردن دسترسي‌هاست. براي محدود كردن دسترسي‌ها نرم‌افزارهايي هست كه از طريق كارشناسان خبره و شركت‌هاي خدمات كامپيوتري داراي پروانه مي‌توانیم تهيه كنیم و از اين طريق آن را دانلود كرده و در گوشي موبايل خود نصب كنیم. به‌عنوان مثال اين نرم‌افزارها دسترسي به دوربين و ميكروفون گوشي موبايل براي سرويس‌دهنده خارجي را غيرفعال مي‌كنند و اين براي افزايش ضريب امنيت كاربران خيلي مهم است.

نكته بعدي اين است که کاربران به هيچ عنوان به تبليغاتي كه از طريق شبكه تلگرام منتشر مي‌شود اعتماد نكنند. چند وقت پيش مردي كه تا ديپلم بيشتر درس نخوانده بود خود را يك دامپزشك جا زد و به بهانه فروش جوجه طوطي كاسكو با قيمت نازل از 27نفر حدودا 30ميليون تومان پول گرفته و پس از آن شماره موبايلش را تغيير داده و به همين شكل با شماره جديد طعمه‌هاي تازه‌اي را در تلگرام شناسايي مي‌كرد. براي همين به هيچ عنوان به آگهي‌هاي فروش در گروه‌ها و كانال‌هاي مختلف تلگرام اعتماد نكنند. كشورهاي ديگر براي احساس امنيت كاربران و جلوگيري از بزهكاري پيام‌رسان‌هايي را توليد كرده‌اند كه مختص كشور خودشان است. پيشنهاد من هم اين است كه در كشور ما هم از اين روش اقتباس شود و از پيام‌رسان‌هاي توليد كشورخودمان به جاي شبكه‌هاي پيام‌رسان خارجي استفاده شود. ما سه پيام‌رسان داريم كه متخصصان داخلي آن را بومي‌سازي‌ كرده‌اند كه جايگزيني براي شبكه‌هاي پيام‌رسان خارجي است.

به مردم توصيه مي‌كنم از اين شبكه‌ها كه نامشان ساينا، ‌بيسفون و سروش است استفاده كنند. شبكه اجتماعي سروش را متخصصان صاحب‌نظر دانشگاه صنعتي شريف طراحي و توليد كردند و امكانات فوق‌العاده‌اي دارد و همان قابليت‌هاي شبكه اجتماعي تلگرام را دارد و كاربران در اين فضا مي‌توانند احساس امنيت بيشتري كنند چراكه در شبكه بومي داخل كشور دسترسي‌به حريم خصوصي افراد وجود ندارد.