یک نشریه آمریکایی در مقالهای نوشت: سلسله پیروزیهای ایران خاورمیانه را شگفت زده کرده است و باعث رشد برتری ایران در منطقه شده است اما چنین توسعهای منجر به رویارویی بین ایران و عربستان شده است.
نشریه آمریکایی ترومپت در مقاله خود آورده است: در خاورمیانه دو قدرت مسلمان در حال جبههگیری هستند. در یک طرف عربستان سعودی و مسلمانان سنی قرار دارند. آل سعود و متحدانش که نسبتا بیتجربه اما مجهز هستند با دستپاچگی در حال تلاش بودهاند تا مانع خیزش دشمنانشان شوند. ایران شیعه در نقطه مقابل میایستد. این کشور آب دیده در جنگ ولی به لحاظ تکنولوژیکی با پیشرفت کمتر، خاورمیانه را با سلسله پیروزیهای خود شگفتزده کرده است و باعث شده تا برتری ایرانیان در سطح قابل توجهی رشد کند.
متاسفانه چنین توسعهای به سرعت منجر به رویارویی بین این دو قدرت میشود. در صورت وقوع جنگ دو طرف در جنگ چه چیزی را از خود نشان خواهند داد؟
در سالهای اخیر عربستان سعودی به شدت برای افزایش زرادخانهاش تلاش کرده است.
گزارشهای منتشره از موسسه تحقیقاتی صلح بینالملل استکهلم نشان میدهد که عربستان سعودی به میزان نگران کنندهای در حال خرید تسلیحات است.
در طول پنج سال گذشته، در مقایسه با سالهای بین 2006 تا 2010 واردات تسلیحات این کشور تا 275 درصد افزایش یافته است.
با این وجود عربستان سعودی تنها نیست. فروش تسلیحات از سال 2011 تا 2015 تا 61 درصد در سراسر خاورمیانه افزایش یافت.
این یافتهها از این ایده که خاورمیانه در حال تدارک برای یک نبرد بزرگ است، حمایت میکند و این که در پنج سال گذشته سنیها به لحاظ نظامی رشد کردهاند.
عربستان سعودی همچنین از حمایت متحدشان ایالات متحده برخوردارند. ایالات متحده در راس فهرست صادرکنندگان تسلیحات بین سالهای 2011 تا 2015 قرار گرفت. سه مشتری عمده این کشور در خلال این دوره زمانی عربستان سعودی، امارات متحده عربی و ترکیه بودند. همه این سه کشور در حال حاضر برای مقابله با سیاست خارجی صبورانه ایران به ویژه در سوریه در تلاش هستند. اما سال گذشته یک واقعیت منطقی نمایان شد. دوستی با ایالات متحده باید اکنون تقسیم شود.
یک زمانی عربستان سعودی میتوانست بسیاری از حمایتهای واشنگتن را به خود اختصاص دهد. این نظم و ترتیب، سطحی از ثبات را در منطقه فراهم کرده بود. اما در خلال مذاکرات هستهای مشخص شد که این وضعیت موجود تغییر یافته است. آمریکا دیگر در خاورمیانه سیاست حمایتگرایانهای را ایفا نخواهد کرد.
همانطور که ولی نصر، رییس دانشکده مطالعات پیشرفته بینالملل دانشگاه هاپکینز در مصاحبه با بلومبرگ بیان کرد، به لحاظ تاریخی سعودیها انحصاری در سیاست حمایتی خاورمیانه ایالات متحده داشتند.
وی گفت: برای نزدیک به چهار دهه ایالات متحده توسط عربستان سعودی و متحدانش تصاحب شده بود. آنها هیچ رابطهای با ایران نداشتند. این وضعیت اکنون تغییر کرده است زیرا باراک اوباما، رییسجمهور ایالات متحده مستقیما با ایران رودررو شد.
کابینه اوباما با وجود مخالفت عربستان سعودی خیزش ایران را هموار کرد. این کار از طریق تامین تسلیحات صورت نگرفته است بلکه از طریق دادن توانایی به ایران در افزایش قابل توجه قدرتش شکل گرفت.
در پی اجرای توافق هستهای با ایران، افسار تجارت با تهران آزاد شد. تحریمها و ممنوعیتها برداشته میشوند و ایران اکنون به 150 میلیارد دلار داراییهای مسدود شدهاش دسترسی دارد.
با این حال گزارش موسسه تحقیقات صلح بینالملل استکهلم نشان داد ایران کمترین وارد کننده تسلیحات بود، این گزارش نشان داد که یافتهها تا پیش از 16 ژانویه بود و پس از این تاریخ ایران ممکن است به طور قانونی به هیجان خرید تسلیحات باز گردد. اکنون این تعادل شروع به تغییر یافتن میکند.
ایران قادر است تا به طور قابل توجهی مخارج نظامیاش را افزایش دهد. ایران تلاش کرد تا ممنوعیت تسلیحات سازمان ملل به عنوان بخشی از توافق هستهای شکسته شود. ایران خرید و فروش تسلیحات را خواستار است.
با وجود این که این ممنوعیت به جای خود باقی ماند تهران در حال حاضر موفقیتهایی داشته است. پس از امضا توافق هستهای، حسین دهقان، وزیر دفاع ایران با همتای روسی خود در مسکو دیدار کرد. در آنجا او قرارداد تسلیحاتی 8 میلیارد دلاری برای خرید تجهیزات نظامی را به امضا رساند.
گزارشها نشان میدهد که ایران علاقهمند به خرید جنگندههای سوخو 30 و یاک 30 و هلیکوپترهای Mi-8 و MilMI-17 سامانه دفاع موشکی K-300 است.
شبکه تلویزیونی راشاتودی نیز گزارش داد که ایرانیان به دنبال جلب کمک روس ها برای تعمیر هواپیمای قدیمی سوخو 24 و میگ 29 و نیز ناوگان زیردریایی بودند.
قاسم سلیمانی، فرمانده سپاه قدس در اواخر سال گذشته به روسیه سفر کرد تا درباره انتقال سامانه موشکی زمین به هوا اس 300 گفتوگو کند.
نکته اینجاست، حتی پیش از آن که ایران به 150 میلیارد دلار دسترسی پیدا کند این کشور فعالیت نظامی و بودجه آن را حفظ کرد. اگر ایران در زمانی که از تحریمهای فلج کننده در رنج بود تمایل داشت تا سرمایهگذاری نظامیاش را حفظ کند با 150 میلیارد دلار چه کارهایی خواهد کرد؟
سوزان رایس، مشاور رییسجمهور آمریکا در امنیت ملی در مصاحبه با سی ان ان مدعی شد: ما باید انتظار داشته باشیم که بخشی از این پول به فعالیتهای نظامی ایران اختصاص یابد و میتواند به طور بالقوه در برخی از رفتار بد مورد استفاده قرار گیرد که ما تاکنون در منطقه شاهد آن بودهایم.
رایس در ادامه در مورد توافق هستهای گفت: هدف این توافق جلوگیری از ایرانی هستهای بود نه ایرانی که به لحاظ نظامی قدرتمند باشد. به عبارت دیگر یک ارتش نظامی به روز شد و پیشرفته ایران نسبت به ایران هستهای از شرارت کمتری برخوردار است.
با کنار گذاشتن این احتمال که ایران توافق هستهای را رها کند و به دنبال ساخت بمب برود، همین واقعیت که ایران قدرت نظامیاش را به روز و تقویت میکند باعث وحشت میشود.
سعودیها و دیگر کشورهای سنی ممکن است به سرعت پی ببرند که ایران خلا نظامی و تکنولوژی خود را که برای یک دهه گذشته وجود داشت را پر میکند. اما آیا سعودیها قادرند که بدون کمک آمریکا با ایران مخالفت کنند؟
نگاه کنید که تا چه اندازه سعودیها حتی با کمک ایالات متحده در دهه گذشته بیاثر بودهاند. سعودیها اکنون در حال از دست دادن قدرت خود هستند و ایران برای سالها از لحاظ جایگاه منطقهیی در حال رشد بوده است و ایران به تنهایی عمل نمیکند. حضور کمکی نیروی هوایی روسیه در سوریه منفعت زیادی برای ایران دارد. همچنین چین با میل تمام خرید نفت ایران را افزایش میدهد. هر دو این حامیان قدرتهای ثابت ضد ایالات متحده هستند هیچ جز این را نمیخواهند که شاهد جایگزین شدن ایالات متحده و متحدانش در منطقه باشند. در حالی که سعودی نگران از دست دادن حمایت بزرگترین متحدش است، ایران از روابط مستحکم با چین و روسیه برخوردار میشود.
بنابراین شانس پیروزی عربستان سعودی در برابر دشمن شیعهاش به شدت نامحتمل به نظر میرسد به ویژه اگر مجبور باشد تا به تنهایی با ایران بجنگد.
اگر عربستان سعودی بخواهد تا برتری نظامیاش را حفظ کند به متحدانی نیاز دارد. اما باید در کجا به دنبال آنها باشد؟ آمریکا به طور فزایندهای رویکرد مداخله نکردن در منطقه را در پیش دارد. ابرقدرتهای آسیایی در حال حاضر حامیان قاطع ایران هستند. با این که برخی کشورهای آفریقایی از عربستان سعودی حمایت کردهاند اما آنها به زحمت میتوانند نیروهایشان را از مناقشات داخلی خودشان خارج کنند.